Cam kết của ASEAN

Đầu thế kỷ XXI, Liên hợp quốc đã không ngừng thúc đẩy nâng cao nhận thức toàn cầu về vai trò quan trọng của phụ nữ trong ngăn ngừa, giải quyết xung đột và kiến tạo hòa bình. Nỗ lực này được đánh dấu bằng việc Hội đồng Bảo an thông qua Nghị quyết 1325 về phụ nữ, hòa bình và an ninh (WPS) vào năm 2000.

Tại khu vực Đông Nam Á, bắt đầu từ năm 2017, Ủy ban Phụ nữ ASEAN và Ủy ban Thúc đẩy và bảo vệ quyền của phụ nữ và trẻ em ASEAN đã đưa ra Tuyên bố chung ASEAN về Thúc đẩy WPS. Từ những nội dung trong tuyên bố, các cơ quan chuyên ngành chuyên trách các trụ cột chính trị - an ninh, văn hóa - xã hội của ASEAN đã xây dựng nên các khung quy chuẩn khu vực ASEAN dành cho chương trình nghị sự về phụ nữ, hòa bình và an ninh. Năm 2019 và 2020, ASEAN đã tổ chức Hội nghị khoa học đầu tiên về thực hiện chương trình nghị sự về phụ nữ, hòa bình và an ninh và Đối thoại cấp Bộ trưởng ASEAN về Tăng cường vai trò của phụ nữ vì hòa bình và an ninh bền vững.

Năm 2021, ASEAN cũng đã chuẩn bị triển khai lập Kế hoạch hành động khu vực về phụ nữ, hòa bình và an ninh. Cùng với đó, ASEAN đã công bố Nghiên cứu khu vực về phụ nữ, hòa bình và an ninh, trong đó đưa ra các khuyến nghị nhằm hỗ trợ các nước thành viên tăng cường sự tham gia của phụ nữ vào việc xây dựng hòa bình, ngăn ngừa, giải quyết xung đột và các tiến trình hậu xung đột, phù hợp với các cam kết khu vực và quốc tế. Đây là nghiên cứu khu vực đầu tiên về phụ nữ, hòa bình và an ninh (WPS) nhằm tái khẳng định cam kết đối với bình đẳng giới, vai trò lãnh đạo và sự tham gia của phụ nữ vào Khuôn khổ phục hồi toàn diện ASEAN và Tầm nhìn ASEAN sau năm 2025.

Theo Tổng Thư ký ASEAN Dato Lim Jock Hoi, nghiên cứu thiết lập cơ sở bằng chứng vững chắc nhằm định hướng các nỗ lực của ASEAN trong việc thực hiện Tuyên bố chung ASEAN về thúc đẩy WPS trong những năm tới.

Các hoạt động trên cho thấy cam kết của ASEAN trong việc lồng ghép chương trình nghị sự về phụ nữ, hòa bình và an ninh vào các chính sách và cũng như khuôn khổ hoạt động cấp khu vực trong cả ba trụ cột Cộng đồng ASEAN đó là Cộng đồng Chính trị-An ninh, Cộng đồng Kinh tế và Cộng đồng Văn hóa-Xã hội.

Mới đây nhất, vào đầu tháng 2 vừa qua, Bộ Ngoại giao Việt Nam đã phối hợp với Đại sứ quán Anh tại Việt Nam và Cơ quan Liên hợp quốc về bình đẳng giới và trao quyền cho phụ nữ tổ chức Hội thảo ASEAN về lồng ghép nghị sự phụ nữ, hòa bình và an ninh vào các trụ cột Cộng đồng ASEAN, theo hình thức trực tiếp kết hợp trực tuyến. Tại hội thảo, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Việt Nam Nguyễn Minh Vũ cho biết, ASEAN có thể lồng ghép giới cùng các lĩnh vực liên quan vào các trụ cột Cộng đồng ASEAN và trong các phân tích về chính sách hòa bình, an ninh truyền thống và phi truyền thống của khu vực. Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Nguyễn Minh Vũ kỳ vọng, ASEAN sẽ tìm ra bước đi tiếp theo để tăng cường thảo luận về WPS trong các cơ quan chuyên ngành, thực thể của ASEAN trên cả ba trụ cột; hình thành các khái niệm WPS và lồng ghép vào Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN sau 2025, hướng tới xây dựng Kế hoạch hành động khu vực về WPS (RAP) với các mục tiêu, hoạt động cụ thể.

Nhằm nâng cao hơn nữa hiệu quả triển khai WPS trong ASEAN thời gian tới, Thứ trưởng Nguyễn Minh Vũ đưa ra ba đề xuất, bao gồm xây dựng Kế hoạch hành động khu vực về WPS với các mục tiêu, hoạt động và tiêu chí cụ thể; lồng ghép vấn đề giới trong cả ba trụ cột cộng đồng cũng như các lĩnh vực chuyên ngành của ASEAN; và tăng cường thảo luận về WPS giữa các cơ quan của ASEAN nhằm tạo cơ sở đưa WPS thành một nội dung xuyên suốt trong quá trình xây dựng Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN sau năm 2025.

Nỗ lực của Việt Nam bảo đảm quyền của phụ nữ

Những năm qua, Việt Nam luôn coi trọng vai trò của phụ nữ trong xây dựng, củng cố hòa bình và an ninh. Điều này thể hiện ở các nỗ lực của Việt Nam trong việc hình thành và hiện thực hóa các biện pháp bảo đảm quyền phụ nữ, tạo điều kiện cho phụ nữ tham gia vào các quá trình ra quyết định, phát huy vai trò trong xử lý các rủi ro và thách thức đe dọa đến hòa bình bền vững của khu vực. Đặc biệt, trong nhiệm kỳ Chủ tịch ASEAN 2020 vừa qua, Việt Nam đã có nhiều đóng góp thực chất nhằm đẩy mạnh triển khai nghị sự WPS trong ASEAN.

Với vai trò là Chủ tịch của Hội nghị Bộ trưởng Phụ nữ ASEAN (AMMW) giai đoạn 2018-2021, Việt Nam đã cùng với các nước thành viên nỗ lực hoàn thành Kế hoạch công tác của Ủy ban Phụ nữ ASEAN (ACW) giai đoạn 2016-2020, xây dựng Kế hoạch công tác ACW giai đoạn 2021-2025 và thúc đẩy hoạt động trong các lĩnh vực về tăng cường vai trò lãnh đạo của phụ nữ, thay đổi quyền năng kinh tế cho phụ nữ và bảo vệ phụ nữ trong các tình huống dễ bị tổn thương.

Trong nhiệm kỳ Chủ tịch AMMW, Việt Nam đã nỗ lực hoàn thành nhiệm vụ mà các nhà lãnh đạo cấp cao ASEAN giao trong việc thúc đẩy lồng ghép giới trên ba trụ cột của Cộng đồng ASEAN như đề cập trong Tuyên bố về việc thực hiện có đáp ứng giới Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2025 và Chương trình nghị sự 2030 vì sự phát triển bền vững.

Tăng cường quan hệ đối tác với các cơ quan chuyên ngành của ASEAN, các đối tác đối thoại của ASEAN và các tổ chức liên kết với ASEAN như Mạng lưới doanh nhân nữ ASEAN, UN Women, các cơ quan khác của Liên hợp quốc và các bên liên quan khác nhằm thực hiện những ưu tiên đã đề ra. Bên cạnh đó, Ủy ban Phụ nữ ASEAN đã có những biện pháp ứng phó mạnh mẽ với những thách thức phát sinh từ bối cảnh xã hội đang thay đổi do đại dịch Covid-19 và những thách thức khác mang lại.

Dịch Covid-19 tác động đến toàn cầu và là một trong những tác nhân gây ra xung đột, tạo ra nhiều thách thức đến mục tiêu duy trì hòa bình, bảo vệ và thúc đẩy quyền và phát triển con người ở ASEAN. Trong bối cảnh đó, phụ nữ cũng sẽ đóng vai trò trong ngăn ngừa các mâu thuẫn xã hội, duy trì hòa bình và an ninh. Những biện pháp ASEAN đang tiến hành để lồng ghép nghị sự WPS vào các trụ cột cộng đồng và cơ chế sẽ giúp phụ nữ có vai trò và tiếng nói gia tăng, xứng đáng với quyền và năng lực của mình.

Thu Minh