Tàu hũ ky được chế biến từ đậu nành. Quy trình chế biến khá đơn giản, đậu nành xay rồi ngâm khoảng 2 - 3 giờ, đổ vào nước, rút vỏ, sảy cho hạt đậu thật sạch và bỏ vào cối xay nhuyễn thành bột. Sau đó, vắt lấy nước và đổ vào lò nấu lửa than nóng âm ỉ và khi miếng tàu hũ đọng thành váng, thợ nấu sẽ dùng thanh trúc gợt miếng tàu hũ phơi vắt trên sào. Tàu hũ ky rất giàu chất dinh dưỡng, ban đầu, món ăn này chỉ đơn thuần phục vụ việc ăn chay. Tuy nhiên, ngày nay, tàu hũ ky không chỉ chế biến các món ăn chay, mà còn trở thành nguyên liệu trong nhiều món ăn mặn khác.

Mới đây, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch vừa công bố và đưa nghề làm tàu hũ ky Mỹ Hòa (thị xã Bình Minh, tỉnh Vĩnh Long) vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia thuộc loại hình nghề thủ công truyền thống. Đây là cơ sở quan trọng giúp món ăn có xuất xứ bình dị vươn xa, mở rộng thị trường tiêu thụ, thu hút khách du lịch trong thời gian tới.

Hiện nay, làng nghề truyền thống này mỗi ngày sản xuất khoảng 2-3 tấn tàu hũ ky, gồm nhiều loại như: tàu hũ miếng lớn, tàu hũ ky cọng khô, cọng non, tàu hũ ky ướp muối…, cung cấp cho thị trường khắp các tỉnh miền Tây, thành phố Hồ Chí Minh và Đông Nam bộ, Trung bộ. Tính đến thời điểm hiện nay, làng nghề tàu hũ ky Mỹ Hòa - Bình Minh có khoảng 30 hộ gia đình đang hoạt động và giải quyết việc làm cho gần 200 lao động ở địa phương.

Thời gian thuận lợi để làm tàu hũ ky ngon là từ khoảng giữa tháng 10 đến tháng 4 hàng năm. Nhộn nhịp nhất là vào mùa Vu Lan tháng 7 âm lịch. Thợ nấu đứng bếp liên tục để cho ra lò những mẻ tàu hũ mới, ai ai cũng tất bật ngày đêm để kịp cho ra hàng đi khắp các tỉnh, thành trên cả nước.

Chị Đinh Thị Ngọc Thy, con gái chủ lò tàu hũ ky Công Hoàng, cũng là truyền nhân đời thứ 3 nối nghiệp cha ông cho biết: “Các dịp rằm, tàu hũ ky rất hút hàng nên chúng tôi phải gia tăng sản xuất, cho ra sản phẩm nhiều gấp đôi so với ngày thường. Dịp rằm tháng 7, sức mua càng tăng mạnh, nên hiện cơ sở hoạt động hết công suất, cung cấp cho thị trường hơn 300-500kg mỗi ngày nhưng vẫn không đủ bán”.

Chúng tôi tìm đến ấp Mỹ Hưng 1, xã Mỹ Hòa, nơi có khá đông bà con làm tàu hũ ky nhưng với quy mô nhỏ hơn. Chị Nguyễn Ngọc Giàu cùng chồng đang đứng nấu 18 chảo tàu hũ ky. Chị Giàu cho biết, nghề này “cha truyền, con nối” và vợ chồng chị chọn lập nghiệp hơn 20 năm qua. Tàu hũ ky của vợ chồng chị Giàu làm không đủ bán, chủ yếu là thị trường ở tỉnh Trà Vinh.

“Nghề này không nặng nhọc, nhưng phải làm từ lúc gà chưa gáy đến đêm khuya. Ðược cái có thu nhập thường xuyên, lại ở nhà, có thời gian chăm sóc cho gia đình và trồng trọt kiếm thêm chút đỉnh. Nhờ có nghề này mà bà con lập nghiệp ngay trên quê hương và giúp giải quyết nguồn lực lao động nông thôn với các công đoạn như thợ nấu, vận chuyển, phơi...” - chị Giàu chia sẻ.

Cùng với quá trình phát triển lâu đời, chất lượng sản phẩm đã được khẳng định bởi nhiều tổ chức uy tín công nhận, sự cần cù, chịu thương chịu khó của bà con làng nghề đã làm nên thương hiệu cho xứ sở. Với niềm tự hào về làng nghề trăm năm, người dân địa phương không ngừng khai thác hiệu quả những giá trị của làng nghề mang lại, để vừa góp phần gìn giữ, bảo tồn các làng nghề truyền thống, vừa đáp ứng nhu cầu tham quan, tìm hiểu của khách du lịch.

Tuy nhiên, chặng đường đưa tàu hũ ky có chỗ đứng vững chắc trên thị trường sẽ còn là câu chuyện rất dài, cần sự vào cuộc của chính quyền địa phương trong vấn đề quảng bá sản phẩm, kết nối cung cầu, giới thiệu tiềm năng du lịch… nhằm mục đích nâng cao đời sống cho người dân địa phương, đồng thời, phát huy, gìn giữ và bảo vệ làng nghề truyền thống.

Hồng Diễm