Bước chuyển biến

Những năm qua, Ngành BHXH luôn đặc biệt quan tâm đến công tác phát triển, mở rộng đối tượng. Nhìn từ việc phát triển BHXH bắt buộc, năm 2014, cả nước đối tượng tham gia cũng rất thấp nhưng với sự vào cuộc quyết liệt của các bộ, ngành, tổ chức đã có những chuyển biến mạnh mẽ; từ chưa đầy 8 triệu người tham gia BHXH bắt buộc vào năm 2014 đến nay con số này đã lên tới gần 15 triệu người. Từ đó cho thấy, việc phát triển BHXH tự nguyện cần sự quyết tâm, quyết liệt, tăng cường phối hợp trong triển khai, thực hiện.

Theo Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Trần Đình Liệu, để phát triển BHXH tự nguyện, BHXH Việt Nam cũng đã có những thay đổi về cơ chế để phát huy hơn nữa vai trò, hiệu quả của các hệ thống đại lý; tăng cường phát triển, mở rộng đối tượng, lấy khách hàng là trung tâm; ưu tiên cho phát triển bền vững, tham gia lâu dài; tăng cường tập huấn, đào tạo đội ngũ cán bộ đại lý… Tuy nhiên, theo các chuyên gia, thực trạng phát triển BHXH tự nguyện hiện nay vừa đầy tiềm năng với nhiều dư địa, lại đính kèm những thách thức, khó khăn.

Dẫn mục tiêu của ngành BHXH về phát triển BHXH tự nguyện là 600.000 người tham gia tính đến hết năm 2021, hết năm 2025 đạt 1,5 triệu người tham gia, đến hết năm 2030 đạt 3 triệu người tham gia, Giám đốc Trường Bồi dưỡng cán bộ tài chính Hoàng Trần Hậu cho rằng, hiện đang có những cơ hội lớn từ chính sách để hỗ trợ đạt mục tiêu trên. Theo đó, “Cơ hội lớn từ chính sách ở đây là các Nghị quyết của Ban Chấp hành Trung ương, của Bộ Chính trị, của Chính phủ… liên quan đến công tác BHXH, BHYT, trong đó có nội dung phát triển BHXH tự nguyện. Song, bên cạnh cơ hội lớn cũng có khó khăn, như hệ thống mạng lưới đại lý thu hiện chưa đáp ứng yêu cầu phát triển. Trong đó, đáng chú ý, hệ thống này chưa có mô hình vận hành cụ thể, chuyên nghiệp.

Chuyên nghiệp và hiệu quả

Theo các chuyên gia, phần lớn đối tượng tham gia BHXH tự nguyện là nông dân, lao động tại nông thôn và lao động phi chính thức. Đây là nhóm đối tượng tiềm năng để phát triển BHXH tự nguyện. Tuy nhiên, nhóm đối tượng này lại ít được tiếp cận các thông tin, chính sách về BHXH tự nguyện. Do vậy, để thu hút hơn người lao động tham gia BHXH tự nguyện, cần đổi mới nội dung và hình thức tuyên truyền phù hợp với từng nhóm đối tượng; cũng như hướng dẫn, tập huấn chính sách BHXH tự nguyện đối với nhân viên đại lý thu để phối hợp tuyên truyền, tư vấn đến người dân. Bên cạnh đó, cần giao chỉ tiêu kế hoạch phát triển đối tượng tham gia BHXH tự nguyện từng đại lý thu. Đa dạng các hình thức, phương thức nhận hồ sơ, trả kết quả, thu tiền đóng, chuyển tiền đóng vào quỹ đối với người tham gia BHXH tự nguyện.

Theo Giám đốc Trường Bồi dưỡng cán bộ tài chính Hoàng Trần Hậu, 1 trong 4 yêu cầu đặt ra trong phát triển BHXH tự nguyện, đó là ngành BHXH phải xây dựng được đội ngũ tư vấn chuyên nghiệp. Ngoài ra, 3 yêu cầu khác bao gồm chế độ phải tốt hơn hoặc bằng với dịch vụ bảo hiểm kinh doanh, hệ thống phân phối phải mạnh hơn hoặc bằng các công ty bảo hiểm và phải mang tính chuyên nghiệp cao cũng cần được đặc biệt chú trọng. Các chuyên gia cũng nhấn mạnh, muốn phát triển BHXH tự nguyện, kể cả BHYT hộ gia đình, rất cần tách bạch đại lý khai thác (tư vấn BHXH) và đại lý thu.

Riêng đại lý khai thác, nên tổ chức hai cấp gồm Đại lý cá nhân (chuyên nghiệp, bán chuyên nghiệp) và Tổng đại lý (doanh nghiệp, tổ chức phi doanh nghiệp). Trong đó, đại lý cá nhân chuyên nghiệp là những người sống được bằng nghề tư vấn BHXH tự nguyện, BHYT hộ gia đình; còn bán chuyên nghiệp - tức những viên chức xã, phường hoặc cán bộ hội, đoàn thể đang làm thêm về BHXH tự nguyện, BHYT hộ gia đình.

Về cấp độ tư vấn, ông Hậu đưa ra 3 cấp độ là tư vấn viên cấp 3 (tuyển dụng, đào tạo, huấn luyện, khai thác dịch vụ); tư vấn viên cấp 2 (tuyển đại lý mới, khai thác dịch vụ); tư vấn viên cấp 1 (khai thác, cấp sổ, thẻ). Với chu trình tư vấn là tìm kiếm đối tượng tiềm năng; tiếp cận, gặp gỡ, giới thiệu chế độ; tư vấn, hướng dẫn thủ tục; giao sổ, thẻ; chăm sóc đối tượng; quảng bá, tuyên truyền. Trong chu trình này, đặc biệt lưu ý hoạt động chăm sóc đối tượng, bởi thông qua hoạt động này sẽ phát sinh đối tượng tiềm năng nhờ lối quảng bá, tuyên truyền mặt đối mặt.

Vì vậy, chăm sóc đối tượng là biểu hiện cốt lõi của sự chuyên nghiệp và là cửa sổ tái khởi động quy trình. Đặc biệt, trong mô hình đại lý chuyên nghiệp này, đại lý chuyên thu được tinh gọn hết mức có thể, bởi khối lượng và tính chất công việc đều ở mức cơ bản. Riêng bộ phận quản lý đại lý được đặc biệt xem trọng, bởi bộ phận này chịu trách nhiệm xây dựng và phát triển mạng lưới đại lý. Do đó, ngành BHXH cần chú trọng chuyên nghiệp hóa hệ thống đại lý cũng như tuyển dụng, huấn luyện cho đội ngũ tư vấn về BHXH tự nguyện để họ thực hiện nhiệm vụ hiệu quả.

Lê Hoa