Tại Đối thoại ASEAN-New Zealand lần thứ 29 diễn ra theo hình thức trực tuyến trong tuần trước, vai trò trung tâm của ASEAN tiếp tục được đề cao khi một lần nữa được đối tác tái khẳng định cam kết ủng hộ. Trưởng các quan chức cao cấp (SOM) New Zealand Mark Sinclair nhấn mạnh, chủ nghĩa đa phương cần tiếp tục được đề cao và tích cực hợp tác thông qua các cơ chế do ASEAN chủ trì tại khu vực.

Quan điểm xuyên suốt của New Zealand là mong muốn tăng cường hợp tác hơn nữa với ASEAN, trước hết là trong ứng phó với đại dịch Covid-19, đẩy nhanh tiến trình phục hồi kinh tế hậu dịch bệnh, hợp tác nâng cao năng lực tự cường của khu vực trước các làn sóng dịch bệnh tiềm tàng, cũng như ứng phó hiệu quả hơn đối với những thách thức và bất ổn nổi lên trên thế giới.

Truyền thông quốc tế dẫn các nguồn thống kê cho biết, trong giai đoạn 2020-2022, New Zealand đã hỗ trợ 31 triệu đô la New Zealand (NZD) giúp ASEAN ứng phó đại dịch và thúc đẩy phục hồi, trong đó, tài trợ 1 triệu NZD cho Quỹ ASEAN ứng phó Covid-19, đồng thời cam kết dành 224 triệu NZD hỗ trợ phát triển cho các nước ASEAN trong giai đoạn 2021-2024.

Đối thoại ASEAN-New Zealand lần thứ 29 vừa qua cũng ghi nhận những tiến triển tích cực trong hợp tác, đặc biệt là hai bên đạt được sự đồng thuận trong việc tiếp tục phối hợp triển khai hiệu quả Kế hoạch hành động ASEAN-New Zealand giai đoạn 2021-2025, dành ưu tiên hợp tác ứng phó Covid-19 và thúc đẩy hợp tác kinh tế, thương mại và đầu tư.

Theo các chuyên gia, trước mắt, ASEAN và New Zealand sẽ chú trọng vào các nỗ lực hoàn tất đàm phán nâng cấp Hiệp định Thương mại tự do ASEAN-Australia-New Zealand (AANZFTA) và phối hợp thúc đẩy Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP). Hai hiệp định này cần sớm được thực thi nhất quán, hiệu quả nhằm mục tiêu mang lại lợi ích thiết thực về kinh tế - thương mại cho người dân và doanh nghiệp.

Ngoài ra, New Zealand cũng mong muốn phối hợp cùng ASEAN thúc đẩy sớm hoàn tất Hiệp định Dịch vụ hàng không ASEAN-New Zealand. Song hành với đó, ASEAN và New Zealand cũng sẽ đẩy mạnh hợp tác chống khủng bố và tội phạm xuyên quốc gia, cũng như các lĩnh vực khác như giáo dục, đào tạo nhân lực chất lượng cao, quản lý thiên tai, bảo vệ môi trường, chống biến đổi khí hậu, thu hẹp khoảng cách phát triển giữa các nước và phát triển các tiểu vùng, bao gồm tiểu vùng Mekong.

Phát biểu với đối tác New Zealand, thay mặt các nước ASEAN, Quyền Trưởng SOM ASEAN Việt Nam Vũ Hồ nhấn mạnh, người dân là trung tâm, là chủ thể trong nỗ lực ứng phó đại dịch Covid-19 và thúc đẩy phục hồi hướng tới phát triển bền vững. Trong bối cảnh khó khăn chung của toàn cầu, cũng như khu vực hiện nay, ông Vũ Hồ đề nghị hai bên tiếp tục đặt phối hợp với Covid-19 là ưu tiên hàng đầu, đảm bảo sự tiếp cận và cung ứng vaccine, thuốc điều trị Covid-19 một cách đồng đều và đầy đủ. Đồng thời, chủ động ứng phó với các đợt bùng phát dịch bệnh trong tương lai.

Cũng theo ông Vũ Hồ, hai bên cần tiếp tục đẩy mạnh hợp tác giáo dục là lĩnh vực hợp tác trọng điểm giữa ASEAN và New Zealand, mong muốn hai bên duy trì và tiếp tục thúc đẩy các hoạt động hợp tác đã có, trong đó, mong muốn New Zealand dành ưu tiên hỗ trợ ASEAN phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao. Mặt khác, ông Vũ Hồ cho rằng, trong bối cảnh thế giới chứng kiến nhiều diễn biến phức tạp, khó lường hiện nay, các quốc gia hơn lúc nào hết cần tăng cường đối thoại, hợp tác, xây dựng lòng tin, thượng tôn pháp luật, bảo đảm một môi trường hòa bình, an ninh, ổn định, tạo thuận lợi cho phục hồi và phát triển bền vững.

Trong vấn đề Biển Đông, New Zealand nhấn mạnh ủng hộ lập trường nguyên tắc của ASEAN, ủng hộ ASEAN phát huy vai trò thúc đẩy đối thoại và xây dựng lòng tin, đảm bảo thực hiện đầy đủ và hiệu quả Tuyên bố ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC), xây dựng một Bộ quy tắc ứng xử tại Biển Đông (COC) hiệu lực, hiệu quả, phù hợp với luật pháp quốc tế và Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS).

Cũng trong tuần trước, cuộc họp Ủy ban hợp tác chung ASEAN - Australia lần thứ 12 đã diễn ra theo hình thức trực tuyến với điểm nhấn đáng chú ý là phương hướng, biện pháp thúc đẩy quan hệ giai đoạn tới. Tình hình hợp tác giữa hai bên trong giai đoạn 2020-2024 hiện nay đều đạt 100% kế hoạch đặt ra. Đặc biệt, Australia khẳng định ủng hộ vai trò trung tâm của ASEAN trong việc góp phần duy trì hòa bình, an ninh, ổn định và phát triển tại khu vực. Đồng thời cam kết tiếp tục ủng hộ nỗ lực của ASEAN trong tiến trình xây dựng Cộng đồng và tích cực hợp tác với ASEAN thông qua các cơ chế do ASEAN chủ trì.

Hai bên cam kết làm sâu sắc hơn nữa quan hệ đối tác chiến lược toàn diện ASEAN-Australia, chú trọng hợp tác thực chất và có chiều sâu trong các lĩnh vực như an ninh hàng hải, an ninh mạng, chống tội phạm xuyên quốc gia, thương mại đầu tư, kết nối, thành phố thông minh, giáo dục, an ninh y tế và phát triển bền vững, thu hẹp khoảng cách phát triển, phát triển tiểu vùng, trong đó có tiểu vùng Mekong.

Trong vấn đề an ninh tại khu vực, Australia thời gian qua liên tục nhấn mạnh quan điểm xuyên suốt ủng hộ vai trò trung tâm của ASEAN, nhất là đối với các diễn biến phức tạp trên Biển Đông. Đầu năm nay, các Ngoại trưởng và Bộ trưởng Quốc phòng của Australia và Anh nhiều lần nhấn mạnh lập trường, mọi quốc gia đều có thể thực hiện các quyền của mình ở Biển Đông phù hợp với UNCLOS 1982, bao gồm quyền tự do hàng hải và hàng không. Đặc biệt, phản đối mạnh mẽ các hành động làm gia tăng căng thẳng, bao gồm quân sự hóa các khu vực có tranh chấp, sử dụng lực lượng bảo vệ bờ biển, dân quân biển và các nỗ lực cản trở các nước khác trong khu vực khai thác tài nguyên của mình.

Các học giả chính trị khu vực đánh giá, New Zealand và Australia đang cho thấy nỗ lực rất lớn trong mục tiêu tăng cường hợp tác với ASEAN thông qua những bước đi có ý nghĩa lịch sử, mở ra những chương mới về hợp tác, hội nhập, tăng cường hiệu lực của chủ nghĩa đa phương. Đây cũng là hai cường quốc đang mang tới nhiều triển vọng phát triển thịnh vượng, bền vững cho khu vực Đông Nam Á.

Australia, New Zealand và ASEAN có những tầm nhìn thống nhất về việc đối mặt với các thách thức chung, cũng như chung ý chí trong nỗ lực giải quyết các vấn đề phức tạp đang đặt ra tại khu vực. Đặc biệt, hai quốc gia cũng đại diện cho ý chí chung của cộng đồng quốc tế trong việc ủng hộ vai trò trung tâm của ASEAN trong việc góp phần duy trì hòa bình, an ninh, ổn định và phát triển tại khu vực với những cam kết mạnh mẽ tiếp tục ủng hộ nỗ lực của ASEAN.

Thanh Trúc