Từ bao đời nay, cây sở là loại cây bản địa trên dải đất biên cương gắn bó với đời sống của đồng bào các dân tộc Bình Liêu. Những năm gần đây, hoa sở càng được chú ý và đã trở thành một trong những hình ảnh đặc trưng của núi rừng biên cương Quảng Ninh. Vào tháng 12, hoa sở bung nở muôn vàn đóa hoa trắng muốt, phủ kín khắp núi rừng biên giới, tạo nên một cảnh sắc thơ mộng và lãng mạn.

Được tổ chức lần đầu tiên vào năm 2015 và đã được huyện Bình Liêu duy trì trở thành sự kiện thường niên, Hội hoa sở không chỉ quảng bá, giới thiệu tiềm năng, thế mạnh của địa phương, tôn vinh các giá trị văn hóa truyền thống nổi bật cũng như giá trị cảnh quan, kinh tế từ cây sở, mà qua đó còn góp phần thu hút nhà đầu tư, doanh nghiệp lữ hành khai thác tiềm năng, thế mạnh, thúc đẩy phát triển du lịch địa phương, từng bước khẳng định dấu ấn đặc sắc của du lịch Bình Liêu trên bản đồ du lịch trong nước và quốc tế.

Cây sở có rất nhiều công dụng. Hạt sở là nguyên liệu để ép ra dầu sở, một loại dầu ăn chứa nhiều chất dinh dưỡng tốt, chống ung thư, giảm béo và tăng sức đề kháng cho cơ thể con người. Về hàm lượng và chất lượng dầu, các giống sở Bình Liêu được đánh giá cao trên thị trường. Đặc biệt, hàm lượng Omega 3,6,9 tương đương với dầu oliu, tức là loại hảo hạng.

Ngoài ra, dầu sở còn làm nguyên liệu quan trọng trong công nghiệp như làm dầu máy, dầu nhờn, dầu chống gỉ, dầu in và dầu dùng trong y dược. Các bộ phận khác của cây sở cũng có nhiều công dụng như rễ cây dùng để chiết xuất dược liệu điều trị viêm hầu cấp, đau dạ dày, bong gân. Rễ và vỏ dùng trị gãy xương chân, sái trẹo chân, vỏ sở phơi khô được tận dụng làm chất đốt, than hoạt tính, bã thừa sau khi ép lấy dầu thô có tác dụng làm sạch đầm tôm trong ngành nuôi trồng thủy sản. Dầu sở còn có thể dùng sản xuất thuốc bảo vệ thực vật, làm phân bón.

Diện tích cây sở ở Bình Liêu ngày càng tăng lên, cùng với quế và hồi là những cây trồng làm giàu chủ lực của bà con, đồng bào ở đây. Vùng biên cùng với sắc hoa trắng càng rực rỡ thì đời sống của bà con càng khởi sắc, no ấm. Và ý nghĩa của Hội hoa sở càng tăng lên khi đời sống tinh thần, văn hóa những dân tộc thiểu số Dao, Tày, Nùng, Cao Lan, Sán Chỉ ở Bình Liêu đều gắn bó với hình ảnh của cây sở.

Đến với Hội hoa sở năm nay, ông Nguyễn Tiến Vỹ, ở phường Yên Thọ, thị xã Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh, cựu chiến binh Biên phòng Đồn 207 Công an nhân dân vũ trang Quảng Ninh xưa, nay là Đồn Biên phòng Cửa khẩu Hoành Mô (BĐBP Quảng Ninh) bồi hồi kể: “Năm 1978, tôi được điều động từ D19 Công an nhân dân vũ trang Quảng Ninh về Đồn 207.

Ấn tượng của tôi hồi đó là mùa hoa sở nở trắng sườn đồi quanh đơn vị và cả quả đồi bên Pắc Pộc gần đó cũng trắng muốt màu hoa sở. Với những người lính chúng tôi, câu hát về chiều biên giới “khi mùa đào hoa nở/khi mùa sở ra cây...” đã ngấm vào máu thịt. Tôi được ăn dầu sở của đồng bào ép thủ công từ quả sở ra và chưng cất thành dầu ăn hàng ngày. Ngày ấy, chúng tôi còn không biết được dầu ăn từ cây sở lại có giá trị đến thế...”.

Đối với người dân biên giới Bình Liêu, cây sở không chỉ mang lại nguồn thu nhập, mà còn góp phần vào việc phát triển du lịch, nhất là loại hình du lịch còn mới, đó là du lịch mùa đông. Trong ngày Hội hoa sở huyện Bình Liêu năm 2021 còn có các hoạt động hấp dẫn như: Văn nghệ quần chúng, hoạt động tham quan trải nghiệm tại rừng hoa sở và trưng bày ảnh đẹp về mảnh đất và con người Bình Liêu.

Ông Tạ Đức Khương, cán bộ nghỉ hưu tại phường Mạo Khê, thị xã Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh lần đầu đến với Hội hoa sở đã phải thốt lên: “Tôi thấy hoa sở đẹp quá! Hội hoa sở được duy trì thế này không chỉ là giữ được hoạt động văn hóa của địa phương, mà còn khiến du khách và nhân dân địa phương phấn khởi, vui vẻ đón chào các hoạt động du lịch trong bối cảnh thích ứng an toàn, linh hoạt với dịch bệnh Covid-19”.

Ông Nông Quang Sơn, Phó Chủ tịch UBND xã Đồng Tâm, huyện Bình Liêu cho biết: “Đảng bộ và chính quyền xã triển khai tốt đồng thời hai nhiệm vụ, vừa phòng, chống dịch bệnh, vừa tập trung phát triển kinh tế - xã hội, gắn với công tác bảo vệ môi trường. Hội hoa sở là một dịp thực hành cho mục tiêu đó. Chúng tôi đặc biệt quan tâm thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia, chương trình xây dựng nông thôn mới, chính sách xã hội, chính sách dân tộc, từng bước nâng cao đời sống cho nhân dân, bảo đảm vững chắc quốc phòng-an ninh, giữ vững chủ quyền biên giới quốc gia. Năm 2021 này, xã Đồng Tâm đạt chuẩn nông thôn mới”.

Phải khẳng định, Hội hoa Sở Bình Liêu hàng năm là hoạt động văn hóa tiêu biểu, thiết thực của đồng bào vùng biên cương Bình Liêu để du khách trong và ngoài nước có cơ hội chiêm ngưỡng vẻ đẹp tinh khôi, mộc mạc của hoa sở, còn được trải nghiệm nhiều hoạt động văn hóa nghệ thuật, thể thao đặc sắc, tìm hiểu trang phục truyền thống, các trò chơi dân gian và thưởng thức ẩm thực của đồng bào trên vùng biên cương Đông Bắc của Tổ quốc.

Thụy Văn