Tư tưởng vì nhân dân thể hiện sâu sắc trong "Chỉ thị thành lập Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân" do Chủ tịch Hồ Chí Minh trực tiếp khởi thảo. Ngay trong mục "Tên và phương châm hoạt động" của Đội, Người đã nêu rõ: "Tên Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân, nghĩa là chính trị trọng hơn quân sự". Đây là tư tưởng rất cơ bản về vận động, giác ngộ quần chúng, vận động nhân dân trong quá trình tiến hành cách mạng.

Ngay từ tháng 12 năm 1944, Người đã xác định: Cuộc kháng chiến của ta là kháng chiến toàn dân, động viên toàn dân, vũ trang toàn dân, nên khi tập trung xây dựng đội chủ lực vẫn cần duy trì lực lượng vũ trang các địa phương, cùng phối hợp hành động và giúp đỡ nhau về mọi mặt. Đội chủ lực có nhiệm vụ dìu dắt các đội vũ trang địa phương, giúp đỡ về huấn luyện, vũ khí làm cho lực lượng địa phương không ngừng trưởng thành.

Về quan hệ giữa đội chủ lực với các đội vũ trang địa phương, Người chỉ rõ: Đưa cán bộ địa phương về huấn luyện, tung các cán bộ đã huấn luyện đi các địa phương, trao đổi kinh nghiệm, liên lạc thông suốt, phối hợp tác chiến. Về chiến thuật, Người nhấn mạnh: Vận dụng lối đánh du kích, bí mật, nhanh chóng, tích cực, ẩn hiện bất thường; làm cho kẻ địch luôn bị bất ngờ, khó truy tìm và chịu thất bại. Khi xác định vai trò của Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân "là đội quân đàn anh", là đội chủ lực, Người cũng đã chỉ ra tiền đồ phát triển của Đội: "Nó là khởi điểm của giải phóng quân, nó có thể đi suốt từ Nam chí Bắc, khắp đất nước Việt Nam". Để thực hiện được vai trò và tiền đồ đó, Người đã căn dặn cán bộ và chiến sĩ của Đội: "Phải dựa vào dân, dựa chắc vào dân thì kẻ địch không thể nào tiêu diệt được; tổ chức của Đội phải lấy chi bộ Đảng làm hạt nhân lãnh đạo".

Quán triệt tư tưởng vì nhân dân, vì sự nghiệp giải phóng con người khỏi ách áp bức, bóc lột của thực dân, phong kiến, tại buổi lễ thành lập Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân theo Chỉ thị của lãnh tụ Hồ Chí Minh, trước đại diện của Liên tỉnh ủy Cao - Bắc - Lạng, đại biểu nhân dân các dân tộc Tày, Nùng, Dao... và 34 cán bộ, đội viên được chọn lọc từ các đội du kích địa phương, đồng chí Võ Nguyên Giáp đã đọc diễn từ nêu bật ý nghĩa thành lập Đội và khẳng định: "Nhiệm vụ mà đoàn thể ủy thác cho chúng ta là một nhiệm vụ quan trọng nặng nề. Chính trị trọng hơn quân sự, tuyên truyền trọng hơn tác chiến, nhiệm vụ ấy có tính chất là một nhiệm vụ giao thời…, để kêu gọi toàn dân đứng dậy, chuẩn bị cơ sở về chính trị và quân sự cho cuộc khởi nghĩa sau này…

Thế là từ giờ phút này trở đi, chúng ta cùng nhau tiến lên trên con đường vũ trang tranh đấu. Chúng ta quyết tiến tới để làm tròn nhiệm vụ. Bao nhiêu oán hờn của dân tộc, bao nhiêu sự tàn khốc thê thảm đang chờ một cuộc thanh toán. Chúng ta nguyện đem xương và máu để làm việc đó. Chúng ta sẽ vạch rõ cho toàn dân hiểu rằng, con đường sống duy nhất là con đường đoàn kết để vũ trang đứng dậy. Quân giải phóng sẽ tỏ ra rằng, mình là một đội quân của dân, của nước, đi tiên phong trên con đường giải phóng dân tộc… Từ giờ phút này, các đồng chí sẽ noi theo ngọn cờ mà tiến lên trên con đường máu. Chúng ta tiến, tiến mãi cho đến ngày giải phóng của toàn dân".

Hồ Chí Minh đã đi vào lịch sử văn hóa nhân loại và trở thành một danh nhân văn hóa thế giới. Văn hóa Hồ Chí Minh luôn tỏa sáng trên khắp các châu lục và rọi chiếu đến tương lai. Bởi văn hóa Hồ Chí Minh là văn hóa vì nhân dân, vì con người. Đạo đức Hồ Chí Minh thể hiện chủ nghĩa nhân văn, nhân đạo cao cả, sáng ngời lòng nhân ái, sự quên mình, luôn luôn sống vì đồng loại, vì đồng bào và vì nhân dân.

Ngày nay, trong khi nền văn hóa của nhân loại đang có những bước phát triển phi thường, thì loài người lại đang lo ngại trước những tác động tiêu cực đến nền văn hóa, trong đó, nguy cơ suy thoái về tinh thần có chiều hướng phát triển gia tăng ở quy mô thế giới. Ở nước ta, trước tác động tiêu cực của mặt trái cơ chế thị trường, trước sự tấn công thâm độc và xảo quyệt của các thế lực thù địch trên mọi mặt đời sống xã hội, nhất là trên lĩnh vực văn hóa, đạo đức, lối sống, nền văn hóa, đạo đức của chúng ta cũng đang đứng trước những thách thức nghiêm trọng.

Nhiều người lo ngại một nền văn hóa lành mạnh, mang bản sắc dân tộc sâu sắc sẽ không có khả năng chiếm lĩnh trận địa tư tưởng - văn hóa, không thể mang tính trội trong đời sống xã hội trước sự xâm thực của các loại ấn phẩm văn hóa xấu độc, những băng hình, những đĩa nhạc lố lăng, giật gân, kích động tình dục, kích động bạo lực... làm cho hệ thống giá trị bị đảo lộn, nhiều vấn đề trớ trêu về đạo đức, lối sống nảy nở tràn lan trước sự tha hóa về nhân phẩm, trống rỗng về tâm hồn, cạn kiệt về lý tưởng, bởi sự tác động của xu hướng phi chính trị hóa, phi lý tưởng, sự quay trở về lợi ích cá nhân ích kỷ, tầm thường, nhỏ nhen.

Trước tình hình đó, việc làm sống lại hình ảnh "Bộ đội Cụ Hồ" thấm nhuần tư tưởng vì nhân dân trong văn hóa, đạo đức Hồ Chí Minh trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ cũng như trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc có ý nghĩa to lớn và đặc biệt quan trọng. Ngày nay, trước yêu cầu mới của sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc, "Bộ đội Cụ Hồ" không chỉ phát huy và phát triển bản chất, truyền thống vẻ vang của quân đội lên một trình độ mới, làm cho tư tưởng vì nhân dân trong văn hóa, đạo đức Hồ Chí Minh ngày càng nở rộ như hoa mùa xuân trong cán bộ, chiến sĩ quân đội, mà còn phải tuyên truyền, vận động mọi người quán triệt sâu sắc tư tưởng đó để xây dựng một nền văn hóa Việt Nam tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc, góp phần đẩy lùi những tác nhân làm vẩn đục, hoen ố nền văn hóa, đạo đức dân tộc. Đó là một nhiệm vụ to lớn và vẻ vang đối với quân đội ta trong tình hình hiện nay.

Hồ Chí Minh là lãnh tụ vĩ đại, nhưng không bao giờ Người tách mình ra khỏi nhân dân. Người khiêm tốn, giản dị, gắn bó, hòa mình cùng mọi người, bất cứ lúc nào cũng đến với đồng bào, đồng chí, đến với nhân dân như một người bạn, người thân, người ruột thịt. Với Hồ Chí Minh:

"Trong bầu trời không có gì quý bằng nhân dân".

"Trong thế giới không có gì mạnh bằng phục vụ lợi ích của nhân dân".

"Trong xã hội không có gì tốt đẹp, vẻ vang bằng phục vụ lợi ích nhân dân".

"Trong ba yếu tố thiên thời, địa lợi, nhân hòa thì nhân hòa là hơn tất cả".

"Hết lòng hết sức phụng sự nhân dân, bất kỳ việc to việc nhỏ cũng nhằm mục đích ấy".

Đó là tư tưởng vì nhân dân nhất quán trong văn hóa, đạo đức Hồ Chí Minh. Và cũng chính vì vậy mà "Bộ đội Cụ Hồ" trở thành đội quân vì dân, thực sự của dân. Bởi "Bộ đội Cụ Hồ" là bộ đội được giáo dục, rèn luyện theo văn hóa, đạo đức và phong cách Hồ Chí Minh. Phẩm chất hàng đầu của bộ đội ta là tính nhân dân sâu sắc. Đó là cội nguồn làm nên sức mạnh bách chiến bách thắng của Quân đội nhân dân Việt Nam anh hùng.

Hơn 70 năm đồng hành cùng sự nghiệp cách mạng của dân tộc, quân đội ta đã thấm nhuần tư tưởng vì nhân dân, mỗi cán bộ, chiến sĩ bằng những việc làm cụ thể, không ngừng xây đắp mối quan hệ máu thịt quân - dân. Bên cạnh đó, chúng ta cần chú trọng xây dựng ngày càng tốt hơn mối quan hệ giữa cán bộ và chiến sĩ, nhất là ở các phân đội. Chúng ta phải nghiên cứu tìm hiểu thật sự sâu sắc và đầy đủ hơn nữa về người chiến sĩ hôm nay. Cần làm cho chiến sĩ thấm nhuần sâu sắc văn hóa, đạo đức Hồ Chí Minh. Phải làm sao khi nhìn vào quân đội là thấy nhân dân, thấy dân tộc và thấy được cả tương lai của đất nước.

Dó đó, việc quan tâm chăm lo xây dựng quân đội trong tình hình hiện nay đang đặt ra những yêu cầu mới, cấp thiết hơn bao giờ hết. Qua đó, nhằm xây dựng hình ảnh "Bộ đội Cụ Hồ" ngày càng được nhân dân tin cậy, yêu mến. Đây là một nhiệm vụ nặng nề và hệ trọng của công tác Đảng, công tác chính trị của quân đội trong những năm tới.

Quang Hoài