Hội nghị thượng đỉnh của SCO bị gián đoạn từ năm 2019 do tác động của đại dịch Covid-19. Trở lại trong lần này, hội nghị quy tụ 15 lãnh đạo các quốc gia trên thế giới, trong đó có nhiều nhà lãnh đạo đến từ các quốc gia khu vực Trung Đông.

Theo truyền thông quốc tế, những kết quả đáng chú ý tại hội nghị là: Tuyên bố chung Samarkand của Hội đồng nguyên thủ quốc gia SCO; các tuyên bố về bảo vệ an ninh lương thực toàn cầu, an ninh năng lượng quốc tế, các nỗ lực ứng phó với biến đổi khí hậu; duy trì chuỗi cung ứng an toàn, ổn định và đa dạng… Đáng chú ý trong đó, các nước SCO kêu gọi tạo ra thị trường năng lượng quốc tế công khai, minh bạch và hiệu quả nhằm giảm bớt các rào cản thương mại hiện hành nhằm đảm bảo an ninh năng lượng, duy trì thị trường năng lượng quốc tế lành mạnh, ổn định và bền vững.

Một điểm nhấn đáng chú ý, hội nghị lần này chứng kiến việc mở rộng tầm ảnh hưởng của tổ chức trên trường quốc tế. Theo đó, hội nghị khởi động tiến trình để Belarus gia nhập SCO. Đặc biệt hơn là việc Iran ký biên bản ghi nhớ (MoU) về việc trở thành thành viên đầy đủ của SCO. Theo đánh giá của Ngoại trưởng Iran Hossein Amirabdollahian, việc trở thành thành viên đầy đủ của SCO sẽ giúp nước này bước vào một giai đoạn mới về hợp tác kinh tế, thương mại, vận tải và năng lượng.

Song hành với đó, Bộ Ngoại giao Ai Cập đã ký biên bản ghi nhớ (MoU) về gia nhập SCO với tư cách là đối tác đối thoại; Saudi Arabia, Qatar được cấp quy chế đối tác đối thoại; Bahrain, Kuwait, Maldives, Myanmar, Các tiểu vương quốc Arab thống nhất (UAE) bắt đầu thủ tục nhận quy chế đối tác đối thoại… Giới quan sát chính trị quốc tế đánh giá, những kết quả này là một bước tiến quan trọng, cho thấy nỗ lực tăng cường quan hệ quốc tế của SCO.

Mặt khác, hội nghị cũng là dịp để các nhà lãnh đạo quốc gia thành viên SCO tiến hành hàng loạt cuộc gặp song phương, đáng chú ý nhất là cuộc gặp giữa Tổng thống Nga Vladimir Putin và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Hai nhà lãnh đạo cùng cho thấy ý chí chung trong việc sẵn sàng hợp tác nhằm đưa thế giới phát triển bền vững và tích cực. Đây cũng là nội dung quan trọng trong các cuộc gặp thượng đỉnh song phương giữa lãnh đạo các quốc gia bên lề hội nghị của SCO.

Được biết, SCO được thành lập năm 2001 với tư cách là một tổ chức chính trị, kinh tế và an ninh. SCO có 8 thành viên gồm: Trung Quốc, Nga, Ấn Độ, Pakistan, Kazakhstan, Kyrgyzstan, Tajikistan, Uzbekistan. Cùng với đó, Afghanistan, Belarus, Iran và Mông Cổ tham gia với tư cách quan sát viên; Armenia, Azerbaijan, Campuchia, Nepal, Sri Lanka và Thổ Nhĩ Kỳ là các nước đối tác đối thoại. Các quốc gia thuộc SCO chiếm 40% dân số thế giới và 60% tổng diện tích của châu Á và châu Âu.

Giới chuyên gia chính trị quốc tế đánh giá, kể từ năm 1991 khi Chiến tranh lạnh kết thúc, trật tự thế giới hai cực trở về đơn cực dưới sự ảnh hưởng mạnh mẽ của Mỹ. Sự ra đời của SCO được ví như một đối trọng ở phương Đông của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO), giúp cục diện toàn cầu dần lấy lại thế cân bằng.

Cũng theo nhận định của giới chuyên gia, trong bối cảnh tình hình quốc tế và khu vực diễn biến phức tạp, các thành viên SCO đang cho thấy ý chí tương đối thống nhất về việc coi sự phát triển của tổ chức này là trụ cột quan trọng trong hỗ trợ chủ nghĩa đa phương và hợp tác cùng có lợi. SCO cũng được tin tưởng sẽ thúc đẩy việc thiết lập trật tự quốc tế mới hướng tới sự cân bằng và ổn định chiến lược kinh tế và chính trị. Trong đó, SCO có thể trở thành nền tảng cho việc thiết lập các cuộc đối thoại song phương với vai trò trung gian hòa giải để giải quyết các bất đồng trên cơ sở đảm bảo các lợi ích chung của SCO và an ninh trong khu vực.

Thanh Trúc