Tính riêng, hàng nông thủy sản của Việt Nam xuất sang Trung Quốc qua cửa khẩu đường bộ đạt 1,58 tỷ USD, tăng tới 42%, tương ứng tăng 471 triệu USD so với cùng kỳ năm trước và chiếm 34% trị giá xuất khẩu của nhóm hàng này sang Trung Quốc.

Trong đó, xuất khẩu hàng nông thủy sản qua cửa khẩu đường bộ tại các tỉnh Quảng Ninh, Cao Bằng và Lào Cai tăng mạnh. Cụ thể, Quảng Ninh tăng137%; Cao Bằng tăng 88,8% và Lào Cai tăng 24,6% so với cùng kỳ năm trước.

Theo Tổng cục Hải quan, bên cạnh sự tăng tưởng tích cực, hoạt động xuất nhập khẩu qua cửa khẩu đường bộ cũng gặp không ít khó khăn, hạn chế. Hiện nay, trên toàn tuyến biên giới đất liền của Việt Nam - Trung Quốc đã mở 7 cửa khẩu quốc tế, 6 cửa khẩu song phương, 21 cửa khẩu phụ, 37 lối mở biên giới.

Trong thời gian vừa qua, hoạt động xuất nhập khẩu chủ yếu diễn ra ở các cửa khẩu quốc tế, cửa khẩu chính. Một số cửa khẩu phụ hoạt động xuất nhập khẩu giảm mạnh, thậm chí không phát sinh hoạt động xuất nhập khẩu như cửa khẩu Ma Lù Thàng (tỉnh Điện Biên); cửa khẩu phụ Bình Nghị, Nà Nưa, Pò Nhùng, Ba Sơn (Co sâu), Bản Chắt (tỉnh Lạng Sơn); cửa khẩu Săm Pun (tỉnh Hà Giang),…

Bên cạnh đó, hàng xuất khẩu sang Trung Quốc đặc biệt là hoa quả bị giảm do Trung Quốc thông báo tạm ngừng nhập khẩu một số số hoa quả từ Việt Nam và kiểm soát chặt chẽ hàng hóa đóng trong container đông lạnh.

Nguyên nhân chủ yếu của hiện tượng trên là do phía Trung Quốc áp dụng một số chính sách biên mậu (biện pháp quản lý hoặc hàng rào phi thuế quan để hạn chế hàng hóa từ Việt Nam) dẫn dến những khó khăn nhất định cho hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa qua lại biên giới của Việt Nam.

Tổng cục Hải quan cho biết trong thời gian tới sẽ chỉ đạo Cục Hải quan các tỉnh biên giới phía bắc tiếp tục thực hiện các giải pháp phù hợp nhằm hạn chế ùn tắc tại các cửa khẩu và tạo thuận lợi hơn nữa cho hoạt động xuất khẩu hàng hóa, nông sản, trái cây tươi qua các cửa khẩu.

Tổng cục Hải quan đề nghị Bộ Công thương tiếp tục trao đổi với các cơ quan chức năng phía Trung Quốc về việc hạn chế tình trạng tạm dừng xuất nhập khẩu hàng hóa tại một số cửa khẩu như thời gian vừa qua hoặc sớm mở lại các cửa khẩu đang tạm dừng hoạt động; phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đàm phán, thống nhất mở rộng các mặt hàng nông sản, trái cây của Việt Nam được nhập khẩu vào Trung Quốc.

Chuyển đổi mô hình chợ biên giới sang giao dịch thương mại theo tập quán quốc tế nhằm giảm thiểu rủi ro cho người xuất khẩu Việt Nam.

Về phía Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cần chủ trì phối hợp với các bộ ngành liên quan tiếp tục đàm phán với Hải quan Trung Quốc ký kết Nghị định thư về việc giảm tỷ lệ kiểm tra kiểm dịch; thống nhất cơ chế giám sát an toàn thực phẩm đối với các lô hàng nông lâm thủy sản của Việt Nam xuất khẩu vào thị trường Trung Quốc.

Đàm phán, thống nhất với cơ quan chức năng phía Trung Quốc để thống nhất thủ tục kiểm dịch đối với hàng hóa nông lâm, thủy sản, hoa quả tươi trong giai đoạn 2 nước đẩy mạnh phòng dịch Covid-19, không để tình trạng đóng cửa khẩu hoặc tạm dừng nhập khẩu nông sản, hoa quả như thời gian vừa qua. Tổng cục Hải quan cũng đề nghị Bộ Ngoại giao đàm phán, trao đổi với cơ quan chức năng phía Trung Quốc đảm bảo việc thực hiện theo đúng Hiệp định thương mại biên giới giữa hai nước đã ký kết để hoạt động thương mại biên giới phát triển lành mạnh, liên tục và ổn định.

Trường hợp khi có thay đổi về chính sách đối với hàng hóa xuất nhập khẩu cần thông báo trước ít nhất 10 ngày trước khi áp dụng để phía Việt Nam có thời gian chuẩn bị.

Phối hợp với Bộ Quốc phòng trao đổi với cơ quan chức năng phía Trung Quốc thực hiện theo Hiệp định về quy chế quản lý biên giới trên đất liền Việt Nam - Trung Quốc về việc thông báo cho phía Việt Nam khi Trung Quốc tạm thời đóng của khẩu (thông báo trước 5 ngày) để phía Việt Nam chủ động thông báo cho người dân, doanh nghiệp và lực lượng chức năng có thời gian chuẩn bị, tránh gây ách tắc hàng hóa tại cửa khẩu và thiệt hại kinh tế cho cả hai bên như thời gian vừa qua.

Thu Hằng