Một trong những điểm nhấn trong Tuyên bố chung của Hội nghị cấp cao đặc biệt ASEAN - Mỹ vừa diễn ra tại Thủ đô Washington D.C của Mỹ, đó là hai bên đã cho thấy ý chí chung trong việc chia sẻ các nguyên tắc cơ bản phù hợp về thúc đẩy một cấu trúc khu vực mở, bao trùm và dựa trên luật lệ, trong đó, ASEAN giữ vai trò trung tâm, cùng với các đối tác chia sẻ các mục tiêu này.

ASEAN và Mỹ khẳng định cam kết chung về tăng cường và xây dựng quan hệ đối thoại ASEAN - Mỹ toàn diện hơn nữa, điều vốn từ lâu đóng vai trò thiết yếu đối với cả ASEAN và Mỹ, cũng như với khu vực và cộng đồng quốc tế. Cam kết này sẽ thúc đẩy và duy trì hòa bình, an ninh, ổn định và thịnh vượng trong khu vực; đảm bảo mối quan hệ ASEAN - Mỹ có khả năng ứng phó với các thách thức mới; hợp tác phù hợp tại các diễn đàn quốc tế và khu vực mà ASEAN và Mỹ cùng là thành viên.

ASEAN và Mỹ cũng tái khẳng định cam kết chung đối với duy trì và thúc đẩy hòa bình, an ninh và ổn định trong khu vực, cũng như đối với việc giải quyết hòa bình các tranh chấp, bao gồm tôn trọng đầy đủ các tiến trình ngoại giao và pháp lý, không sử dụng hoặc đe dọa sử dụng vũ lực, phù hợp với luật pháp quốc tế.

Năm 2022 kỷ niệm 45 năm quan hệ Đối tác Đối thoại ASEAN - Mỹ, hai bên cam kết thiết lập quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện có ý nghĩa thực chất, hiệu quả và cùng có lợi tại Hội nghị cấp cao ASEAN - Mỹ lần thứ 10, dự kiến diễn ra vào tháng 11-2022. Hai bên mong muốn sớm hoàn thành các thủ tục cần thiết. Tuyên bố Tầm nhìn chung ASEAN - Mỹ đã đề cập tới quá trình triển khai chương trình nghị sự đầy tham vọng trong các tháng và các năm tới với các nội dung quan trọng như: Cùng nhau ứng phó đại dịch Covid-19, xây dựng an ninh y tế tốt hơn và phục hồi; tăng cường kết nối và quan hệ kinh tế; thúc đẩy hợp tác biển; tăng cường giao lưu nhân dân; hỗ trợ phát triển tiểu vùng; tận dụng công nghệ và thúc đẩy đổi mới sáng tạo.

Hội nghị này được giới chuyên gia quốc tế đánh giá có ý nghĩa và tầm quan trọng đặc biệt. Trong đó, phương diện ngoại giao đã cho thấy những cam kết chính trị của hai bên về tầm quan trọng của việc tăng cường quan hệ trong bối cảnh khu vực và thế giới đang có nhiều biến động phức tạp và khó lường, gây ra nhiều hệ lụy tiêu cực đối với trật tự, kinh tế thế giới, dễ thấy nhất là chuỗi cung ứng toàn cầu.

Theo truyền thông quốc tế, tại hội nghị, các nhà lãnh đạo của ASEAN và Mỹ đã thảo luận thẳng thắn về những vấn đề nổi cộm của khu vực và quốc tế đang diễn ra. Chương trình nghị sự ASEAN - Mỹ đã cho thấy, các nhà lãnh đạo của hai bên đạt được nhận thức chung về những nội dung ưu tiên và hướng tới tương lai.

Về vai trò của hội nghị này, Thạc sĩ Hoàng Thị Hà, chuyên gia Viện ISEAS - Yusof Ishak Institute (trụ sở tại Singapore) bình luận, ASEAN kỳ vọng Mỹ tiếp tục duy trì sự hiện diện bền vững và đóng góp có tính xây dựng cho hòa bình, ổn định và phát triển ở Đông Nam Á. Đồng thời, tăng cường hợp tác để hiện thực hóa các kỳ vọng phục hồi phát triển hậu Covid-19, điều vốn đang là ưu tiên quan trọng bậc nhất của khu vực.

Đối với Mỹ, Tổng thống Mỹ Joe Biden kể từ khi nhậm chức vào đầu năm 2021 đã đưa ra những thông điệp và tuyên bố chính sách cho thấy tầm quan trọng của khu vực Đông Nam Á trong chiến lược Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương. Chính quyền Tổng thống Biden cũng đề cao vai trò trung tâm của ASEAN trong cấu trúc an ninh khu vực và sẽ tận dụng hội nghị cấp cao đặc biệt với ASEAN để tái khẳng định quyết tâm và cam kết của Mỹ đối với khu vực Đông Nam Á.

Ngoài ra, với những kết quả hợp tác tích cực cùng những tiềm năng rất lớn, Mỹ có thể sẽ thông qua đề nghị nâng cấp quan hệ với ASEAN lên Đối tác chiến lược toàn diện.

Thanh Trúc