Điểm nhấn trong chuyến thăm Nhật Bản của Tổng thống Putin lần này tập trung vào việc thúc đẩy hợp tác trong các lĩnh vực thương mại-đầu tư. Dự kiến, hai bên sẽ ký kết hàng loạt thỏa thuận thúc đẩy hợp tác song phương trên các lĩnh vực như kinh tế, thương mại, văn hóa và khoa học. Các thỏa thuận này khi chính thức có hiệu lực sẽ nâng mối quan hệ giữa hai nước lên một tầm cao mới.

Ngoài ra, hai bên cũng cân nhắc tái khởi động các cuộc đàm phán về an ninh và diễn tập cứu hộ chung trên biển. Đây được xem là nỗ lực của hai nước trong tiến trình cải thiện quan hệ song phương. Moscow - Tokyo đã đình chỉ các hoạt động trên sau khi Nga sáp nhập bán đảo Crimea vào năm 2014 khiến nước này đối mặt hàng loạt biện pháp trừng phạt của phương Tây, bao gồm các tổ chức mà Nhật Bản cũng là quốc gia thành viên.

Ngoài hợp tác an ninh và thương mại, Tổng thống Putin cùng Thủ tướng Abe còn dự kiến công bố quyết định nới lỏng thủ tục thị thực giữa hai nước. Theo đó, thời gian tối đa của thị thực dài hạn từ 3 năm như hiện tại có thể tăng lên 5 năm. Đặc biệt, tờ Yomiuri Shimbun cho biết Nhật Bản đang tìm cách mở rộng phạm vi chương trình giao lưu miễn thị thực với Nga trên 4 đảo tranh chấp Iturup/Etorofu, Kunashir/Kunashiri, Shikotan và Habomai mà Tokyo gọi là Vùng lãnh thổ phương Bắc trong khi Nga gọi đây là quần đảo Nam Kuril. Hiện nay, chỉ có công dân Nhật Bản hoặc thân nhân của họ từng sống trên các đảo tranh chấp mới có thể nhập cảnh khu vực này mà không cần visa Nga.

Tờ Yomiuri Shimbun cho rằng, đây là một phần trong kế hoạch khai thác chung khu vực tranh chấp giữa hai nước. Do vấn đề chủ quyền, Tokyo và Moscow đến nay vẫn chưa ký kết Hiệp ước hòa bình từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai. Hiện khu vực này vẫn do Nga kiểm soát từ sau Hiệp ước Hòa bình San Francisco năm 1951. Trong bài phỏng vấn đăng trên nhật báo Yomiuri của Nhật Bản ngày 13-12, Tổng thống Nga Putin khẳng định việc chưa có một hiệp ước hòa bình giữa Nga và Nhật Bản là điều không bắt kịp xu thế của thời đại. Ông nhấn mạnh việc các nước phương Tây áp đặt các biện pháp trừng phạt Nga do những căng thẳng liên quan đến vấn đề Ukraine chính là vật cản trong các cuộc thương lượng về hiệp ước hòa bình giữa hai nước.

Tổng thống Putin cho biết, Moscow sẵn sàng thảo luận về hoạt động kinh tế chung với Tokyo trên những hòn đảo tranh chấp. Tuy nhiên, tất cả hoạt động kinh tế này phải diễn ra dưới sự giám sát của Nga.

Theo nhận định của nhà lập pháp Nhật Bản Muneo Suzuki, khả năng đột phá bế tắc trong tranh chấp lãnh thổ giữa hai nước trong chuyến thăm Nhật Bản của ông Putin vẫn rất mỏng manh. Bởi lẽ, ngay trước khi gặp ông Abe tại Vladivostok (Nga) vào tháng 9 vừa qua, ông Putin đã công khai tuyên bố: “Chúng tôi không thương mại hóa lãnh thổ. Khi tiến hành đàm phán, nó sẽ được thực hiện như thế nào hay liệu rằng chúng tôi có đàm phán tất cả lãnh thổ tranh chấp hay không, tôi không thể nói ngay bây giờ”. Bản thân Thủ tướng Abe cũng thừa nhận không thể giải quyết hết những bất đồng lâu nay chỉ trong một cuộc họp.

Tuy vậy, ông Suzuki cho rằng, hai bên có thể "đạt một bước đi mới hướng tới việc giải quyết vấn đề lãnh thổ". Và nếu tranh chấp được giải quyết, có thể sẽ có một hiệp ước hòa bình chính thức giữa Nhật Bản và Nga. Đây sẽ là bước tiến quan trọng có lợi cho Tokyo và Moscpw, trong bối cảnh cục diện an ninh-chính trị tại khu vực châu Á- Thái Bình Dương và thế giới liên tục biến động.

Thu Uyên