Rất nhiều con số ấn tượng cho thấy người Việt Nam đang dần quen với TTKTM. Thống kê của Ngân hàng Nhà nước cho thấy, giá trị giao dịch qua Hệ thống thanh toán điện tử liên ngân hàng trong 6 tháng đầu năm 2020 tăng hơn 21% so với cùng kỳ năm 2019. Tổng số lượng giao dịch qua Hệ thống chuyển mạch tài chính và bù trừ điện tử trong 3 tháng đầu năm 2020 tăng 81,32% về số lượng và tăng 145,32% về giá trị so với cùng kỳ năm 2019.

Tỷ trọng giao dịch tại ATM giảm từ 62% của năm 2018 xuống còn 42% vào cuối năm 2019, cho thấy sự thay đổi thói quen từ việc rút tiền mặt phục vụ chi tiêu hằng ngày sang các kênh ngân hàng điện tử. Đến nay, 50 ngân hàng đã kết nối thanh toán điện tử với hải quan, thuế; hơn 95% số thu của hải quan, 90% tiền điện và 35% viện phí được giao dịch không tiền mặt...

Các chuyên gia kinh tế đánh giá, Việt Nam là một trong những quốc gia có tốc độ tăng trưởng nhanh về thanh toán điện tử. TTKTM đang được nhiều người dân hưởng ứng nhờ tiện ích và bảo mật cao hơn do không phải phiền phức với việc nắm giữ, xử lý tiền mặt.

TTKTM còn hỗ trợ tăng cường tính minh bạch của nền kinh tế và thu hẹp nền kinh tế ngầm với những giao dịch tiền mặt không được báo cáo hoặc báo cáo không đầy đủ, cùng với đó là mở rộng tài chính toàn diện đến khu vực dân chúng chưa có tài khoản ngân hàng hoặc chưa được tiếp cận đầy đủ dịch vụ ngân hàng.

Năm 2020 là năm cuối triển khai Đề án phát triển TTKTM tại Việt Nam, với mục tiêu giảm tỷ trọng tiền mặt trên tổng phương tiện thanh toán ở mức thấp hơn 10%, đến cuối năm 2025 ở mức dưới 8%.

Tuy nhiên, tỷ lệ giao dịch sử dụng tiền mặt ở nước ta còn cao, khi gần 40% người dân Việt Nam có tài khoản ngân hàng, nhưng 80% trong số này chi tiêu hằng ngày sử dụng tiền mặt, 98% sử dụng tiền mặt khi thanh toán các mặt hàng dưới 100 nghìn đồng và 85% giao dịch tại ATM là giao dịch rút tiền.

Theo các chuyên gia tài chính, thói quen tiêu dùng bằng tiền mặt đã ăn sâu vào tiềm thức của người dân, cùng với đó là tâm lý e ngại khi tiếp cận với công nghệ thanh toán mới, cũng như lo ngại về an ninh, an toàn và chi phí khi sử dụng các phương thức thanh toán điện tử đang khiến TTKTM còn ở mức thấp.

Mặt khác, hạ tầng TTKTM chưa đồng bộ giữa các tổ chức tài chính gồm ngân hàng, trung gian thanh toán và ví điện tử; các hình thức thanh toán mới như QR Code, sinh trắc học... chưa được triển khai diện rộng, nên chưa khai thác hết tiềm năng thanh toán điện tử.

Do vậy, để thúc đẩy TTKTM, Chính phủ cần có các giải pháp đồng bộ từ hoàn thiện khuôn khổ pháp lý, hạ tầng tài chính, truyền thông, đến sự nhập cuộc của các ngân hàng, tổ chức tín dụng, công ty công nghệ tài chính cũng như thay đổi thói quen và nâng cao niềm tin cho người dân để xây dựng một xã hội TTKTM.

Khi TTKTM được khuyến khích và đưa vào như một phương thức thanh toán chính yếu trong xã hội sẽ đem lại nhiều lợi ích cho tất cả người dân và doanh nghiệp, để thúc đẩy nền kinh tế phát triển bền vững, tạo sự minh bạch trong các khoản chi tiêu và giao dịch, giúp dòng chảy tiền tệ được lưu thông rõ ràng và trơn tru hơn.

Điều này có ý nghĩa lớn về mặt phát triển kinh tế - xã hội trước những tác động của cuộc cách mạng công nghệ 4.0 và những biến cố khó lường như dịch Covid-19.

Thanh Thảo