Bài 1: Thành công trên sự phản đối của nhà khoa học

Bài 2:  Khai phá thị trường thế giới

Hành trình xây dựng nông trang hữu cơ của ông Nguyễn Lâm Viên, Chủ tich HĐQT, Tổng Giám đốc Công ty Vinamit đã được Bộ Nông nghiệp Mỹ và châu Âu cấp giấy chứng nhận. Công ty có vùng nguyên liệu, đầu tư nhà máy chế biến với máy móc hiện đại và mò mẫm tìm kiếm thị trường quốc tế. Vinamit đã hình thành chuỗi khép kín từ trồng trọt đến xuất khẩu.

Sản phẩm có “lý lịch” rõ ràng

Vào những năm đầu thập kỷ 90 của thế kỷ trước, hàng hóa nông sản Việt Nam hầu như vẫn giữ thói quen chờ khách hàng tìm đến. Nhưng ông Nguyễn Lâm Viên chủ động đi tìm khách hàng. Ông mang các sản phẩm chế biến từ quả mít sang chào bán ở các chợ đầu mối Đài Loan, nhưng khách hàng ở đây “lắc đầu”. Đơn giản là họ chưa biết tới mít Việt Nam. Ông Viên đành phải mang hàng ra bày bán tại vỉa hè...

“Bây giờ hàng hóa của Vinamit đã có mặt tại thị trường Mỹ, Trung Quốc, châu Âu... Vì những sản phẩm của tôi có “lý lịch” rõ ràng, do những quốc gia này kiểm tra, cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện, tiêu chuẩn an toàn trong canh tác, thu hoạch, chế biến, phân phối” – Ông Viên cho biết.

Tôi đứng ở cửa hàng bán sản phẩm Organic (hữu cơ) của Công ty Vinamit, tại quận 1, TP Hồ Chí Minh quan sát thấy khách nước ngoài vào mua nhiều sản phẩm từ trái cây sấy khô, mà không đắn đo điều gì. Tôi hỏi thẳng ông Viên:

- Công nghệ máy móc chế biến nông sản của công ty ông đạt mức nào so với thế giới?

- Tất cả máy móc tôi đang sử dụng là những loại tốt nhất thế giới, từ bảo quản bằng kho lạnh, khô truyền thống, thăng hoa đông khô... đều có. Nhiều doanh nghiệp Thái Lan còn sợ tôi đấy!

- Sấy trái cây ở nhiệt độ cao sẽ mất vitamin và dưỡng chất thực vật. Tại sao Vinamit lại dùng phương pháp sấy khô?

- Trong kỹ thuật sấy có nhiều phương pháp, muốn giữ vitamin thì dùng phương pháp sấy lạnh đông khô, giữ được 99% vitamin trong sản phẩm.

Ngoài nhà máy chế biến tại Bình Dương, sắp tới Công ty Vinamit sẽ xây dựng thêm một nhà máy ở Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk, để tiếp nhận nguyên liệu chế biến tại chỗ. Phương châm của ông Nguyễn Lâm Viên là nơi trồng trọt phải gắn liền với nhà máy chế biến. Ngoài việc xây dựng nhà máy, công ty còn chăm lo tới nơi ăn chốn ở của công nhân. Công ty cũng khuyến khích công nhân bằng cách tặng vật chất xứng đáng cho những người có sáng kiến tăng năng suất trong lao động sản xuất.

Chinh phục những thị trường lớn thế giới

Bài học nhớ đời của Tổng Giám đốc Nguyễn Lâm Viên là lần bị khách hàng trả về 23 container hàng xuất khẩu do thiếu kinh nghiệm quản lý, chất lượng sản phẩm chưa đạt yêu cầu, đẩy ông vào hoàn cảnh gần như trắng tay lần nữa. Điều đó đòi hỏi ông chủ Vinamit phải nỗ lực và đầu tư nhiều hơn. Đến nay, công ty cổ phần Vinamit đã được cấp Chứng nhận canh tác hữu cơ, chế biến hữu cơ và nông sản hữu cơ theo tiêu chuẩn của Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA Organic) và Liên minh châu Âu (EU) (cụ thể đạt 73 hạng mục của Organic EU và 81 hàng mục của USDA Organnic). 

- Bộ Nông nghiệp Mỹ cấp chứng nhận hữu cơ cho nông trang của anh gồm những tiêu chí nào?” – Tôi hỏi ông Viên.

- Họ xem xét, kiểm tra kỹ lưỡng rất nhiều quy trình hoạt động của công ty. Nhưng tiêu chí quan trọng nhất là kiến thức của ông chủ nông trại hiểu biết như thế nào về nông trại hữu cơ, về vi sinh học... Ý chí người chủ có cam kết thực hiện cao độ, lâu dài, trước sau như một về chương trình hữu cơ. Chẳng hạn, người chủ phải dám đốn bỏ hết số cây đã trồng không đạt chuẩn hữu cơ.

- Doanh nghiệp Việt Nam gửi hồ sơ sang Bộ Nông nghiệp Mỹ xét duyệt hay bằng phương pháp nào?

- Mình phải gửi bộ hồ sơ tiêu chuẩn đến họ, sau đó họ cử người đến nông trang của tôi ở lại 3 ngày 3 đêm, xem có chim, kiến, côn trùng... đang sinh sống trên cây không. Nếu những con này sống nhiều trên cây, chứng tỏ nông trang không dùng thuốc trừ sâu. Trong vòng 3 năm, họ đến kiểm tra bất cứ lúc nào, không cần thông báo trước. Nếu nông trang vi phạm lỗi nào đó, họ rút giấy chứng nhận ngay lập tức.

Chúng tôi quan sát kỹ nông trang hữu cơ của Công ty Vinamit tại huyện Phú Giáo, tỉnh Bình Dương, một khuôn viên với diện tích mấy trăm héc-ta, được ông Viên cho xây thành rất cao bao xung quanh, nhằm ngăn không cho thuốc trừ sâu bên ngoài bay vào. Hệ thống mương thoát nước và dẫn nước đều làm bằng bạt ni lông mà không sử dụng bê tông. Theo lý giải của ông Viên, nếu mình làm đường, mương nước bằng bê tông sẽ ngăn cản di chuyển của hệ thống vi sinh vật, làm mất cân bằng chuỗi sinh học, dẫn đến có hại cho canh tác.

Có được giấy chứng nhận nông trang hữu của Bộ Nông nghiệp Mỹ là “tấm vé” để hàng hóa nông sản của Vinamit dễ dàng vào các hệ thống siêu thị của Mỹ và châu Âu. Tạo nên chuỗi kinh doanh từ trồng trọt đến tiêu thụ thị trường quốc tế.

- Các doanh nghiệp Việt Nam đang rất muốn đưa hàng hóa vào hai thị trường khổng lồ Trung Quốc và Mỹ. Ông đánh giá như thế nào về hàng rào kỹ thuật của hai thị trường này?

- Nếu như một doanh nghiệp ngay từ đầu làm theo chuẩn quốc tế, thì hàng hóa vào Mỹ dễ hơn Trung Quốc. Vì mọi thủ tục pháp luật của Mỹ rất rõ ràng, họ công bố bộ tiêu chuẩn chất lượng một cách minh bạch. Hàng hóa của doanh nghiệp không phạm vào tiêu chí nào thì được nhập khẩu vào Mỹ, nhưng chỉ cần vi phạm một lỗi nhỏ sẽ bị loại ra. Còn ở Trung Quốc, họ làm theo cảm tính nhiều hơn. Lúc thì họ cho hàng hóa nhập vào, lúc khác lại không cho nhập vào. Mọi quy định không minh bạch và nhất quán.

Thông tin của ông Viên quả rất bổ ích.

Bài 3: Gắn chặt lợi ích của nông dân và nhu cầu thị trường

Hải Luận