Israel bước vào cuộc khủng hoảng chính trị tồi tệ trong khoảng 1 năm qua khi phải tiến hành đến 3 cuộc bầu cử mà vẫn không thể thành lập được chính phủ. Một trong những nguyên nhân chủ yếu là do sự chia rẽ nội bộ chính trị, trong đó, 2 thế lực chính trị lớn nhất của Israel là đảng Likud và đảng Xanh - Trắng liên tục không đạt được thỏa thuận để có thể thành lập chính phủ.

Người đứng đầu đảng Likud là Thủ tướng Benjamin Netanyahu - Thủ tướng nắm quyền lâu nhất của Nhà nước Israel. Khi ông Netanyahu bước sang nhiệm kỳ thứ 5 liên tiếp vào tháng 4 năm ngoái, một làn sóng phản đối ông đã diễn ra trong nước và ông cũng vướng vào nhiều cáo buộc tham nhũng và lạm quyền. Đây là thời điểm chính thức bắt đầu  một cuộc khủng hoảng chính trị tại Israel và mọi nỗ lực giải quyết đều đi vào bế tắc. 

Tuy nhiên đến nay, sự bế tắc chính trị đã có những tín hiệu được tháo gỡ thông qua thỏa thuận liên minh giữa đảng Likud và đảng Xanh - Trắng đạt được vào ngày đầu tuần vừa qua. Đây được xem là “cái bắt tay” giữa 2 thế lực chính trị lớn nhất của Israel là đảng Likud và đảng Xanh - Trắng để có thể bước ra khỏi cuộc khủng hoảng chính trị và tiến tới thành lập chính phủ liên minh “khẩn cấp quốc gia”. 

Một yếu tố quan trọng trong thỏa thuận mới đạt được là cơ chế Thủ tướng luân phiên giữa 2 đảng này. Theo đó, trong nhiệm kỳ 4 năm của chính phủ, ông Netanyahu của đảng Likud và ông Benny Gantz của đảng Xanh - Trắng sẽ luân phiên đảm nhiệm chức Thủ tướng Chính phủ Israel. Trong 18 tháng đầu, ông Netanyahu sẽ làm Thủ tướng và ông Benny Gantz làm Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Quốc phòng. Trước đó, phía đảng Xanh - Trắng muốn đảm nhiệm vị trí Thủ tướng trước, bởi đảng này giành được nhiều ghế hơn trong Quốc hội. Tuy nhiên, việc 2 đảng không đạt được thỏa thuận khiến không thể thành lập chính phủ và phải tiến hành bầu cử lần thứ 3 vào tháng 3 vừa qua.

Thỏa thuận liên minh mới đạt được cũng “chốt” phương án nhân sự của chính phủ mới và Quốc hội Israel với những chức vụ trọng yếu đều thuộc 2 đảng Likud và Xanh - Trắng, trong khi các đảng khác đều có phần suy giảm mức độ ảnh hưởng.

Theo phân tích của giới chuyên gia chính trị quốc tế, thỏa thuận mới cho thấy cả 2 đảng đều có những “bước nhượng bộ” và tạo ra sự hài hòa, cân bằng quyền lực. Trong đó, Thủ tướng Netanyahu không còn sự độc quyền về mặt quyền lực và sẽ phải chịu tác động từ các nhà lãnh đạo của đảng Xanh - Trắng trong mọi quyết sách. Còn sự nhượng bộ của đảng Xanh - Trắng thể hiện ở việc đồng thuận để ông Netanyahu có quyền phủ quyết việc chỉ định tổng chưởng lý và các công tố viên Nhà nước. 

Cũng theo giới chuyên gia, Israel đã có cục diện chính trị mới bởi sự liên minh của 2 đảng này. Điều này sẽ giúp cho Israel phần nào chấm dứt sự chia rẽ nội bộ chính trị, tạo ra sự thống nhất, ổn định, hài hòa trong việc điều hành đất nước trước hàng loạt “gánh nặng” như suy thoái kinh tế, ứng phó với đại dịch Covid-19, thách thức an ninh, cải thiện ngoại giao quốc tế và khu vực... Đặc biệt là sự thống nhất chính trị để tiến hành sáp nhập các phần lãnh thổ tại Bờ Tây kể từ đầu tháng 7-2020 -hành động vốn gặp phải phản ứng dữ dội từ Palestine và nhiều quốc gia khác.
Trước “núi công việc” khổng lồ của đất nước vốn bị trì trệ trong suốt thời gian dài, chính phủ liên minh quốc gia khẩn cấp mới chắc chắn sẽ tạo nên những điều tích cực cho Israel. Mặc dù vậy, không thể phủ nhận sự đối đầu tồn tại lâu nay giữa 2 đảng Xanh – Trắng và Likud nên sự đoàn kết của liên minh này vẫn còn khá mong manh. Việc liên minh giữa 2 đảng này mới chỉ được nhìn nhận là một tín hiệu tích cực và sự chia rẽ, lục đục trong nội bộ chính trị vẫn sẽ tiếp tục diễn ra.

Thanh Trúc