Trước đây, việc các em học sinh ở lứa tuổi 14-15 phải nghỉ học lấy chồng không phải là chuyện hiếm. Vì vậy, việc tổ chức cuộc thi góp phần nâng cao nhận thức của các em và gia đình, giúp các em có kiến thức để bảo vệ chính mình khỏi vấn nạn hôn nhân cận huyết thống và tảo hôn.

Hà Giang là tỉnh có 19 dân tộc anh em cùng chung sống, dân tộc thiểu số chiếm 87,67%; trong đó, dân tộc Mông chiếm 34,24%, Dao 14,88%, Nùng 9,53%... Hầu hết đồng bào dân tộc thiểu số chủ yếu sinh sống ở vùng đặc biệt khó khăn, vùng núi cao, địa hình chia cắt và thường hay xảy ra lũ quét, sạt lở đất; khí hậu khắc nghiệt, thiếu đất sản xuất và nước sinh hoạt. Đời sống nhân dân còn gặp nhiều khó khăn.

Tỷ lệ hôn nhân cận huyết thống của các dân tộc thiểu số trên địa bàn là hơn 0,1%, nghĩa là cứ 1.000 người kết hôn hoặc chung sống với nhau như vợ chồng thì có gần 11 người kết hôn hoặc chung sống với nhau như vợ chồng có quan hệ huyết thống trong vòng 3 thế hệ với vợ/chồng của mình. Tỷ lệ này của Hà Giang cao gấp gần 2 lần so với của cả nước và cao gấp 2,1 lần so với vùng trung du và miền núi phía Bắc, nhất là các huyện thuộc cao nguyên đá như: Đồng Văn, Yên Minh, Quản Bạ…

Do đó, thực hiện Đề án “Giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số giai đoạn 2015-2025”, Hà Giang chú trọng công tác tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức tập trung ở 7 huyện: Đồng Văn, Mèo Vạc, Yên Minh, Quản Bạ, Quang Bình, Hoàng Su Phì, Xín Mần bằng các hình thức dễ hiểu, dễ nhớ, các hình thức sinh hoạt văn hóa sinh động như: Hội nghị, hội thảo, các cuộc thi, sân khấu hóa, sinh hoạt câu lạc bộ, các phương tiện truyền thông đại chúng, truyền thông bằng tiếng dân tộc… hay điển hình như cuộc thi vẽ tranh chủ đề “Phòng chống tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống”.

Thời gian qua, tỉnh Hà Giang đã tổ chức tuyên truyền tại các huyện với 11.214 lượt hoạt động truyền thông, thu hút 1.238.900 lượt người tham gia; cấp phát trên 10.000 tờ rơi; 2.000 cuốn tài liệu tuyên truyền, có song ngữ Việt - Mông; 1.000 cuốn sổ tay; 500 đĩa video; 941 pa nô, áp phích...

Nhiều địa phương phân công nhiệm vụ cho cán bộ chuyên trách dân số, tư pháp xã thường xuyên theo dõi, quản lý đối tượng vị thành niên, thu thập thông tin, dự báo trước các trường hợp kết hôn, cặp có khả năng kết hôn trước tuổi, kết hôn cận huyết thống để tư vấn, can thiệp kịp thời; đồng thời nâng cao ý thức tự giác trong thực hiện Luật Hôn nhân và gia đình. Tại các trường, học sinh được cán bộ địa phương, thầy, cô giáo, Đoàn Thanh niên của nhà trường tổ chức các buổi thảo luận, trao đổi, trả lời những thắc mắc giúp học sinh bày tỏ những quan điểm về sức khỏe sinh sản, dấu hiệu thay đổi tâm sinh lý tuổi mới lớn.

Hà Giang đang phấn đấu đến hết năm 2025 có 75% trở lên các gia đình trong toàn tỉnh nhận thức được tác hại, hệ lụy của các phong tục, tập quán lạc hậu, sự cần thiết tham gia bài trừ các hủ tục, tập quán lạc hậu của gia đình, dòng họ. Đến năm 2030 cơ bản xóa bỏ được các hủ tục, xây dựng nông thôn mới nâng cao và nếp sống văn minh.

Tuấn Khang