Lập trường nhất quán

Diễn ra trong 5 ngày, Hội nghị lần thứ 31 được tổ chức trực tiếp tại Trụ sở LHQ. Trong năm ngoái, do đại dịch Covid-19 diễn biến phức tạp tại Mỹ, Hội nghị lần thứ 30 chủ yếu xem xét, quyết định các vấn đề qua văn bản và thư điện tử, trong khi cuộc họp trực tiếp trì hoãn đến cuối năm.

Tại Hội nghị lần này, các đại biểu đã xem xét hàng loạt vấn đề gồm: Báo cáo của các cơ quan thành lập theo Công ước như Tòa án Quốc tế về Luật Biển, Ủy ban Ranh giới thềm lục địa, Cơ quan Quyền lực đáy đại dương và các vấn đề thủ tục, ngân sách, nhân sự của các cơ quan này. Đáng chú ý, Hội nghị đã quyết định kéo dài nhiệm kỳ của các thành viên Ủy ban Ranh giới thềm lục địa thêm một năm do tác động của đại dịch Covid-19.

Riêng trong phiên thảo luận ngày 23-6 về Báo cáo của Tổng Thư ký LHQ đối với các vấn đề liên quan đến biển và đại dương, hoạt động của các cơ quan LHQ và hợp tác quốc tế trong năm qua, các ý kiến tham luận đều nhấn mạnh yêu cầu tuân thủ thực hiện UNCLOS, đẩy mạnh hợp tác khu vực và quốc tế trong các lĩnh vực biển và đại dương, ứng phó với các thách thức như ô nhiễm môi trường biển, biến đổi khí hậu, mực nước biển dâng, đóng góp vào thực hiện Mục tiêu phát triển bền vững số 14 liên quan đến bảo tồn và phát triển bền vững biển và đại dương.

Các nhà lãnh đạo thế giới cũng như giới chuyên gia quốc tế về Luật Biển luôn khẳng định, UNCLOS là khuôn khổ toàn diện điều chỉnh tất cả các hoạt động trên biển và đại dương, góp phần vào việc bảo đảm an toàn, an ninh, tự do hàng hải, duy trì hòa bình và an ninh quốc tế và thực hiện Chương trình nghị sự 2030 vì sự phát triển bền vững.

Tái khẳng định quan điểm này, phát biểu tại Hội nghị, Đại sứ Đặng Đình Quý, Trưởng Phái đoàn Việt Nam tại LHQ cho biết, Việt Nam luôn tiên phong việc triển khai thực thi nghiêm túc và hiệu quả nội dung của Công ước. Nỗ lực liên tục của Việt Nam trong thời gian qua đã thúc đẩy đàm phán phân định biển với các nước trong khu vực, bảo vệ môi trường biển, hợp tác song phương và đa phương trong duy trì an ninh biển, chống nạn đánh bắt cá bất hợp pháp, không được quy định và không được điều chỉnh, phát triển kinh tế biển,...

Riêng trong vấn đề Biển Đông, Đại sứ Đặng Đình Quý cho biết, Việt Nam tái khẳng định rằng, mọi tranh chấp phải được giải quyết thông qua các biện pháp hòa bình, trên cơ sở tôn trọng luật pháp quốc tế, trong đó có Hiến chương LHQ và UNCLOS, tôn trọng các tiến trình ngoại giao và pháp lý, không sử dụng vũ lực hoặc đe dọa sử dụng vũ lực. Mặt khác, Đại sứ Đặng Đình Quý cũng bày tỏ quan ngại về một số sự kiện diễn ra gần đây tại Biển Đông, xâm phạm nghiêm trọng quyền chủ quyền và quyền tài phán của Việt Nam.

Đồng thời kêu gọi các bên liên quan kiềm chế, không quân sự hóa hoặc tiến hành các hoạt động làm phức tạp tình hình, gia tăng tranh chấp, ảnh hưởng đến an toàn, an ninh hàng hải và hàng không tại Biển Đông, đe dọa hòa bình và ổn định trong khu vực, thực hiện đầy đủ Tuyên bố chung về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) và sớm hoàn thiện Bộ Quy tắc ứng xử (COC) có nội dung thực chất và có hiệu lực, phù hợp với luật pháp quốc tế, bao gồm UNCLOS.

Tăng cường niềm tin

Trước đó, cũng trong tháng này, tại Hội nghị lần thứ 3 của Diễn đàn khu vực ASEAN (ARF) về vận dụng UNCLOS và các văn kiện pháp lý quốc tế khác trong ứng phó với các thách thức đang nổi trên biển, hơn 200 đại biểu từ 27 nước ARF, các tổ chức khu vực và quốc tế đã khẳng định UNCLOS có vai trò như "Hiến pháp của đại dương”. UNCLOS có hiệu lực kể từ ngày 16-11-1994, đã được 168 nước và tổ chức quốc tế phê chuẩn và 14 quốc gia khác ký nhưng chưa phê chuẩn.

Hội nghị trên do Bộ Ngoại giao Việt Nam tổ chức, phối hợp với Bộ Ngoại giao các nước Ấn Độ, Australia, Canada và Liên minh châu Âu theo hình thức trực tiếp và trực tuyến. Đại diện từ các quốc gia cùng chung quan điểm, trong bối cảnh diễn biến trên biển phức tạp như hiện nay, điều quan trọng là cần nghiên cứu khả năng xây dựng một văn kiện khu vực về đối xử nhân đạo với ngư dân, trên cơ sở phù hợp với luật pháp quốc tế và tính đến các đặc điểm của khu vực.

Các quốc gia đặc biệt nhấn mạnh rằng, hợp tác thiện chí, trên cơ sở công ước sẽ góp phần tăng cường niềm tin giữa các bên, thúc đẩy hòa bình, an ninh và thịnh vượng của khu vực. Hợp tác không chỉ giới hạn trong quan hệ giữa các cơ quan nhà nước mà còn cần sự tham gia của các thực thể khác có liên quan trong khối tư nhân, các tổ chức quốc tế và khu vực cũng như các tổ chức phi chính phủ. Đặc biệt, Hội nghị cũng khẳng định hợp tác thiện chí, trên cơ sở UNCLOS sẽ góp phần tăng cường niềm tin giữa các bên, thúc đẩy hòa bình, an ninh và thịnh vượng của khu vực.

Theo giới chuyên gia quốc tế, UNCLOS là khuôn khổ pháp lý để giải quyết các thách thức trên biển trong khu vực, bao gồm các thách thức mới nổi lên sau khi công ước được thông qua. Vì vậy, một trong những điều quan trọng hàng đầu là phải đề cao vai trò trung tâm của UNCLOS, nhất là trong bối cảnh xuất hiện nhiều thách thức như hiện nay. Trong đó, các quốc gia liên quan cần thiết phải duy trì đối thoại về các vấn đề hàng hải thiết yếu.

Riêng với Việt Nam - một trong những nước đầu tiên tham gia ký kết Công ước, xuyên suốt thời gian qua, những quan điểm, lập trường và nỗ lực của Việt Nam luôn nhận được sự ủng hộ mạnh mẽ từ cộng đồng quốc tế. Đặc biệt là việc thượng tôn luật pháp quốc tế, bao gồm cả UNCLOS. Đây cũng là nguyên tắc cần thiết để tạo dựng các khu vực hàng hải an toàn, ổn định và thịnh vượng, trong đó có Biển Đông.n

Thanh Trúc