Không chỉ “tắc” ở Lạng Sơn

Theo Sở Công thương tỉnh Lạng Sơn, năng lực thông quan qua cửa khẩu thời gian gần đây trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn giảm, trong khi lượng hàng hóa từ nội địa lên các cửa khẩu thuộc địa bàn tỉnh Lạng Sơn rất lớn cộng với năng lực bến bãi có hạn dẫn đến tình trạng ùn tắc tại các cửa khẩu. Điều này đã ảnh hưởng đến chất lượng hàng hóa, tăng thời gian XK cũng như tăng chi phí, khó khăn cho công tác kiểm soát phòng, chống dịch và bố trí, sắp xếp các phương tiện vận chuyển. Đến nay, tổng lượng xe tồn tại 3 khu vực cửa khẩu Hữu Nghị, Tân Thanh, Chi Ma là gần 4.000 xe, chủ yếu là trái cây. Các khu vực bến bãi tại các cửa khẩu đã quá tải, khó bố trí, sắp xếp được thêm.

Tổng cục Hải quan cho biết, hiện tượng ách tắc phương tiện chở hàng hóa XK cũng xảy ra tại tỉnh Quảng Ninh mặc dù đã có sự nỗ lực giải quyết của chính quyền thành phố và các lực lượng chức năng. Tính đến ngày 21-12, tại cầu Bắc Luân II (thành phố Móng Cái) còn tồn 346 xe chờ XK, trong đó, có 276 xe chở hoa quả. Lượng xe tồn tại lối mở cầu phao Km3+4 là 1.188 xe, chủ yếu là hàng thủy, hải sản đông lạnh, nông sản. Còn tại địa bàn tỉnh Cao Bằng cũng tồn khoảng 200 xe hàng hóa là gỗ bóc, tiêu, thạch đen, mít quả, tôm, cá...

Tổng cục Hải quan phân tích, việc ùn tắc hàng hóa XK chủ yếu là nông sản tại địa bàn 2 tỉnh Lạng Sơn và Quảng Ninh có nguyên nhân từ cả phía Việt Nam và Trung Quốc. Theo đó, Trung Quốc tiếp tục áp dụng các biện pháp phòng, chống dịch Covid-19, thay đổi phương thức giao nhận hàng hóa, dẫn đến tình trạng lái xe chở hàng hóa qua lại khu vực biên giới bị hạn chế, có những cửa khẩu chỉ đáp ứng 20-25% lưu lượng thông quan hàng hóa so với trước đây...

Hiện nay, tuyến biên giới Lạng Sơn chỉ còn cửa khẩu quốc tế Hữu Nghị hoạt động thông quan. Trong khi đó, chính quyền thành phố Đông Hưng (Trung Quốc) đã tạm dừng làm thủ tục thông quan cho người, hàng hóa qua cặp cửa khẩu Đông Hưng - Móng Cái (gồm cả khu mậu dịch cặp chợ biên giới) từ ngày 21-12-2021.

Về phía Việt Nam, nông sản của các tỉnh phía Nam đang vào vụ thu hoạch, sản lượng hàng hóa tăng. Từ ngày 1-1-2022, Lệnh số 248 và 249 của Tổng cục Hải quan Trung Quốc có hiệu lực cũng là nguyên nhân khiến lượng hàng hóa hoa quả, thực phẩm đổ dồn về các cửa khẩu biên giới phía Bắc chờ XK sang Trung Quốc để tránh những quy định mới ngặt nghèo từ phía Trung Quốc.

Mở rộng thị trường xuất khẩu

Để kịp thời khắc phục tình trạng ùn tắc nông sản tại các cửa khẩu trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Trần Thanh Nam cho biết, các cơ quan chức năng của bộ phối hợp với các bộ, ngành liên quan sẽ trực 24/7 để tìm mọi biện pháp phù hợp, tăng cường giải phóng hàng ùn ứ. Bên cạnh các giải pháp làm việc, hội đàm, trao đổi thông tin với phía Trung Quốc, ông Trần Thanh Nam đề nghị tỉnh Lạng Sơn ứng dụng các công nghệ số, chuyển đổi số để kết nối thông tin hai chiều giữa tỉnh với doanh nghiệp sản xuất ở các địa phương khác.

Cũng theo ông Nam, qua nắm bắt tình hình cho thấy rằng, có một số doanh nghiệp Việt Nam không thực hiện nghiêm quy định 5K, dẫn đến một số lái xe nhiễm Covid-19 khiến phía Trung Quốc kiểm soát ngặt nghèo hơn, cả người, phương tiện và hàng hóa, bao bì, dẫn đến ùn tắc xe chở nông sản. Do đó, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đề nghị các doanh nghiệp thực hiện nghiêm 5K, tránh gây thiệt hại chung.

Về giải pháp trước mắt, ông Hồ Tiến Thiệu, Chủ tịch UBND tỉnh Lạng Sơn cho biết, đã chỉ đạo các lực lượng chức năng điều tiết phương tiện chở hàng hóa XK tại các cửa khẩu, nhất là các mặt hàng nông sản, bảo đảm công khai, minh bạch theo thứ tự, xe đến trước được xuất trước. Hải quan cửa khẩu ưu tiên làm thủ tục thông quan các mặt hàng hoa quả không bảo quản lạnh như dưa hấu, mít, xoài. Ông Thiệu đề nghị các bộ, ngành liên quan đàm phán, thống nhất với cơ quan chức năng phía Trung Quốc để thống nhất thủ tục kiểm dịch đối với hàng hóa nông, lâm, thủy sản, hoa quả tươi trong giai đoạn 2 nước đẩy mạnh phòng dịch Covid-19, không để tình trạng đóng cửa khẩu hoặc tạm dừng nhập khẩu nông sản, hoa quả như thời gian vừa qua.

Thực tế, tình trạng ùn ứ nông sản tại các cửa khẩu đã xảy ra nhiều lần, trong đó có nguyên nhân từ tập quán mua bán hàng hóa không có hợp đồng, không đáp ứng các tiêu chuẩn kỹ thuật, an toàn dịch bệnh của nước bạn. Điều này đòi hỏi phải có giải pháp căn cơ, toàn diện hơn để tiêu thụ nông sản ổn định, tránh thua thiệt cho doanh nghiệp và người nông dân.

Về lâu dài, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cần sớm ký kết Nghị định thư với phía Trung Quốc về kiểm dịch thực vật đối với các loại hoa quả để giảm bớt các thủ tục kiểm tra, kiểm soát tại cửa khẩu. Đồng thời, sớm trao đổi với cơ quan chức năng của Trung Quốc thống nhất phương pháp khử khuẩn, xét nghiệm và kiểm dịch thực vật, cũng như hướng dẫn việc xét nghiệm, khử khuẩn đối với hoa quả, nông sản Việt Nam trước khi XK sang Trung Quốc để việc thông quan được nhanh chóng.

Để giải quyết dứt điểm tình trạng ách tắc hàng hóa ở cửa khẩu, các địa phương, doanh nghiệp cần chủ động chuyển nhanh, chuyển mạnh hoạt động XK hàng hóa sang thị trường Trung Quốc theo hình thức chính ngạch, mua bán theo hợp đồng, với điều kiện giao dịch, giao nhận rõ ràng. Một giải pháp quan trọng khác là cần đẩy mạnh các hoạt động xúc tiến thương mại, quảng bá sản phẩm, tìm hiểu và mở rộng thị trường XK, đặc biệt là những thị trường mới tiềm năng, giảm bớt sự phụ thuộc vào thị trường Trung Quốc.

Bích Nguyên