Trong những năm tháng chiến đấu, công tác gian khổ, CBCS BĐBP Lào Cai luôn giữ vững bản lĩnh chính trị, trung thành tuyệt đối với Đảng, tận tụy với nhân dân, mưu trí, dũng cảm, vượt qua mọi khó khăn thử thách, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ Đảng, bảo vệ nhân dân, giữ vững từng tấc đất thiêng liêng của Tổ quốc.

Công an nhân dân vũ trang (CANDVT) tỉnh Lào Cai (BĐBP Lào Cai ngày nay) được thành lập ngày 28-4-1959 với 3 ban đầu tiên gồm: Tham mưu, Chính trị, Hậu cần. Hệ thống đơn vị cấp dưới có 2 Ban Chỉ huy CANDVT huyện Sa Pa, Bắc Hà và 3 phân đội trực thuộc. Từ tháng 5-1959, CANDVT Lào Cai thành lập thêm 6 đồn Biên phòng dọc theo tuyến biên giới cùng 2 trạm Kiểm soát Biên phòng cửa khẩu quốc tế Lào Cai và ga Phố Mới.

Trải qua những năm tháng trực tiếp chiến đấu và xây dựng lực lượng, BĐBP Lào Cai vừa làm vừa rút kinh nghiệm, từng bước nâng cao trình độ chính trị, quân sự, nghiệp vụ biên phòng, không ngừng bồi dưỡng năng lực lãnh đạo chỉ huy thực hành trong chiến đấu và công tác. Quá trình thực hiện nhiệm vụ chiến đấu, quản lý, bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới quốc gia (ANBGQG), trong điều kiện khó khăn, quân số ít, trang bị vũ khí thô sơ, CANDVT Lào Cai đã linh hoạt tìm ra nhiều cách đánh phù hợp với khả năng trang bị và có đối sách thích ứng với từng loại đối tượng.

Đơn vị vừa tổ chức vừa đánh địch bằng súng đạn, vừa đánh địch bằng nghiệp vụ, pháp luật và bằng cả phẩm chất đạo đức của người chiến sĩ cách mạng, điển hình như: Vụ xưng vua ở xã A Lù (tháng 4-1959), tiễu phỉ ở Pha Long (tháng 9-1960) và Si Ma Cai (năm 1961), truy lùng biệt kích, thám báo ở Chiềng Ken (Văn Bàn, tháng 6-1963) cùng với nhiều chiến công trong bảo vệ chủ quyền ANBGQG...

Sau ngày tỉnh Lào Cai được tái lập (1-10-1991), BĐBP Lào Cai đã tham mưu cho Tỉnh uỷ, UBND tỉnh ban hành các văn bản hướng dẫn các cấp, các ngành, các địa phương quán triệt thực hiện tốt 5 nội dung “Ngày Biên phòng toàn dân”. BĐBP Lào Cai cùng các cấp, các ngành, chính quyền các địa phương củng cố, xây dựng và đẩy mạnh phong trào “Quần chúng tham gia tự quản đường biên, cột mốc và an ninh trật tự xóm (bản) khu vực biên giới” (nay là phong trào “Toàn dân tham gia bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, ANBGQG trong tình hình mới”), gắn với phong trào “Quần chúng tham gia bảo vệ an ninh Tổ quốc”.

Đến nay, toàn tỉnh Lào Cai đã kiện toàn được 357 tổ tự quản về an ninh trật tự, 84 tổ tự quản đường biên, cột mốc. Nhân dân khu vực biên giới tích cực tham gia cùng BĐBP tuần tra bảo vệ biên giới được hơn 87.000 lượt người; cung cấp cho BĐBP trên 15.700 tin có giá trị; tham gia đấu tranh giải quyết 9 vụ/87.464m2 đất do công dân nước láng giềng phía đối diện xâm canh; kịp thời phát hiện, đấu tranh, ngăn chặn, xử lý 61 vụ/107 đối tượng xâm canh.

Bên cạnh đó, từ nguồn tin của quần chúng, BĐBP Lào Cai đã bắt giữ, xử lý 14 vụ/98 đối tượng vượt biên khai thác lâm sản, khoáng sản trái phép; hơn 1.700 vụ/3.352 đối tượng vượt biên, xuất nhập cảnh trái phép; 735 vụ/1.181 đối tượng buôn lậu, 118 vụ/632 đối tượng vi phạm Hiệp định về Quy chế quản lý biên giới đất liền Việt Nam - Trung Quốc. Nhân dân cũng phát hiện tố giác và giúp đỡ BĐBP đấu tranh có hiệu quả với các loại tội phạm như: Mua bán, vận chuyển, sử dụng trái phép chất ma túy; mua bán phụ nữ, trẻ em qua biên giới; mua bán vũ khí quân dụng...

BĐBP Lào Cai cũng đã tham gia mở 175 lớp xóa mù chữ cho 3.500 học viên; tổ chức khám chữa bệnh, cấp thuốc miễn phí cho hàng nghìn lượt người dân. Các đồn Biên phòng nhận đỡ đầu 152 học sinh (trong đó, 13 cháu được nuôi dưỡng tại các đồn Biên phòng)... Trong những năm qua, BĐBP Lào Cai huy động được trên 5 tỷ đồng làm 8 công trình dân sinh và 149 căn nhà “Mái ấm cho người nghèo nơi biên giới”; huy động hơn 15.000 lượt CBCS tham gia phòng, chống thiên tai, tìm kiếm cứu nạn, chữa cháy rừng; kịp thời giúp đỡ nhân dân khắc phục hậu quả thiên tai ổn định cuộc sống; tăng cường hơn 50 lượt cán bộ  cho các xã, phường, thị trấn biên giới.

Bên cạnh đó, BĐBP Lào Cai đã tham mưu cho UBND tỉnh triển khai các dự án kinh tế - xã hội kết hợp giữa kinh tế với quốc phòng - an ninh ở khu vực biên giới. Trong đó, tỉnh Lào Cai đã quy hoạch sắp xếp 449 hộ/2.043 khẩu ra sinh sống, sản xuất ở giáp biên.

Thực hiện Hiệp ước biên giới và nhiệm vụ phân giới cắm mốc giữa 2 nước Việt Nam - Trung Quốc, Lào Cai là tỉnh đầu tiên trong các tỉnh biên giới phía Bắc hoàn thành cắm mốc trên thực địa vào tháng 12-2007. Lào Cai cũng là đơn vị đầu tiên trên toàn quốc phối hợp với lực lượng bảo vệ biên giới Trung Quốc tổ chức tuần tra song phương, diễn tập phòng chống khủng bố qua biên giới, thiết lập đường dây nóng, bình chọn sứ giả hữu nghị, đảng viên tiêu biểu, tổ chức kết nghĩa đồn-trạm hữu nghị, biên giới bình yên (hiện đã có 11 cặp Đồn - trạm hai bên biên giới kết nghĩa), kết nghĩa cụm dân cư hai bên biên giới (đã có 6 cặp cụm dân cư kết nghĩa).

Kết quả trên đã góp phần tích cực cho công tác bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới, xây dựng khu vực biên giới hòa bình, hữu nghị, hợp tác cùng phát triển.

Kế thừa và phát huy truyền thống “Tận trung với Đảng/tận hiếu với dân/nhiệm vụ nào cũng hoàn thành/khó khăn nào cũng vượt qua/kẻ thù nào cũng đánh thắng/sẵn sàng chiến đấu, hy sinh vì sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”, BĐBP Lào Cai đã và đang tiếp tục nâng cao bản lĩnh chính trị, xây dựng đơn vị đoàn kết thống nhất, hiệp đồng chặt chẽ với các ngành, các lực lượng và nhân dân quyết tâm hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ, góp phần làm rạng rỡ truyền thống vẻ vang của BĐBP Việt Nam, thực hiện thắng lợi sự nghiệp xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong tình hình mới.

P.V