Bản Lòm, xã biên giới Trọng Hóa, huyện Minh Hóa là nơi sinh sống chủ yếu của người Mày (dân tộc Chứt), Khùa (dân tộc Bru- Vân Kiều). Từ trung tâm bản, được sự dẫn đường của cán bộ Đồn Biên phòng Ra Mai và một số người dân, chúng tôi đi bộ chừng 30 phút theo con đường mòn ven suối để đến nơi bà con đang dựng lán ở để làm rẫy. Gọi là rừng nhưng thực ra khu vực này khá bằng phẳng, lại nằm bên hai con suối Pờ Re và A Lích nên tương đối dễ đi, chủ yếu lau lách, gần như không có cây gỗ nào. Trên khu vực có nhiều rẫy sắn, xen giữa những cây mít, chuối đang đơm hoa kết trái.

Dọc đường mòn, chúng tôi thấy nhiều lán dựng tạm được che bằng tấm bạt cũ và lá chuối rừng nhưng không có người ở. Trong lán, có vài vật dụng như nồi, can đựng nước, bát ăn…

Đến khoảng đất rộng bên suối A Lích, chúng tôi thấy 3 lán làm bằng tre được dựng khá chắc chắn. Lán phía bên phải suối là của vợ chồng Hồ Xi. Khi chúng tôi đến chỉ còn vợ và con trai khoảng 3 tuổi đang ăn sáng, còn Hồ Xi lên rẫy phía sau lán phát quang để trồng ngô.

Thấy có khách đến, Hồ Xi buông rựa xuống lán trò chuyện với chúng tôi bên bếp củi đang nấu dở nồi sắn. Hồ Xi cho biết, gia đình anh ở bản Lòm K Chăm. Nhà làm rẫy ở đây từ lâu. “Cứ khi mô trỉa bắp (ngô), trồng sắn là vợ chồng miềng (tôi) vô trong ni làm lán ở vài ngày mới ra lại bản. Dạo ni mấy đứa con được nghỉ học do dịch Covid-19 nên miềng đưa cả gia đình vô ở đây ba ngày rồi, ngày phát rẫy, trỉa bắp, đêm đuổi khỉ xuống phá cây”- Hồ Xi chia sẻ.

Hỏi vợ chồng Hồ Xi có biết thông tin về dịch bệnh Covid-19 không, anh bảo xem ti vi biết dịch bệnh nguy hiểm, rồi BĐBP, cán bộ xã tuyên truyền các biện pháp phòng dịch. Tổ công tác Biên phòng cắm chốt bản Lòm còn nói, nếu người lạ vào bản hoặc trong bản có ai sang Lào làm ăn trở lại thì cũng báo ngay cho bộ đội biết để kiểm tra, xử lý.

Lán của hai gia đình Hồ Lan và Hồ Hội chỉ cách lán Hồ Xi con suối A Lích, mùa này nước chỉ đủ róc rách nên qua lại rất dễ dàng. Nhà Hồ Lan có 3 người, nhà Hồ Hội có 4 người đều vào rẫy ở để sản xuất. Họ quây lại bên suối tạo thành xóm nhỏ khá vui. Gạo, mì tôm, nước mắm, muối mang theo. Ở gần khe nên thỉnh thoảng kiếm được con cá, con ếch, lại có măng và rau rừng nên cuộc sống cũng tạm ổn. Họ nói ở gần bản không còn đất nên vào đây làm rẫy là chuyện bình thường, năm nào đến dịp trỉa ngô, trồng sắn cũng thế. Đường đến rẫy vì thế mòn vẹt đến mức trẻ em học lớp 1, lớp 2 cũng có thể tự đi từ bản vào rẫy mà không sợ bị lạc đường.

Trên đường trở ra, chúng tôi gặp ông Hồ Biên, trưởng bản Lòm thì được biết, ở khu vực đầu nguồn suối Pờ Re và khe A Lích có 7 hộ gia đình dựng lán ở để làm rẫy là Hồ Phoong, Hồ Hảo, Hồ Bê, Hồ Xây, Hồ Lan, Hồ Hội và Hồ Xi. Thông thường cứ vào tháng 3, tháng 4 là dân bản vào rẫy canh tác. Một số lán được bà con làm từ những năm trước để ở lại trong thời gian sản xuất. Một số hộ còn mang theo cả gia súc, gia cầm vào nuôi. Có khi còn đưa con cái đi cùng nên BĐBP và thầy cô phải vào vận động mới về lại trường.

Quá trưa, chúng tôi tìm đến nhà ông Hồ Mút ở tận cuối cùng của bản Lòm. Người đảng viên lão thành này được xem là “cột mốc sống”, gần 50 năm canh giữ cột mốc biên cương Tổ quốc. Khi còn mạnh khỏe, ông thường xuyên lên vệ sinh, phát quang khu vực mốc giới, góp phần bảo vệ chủ quyền biên giới quốc gia. Bây giờ, ở vào tuổi ngoài 80, mặc dù sức khỏe đã yếu nhưng ông vẫn còn khá minh mẫn. Khi nghe chúng tôi nói vừa từ vùng rẫy đầu suối A Lích trở ra, ông nói, vùng đó ngày trẻ ông đã vào khai phá. Mấy cây mít còn lại nơi đó là ngày trước chính tay ông trồng. Mùa rẫy năm nay, nhiều hộ trong bản lại vào trỉa bắp, trồng sắn, cắm lán ở lại vài ngày mới ra chứ không phải đi tránh dịch bệnh.

Thượng tá Phạm Minh Dũng, Đồn trưởng Đồn Biên phòng Ra Mai cho biết, đơn vị đã thành lập 3 chốt tiếp giáp biên giới Việt Nam - Lào, vừa tuần tra kiểm soát bảo vệ an ninh trật tự khu vực biên giới, vừa ngăn chặn các đối tượng xấu vượt biên trái phép, đồng thời cử tổ công tác tích cực tuyên truyền cho bà con hiểu rõ về dịch bệnh Covid-19, không nên hoang mang, lo lắng làm ảnh hưởng đến cuộc sống.

BP