Thảo luận tại phiên họp, có nhiều ý kiến khác nhau về việc xử lý tài sản, thu nhập kê khai không trung thực; tài sản, thu nhập tăng thêm không giải trình hợp lý về việc hình thành tài sản, thu nhập.

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga, đối với tài sản, thu nhập không giải trình được một cách hợp lý về nguồn gốc thì đến nay pháp luật vẫn chưa có quy định xử lý, trong khi không loại trừ một số tài sản có thể có nguồn gốc từ tham nhũng, vi phạm pháp luật nhưng Nhà nước chưa chứng minh được. Do đó, việc bổ sung quy định xử lý đối với loại tài sản, thu nhập này là cần thiết.

“Đây là vấn đề lớn, có liên quan đến quyền sở hữu tài sản là quyền cơ bản của công dân được hiến định, nên việc xử lý theo phương án nào cũng cần được cân nhắc rất kỹ, thận trọng để vừa bảo đảm quyền cơ bản của công dân, vừa đáp ứng yêu cầu phòng, chống tham nhũng. Đặc điểm xã hội nước ta là người dân có truyền thống tích lũy, tiết kiệm, tặng, cho, thừa kế trong gia đình; tài sản của cán bộ, công chức được hình thành từ nhiều nguồn khác nhau (ngoài thu nhập từ lương thì nhiều người còn làm thêm để tăng thu nhập dưới nhiều hình thức) và Nhà nước chưa kiểm soát được thu nhập của toàn xã hội. Pháp luật hiện hành cũng chưa quy định buộc người dân phải chứng minh nguồn gốc hình thành số tiền để mua tài sản, nhất là những tài sản có giá trị lớn; chưa quy định đánh thuế đối với tài sản... Trong bối cảnh đó, việc xác định tính hợp lý của nguồn gốc tài sản nói chung là vấn đề rất phức tạp”. - Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga nhấn mạnh.

Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga cho rằng, về mặt pháp lý, không thể mặc nhiên coi tài sản không giải trình được hợp lý về nguồn gốc là tài sản tham nhũng để tịch thu bằng biện pháp hình sự theo hướng “suy đoán có tội”. Mặt khác, nếu coi đó là tài sản của Nhà nước để tiến hành xác lập quyền sở hữu Nhà nước theo thủ tục tố tụng dân sự về giải quyết tranh chấp quyền sở hữu thì lại không phù hợp với quy định của Bộ luật Dân sự.

“Đây là lần đầu tiên chúng ta đặt vấn đề xử lý tài sản đó nên cần phải tiến hành thận trọng, có bước đi phù hợp. Đồng thời, cần quy định cụ thể tiêu chí làm căn cứ để xác định trường hợp nào được coi là “không giải trình được một cách hợp lý” để tránh tùy tiện, thiếu thống nhất trong áp dụng pháp luật”. - Chủ nhiệm Ủy ban Lê Thị Nga nêu quan điểm.

Trưởng ban Dân nguyện của Quốc hội Nguyễn Thanh Hải băn khoăn về Khoản 10, Điều 2 của dự thảo Luật. Theo đó, trong các hành vi tham nhũng có hành vi “nhũng nhiễu vì vụ lợi". Ông Hải đề nghị nên giải thích cụ thể như thế nào là "nhũng nhiễu" vì hành vi này thường liên quan đến tham nhũng “vặt”, tham nhũng nhỏ lẻ, ảnh hưởng rất lớn đến đại bộ phận người dân và doanh nghiệp hiện nay, kìm hãm sự phát triển kinh tế đất nước.

Tổng Thanh tra Chính phủ Lê Minh Khái cho biết, Chính phủ đề xuất lựa chọn phương án trong thời hạn 30 ngày làm việc kể từ ngày ban hành kết luận xác minh tài sản, thu nhập thì cơ quan, đơn vị kiểm soát tài sản, thu nhập gửi kết luận xác minh tài sản, thu nhập đến cục thuế có thẩm quyền để yêu cầu thực hiện việc thu thuế thu nhập cá nhân theo quy định của pháp luật về thuế (45% tổng giá trị tài sản, thu nhập). Việc thu thuế không loại trừ việc xử lý trách nhiệm hình sự và tịch thu tài sản đối với người kê khai nếu các cơ quan tiến hành tố tụng trong quá trình giải quyết vụ án hình sự có liên quan chứng minh được tài sản đó có được hoặc có nguồn gốc từ hành vi phạm tội.

“Chính phủ lựa chọn phương án này vì cho rằng phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh thực tế nước ta hiện nay, nhằm thể hiện thái độ của Nhà nước trong xử lý các khoản thu nhập, tài sản có nguồn gốc không rõ ràng khi cả người có nghĩa vụ kê khai và cơ quan Nhà nước có thẩm quyền không đủ bằng chứng xác thực việc xác lập quyền sở hữu hợp pháp theo pháp luật”. - Tổng Thanh tra Chính phủ Lê Minh Khái cho biết thêm.

Danh Anh