“Người quan trọng’’ ở Phà Lõm 

Mặt trời vừa khuất bóng, bản làng biên giới Phà Lõm, xã Tam Hợp, huyện Tương Dương đã chìm trong sương mù, nhiều ngôi nhà của đồng bào dân tộc Mông đã lên đèn. Ở khu vườn của Trạm quân dân y kết hợp bản Phà Lõm, Thiếu tá, y sĩ Trần Xuân Phương vẫn mải mê chăm bón, tưới nước cho cây thuốc nam và những luống rau xanh. Bỗng nhiên, tiếng chó sủa dồn từ ngoài cổng trạm, rồi tiếng của một người đàn ông nói to vọng vào: “Cán bộ Phương đâu rồi? Kiểm tra giúp, ta (tôi) bị gì mà đau quá không chịu được, phải bỏ rẫy về đây!”. Nghe vậy, Thiếu tá Phương vội thả cái bình nước còn tưới dở, chạy vội vào rửa chân, tay sạch sẽ.

Người đàn ông đang tiến vào sát phòng khám là Xồng Rà Lầu, dân bản Phà Lõm. Quân y Phương kéo chiếc ghế nhựa sát với giường bệnh, bảo Rà Lầu ngồi xuống, chống hai tay vào thành giường, cúi đầu về phía trước. Miệng của Rà Lầu vẫn xuýt xoa liên hồi như để làm dịu cơn đau. Chiếc áo khô cứng vì mồ hôi của người đàn ông được kéo lên, để lộ cái nhọt to tướng ở lưng đỏ mọng đang rỉ nước.

“Anh Rà Lầu đắp thuốc lá vào cái nhọt này đúng không? Bị nhiễm trùng rồi! Tôi sẽ vệ sinh, sát trùng vết thương, anh phải mang thuốc kháng sinh về nhà uống, ít hôm nữa xuống đây để nặn mủ ra mới khỏi được” – Thiếu tá Phương nói. Nghe vậy, Rà Lầu có vẻ yên tâm, rồi nói như thanh minh: “Nó nổi lên mấy hôm nay rồi, đau lắm nên ta lấy lá rừng đắp vào, hôm nay mới xuống rẫy tìm cán bộ xin thuốc. Nhưng cán bộ lại cho ta nợ tiền thuốc nhé!”.

Trời đã tối hẳn, Thiếu tá Phương tiễn Rà Lầu ra cổng, rồi trở vào căn bếp nhỏ chuẩn bị bữa tối. Mâm cơm vừa được dọn ra thì tiếng chó lại sủa dồn ngoài cổng, một người đàn ông trung tuổi cõng một thanh niên, máu chảy bê bết ở chân chạy vào. Anh Lầu Nhìa Lồng, trên đường từ rẫy xuống, chặt cây rừng làm gậy nhưng không may nhát dao trúng phải bắp chân, rách toác cả mảng. Quân y Phương vội bỏ đũa, chạy ra sơ cứu, khâu vết thương cho nạn nhân.

Theo kế hoạch, sau bữa cơm tối, quân y Phương sẽ xuống thăm già làng Xồng Chống Của, cũng là người nhận anh làm con nuôi. Lúc này, đồng hồ đã điểm 21 giờ, Thiếu tá Phương vẫn quả quyết: “Muộn rồi nhưng vẫn phải gắng xuống thăm bố tý, không cụ vẫn sẽ ngồi đợi đấy. Người dân vùng cao là vậy, đã hứa điều gì với họ thì phải thực hiện.” Dưới ánh đèn pin, chúng tôi men theo con đường đất vào sâu trong bản rồi dừng lại trước một ngôi nhà gỗ. Ở đó, già làng Xồng Chống Của vẫn đang ngồi ở cái bàn đặt ở trung tâm ngôi nhà.

Sự xuất hiện của quân y Biên phòng khiến ông cụ rất vui: “Phương hả con, chắc lại có người ốm đau nên xuống thăm bố muộn?”. Qua câu chuyện của già làng và cán bộ Biên phòng, bản làng Phà Lõm hiện lên trọn vẹn. Khoảng những năm đầu của thập niên 90  c?a thế kỷ trước, Phà Lõm là địa bàn bị bọn phỉ lợi dụng để chống phá cách mạng. Nhưng với sự vào cuộc của các cấp chính quyền, đặc biệt là BĐBP Nghệ An, bọn phỉ đã bị đẩy lùi. Giờ đây, bản làng biên giới Phà Lõm là nơi định cư của 112 hộ/669 nhân khẩu đồng bào Mông, đang xây dựng nếp sống mới. Bản làng đã có điện lưới quốc gia, có đường ô tô, trẻ em được học hành.

Già làng Xồng Chống Của rất hãnh diện về con nuôi của mình: “Về đây một thời gian ngắn (gần 1 năm), nhưng hắn luôn gần gũi, gắn bó với đồng bào Mông ta, mang thuốc chữa bệnh, chỉ cho dân ta biết sống hợp vệ sinh. Ở đây, ai cũng yêu mến hắn”. Già làng Xồng Chống Của cho biết.

Chia tay già làng bản Phà Lõm khi đêm đã về khuya. Trên đường chúng tôi trở về thì bắt gặp mấy người phụ nữ soi đèn pin đi hướng ngược lại. Khi gặp Thiếu tá Phương, họ nói gì đó bằng ngôn ngữ của đồng bào Mông, rồi nắm lấy tay cán bộ quân y đi vội về hướng trạm. Ở đó, chị Vừ Y Chía đang bế một cháu bé ngồi khóc nức nở. Hỏi ra thì biết thằng bé bị đau bụng. Thiếu tá Phương thăm khám, lấy thuốc cho cháu uống xong thì đồng hồ đã điểm sang ngày mới. Anh vẫn buộc gia đình phải ở lại để theo dõi đến khi cậu bé không còn đau nữa mới cho về. “Ở đây là thế đó chú, có khi quần quật cả ngày. Từ ốm đau, tai nạn, thậm chí những ca sinh khó, dân họ cũng gọi mình. Ngoài dân bản Phà Lõm, trạm cũng thường xuyên đón nhân dân ở bên kia biên giới sang khám, chữa bệnh” - Thiếu tá Phương cho biết.

 Phục vụ nhân dân là trên hết

Tôi chứng kiến, chỉ từ chiều muộn đến đêm khuya, Thiếu tá Phương đã khám, chữa bệnh cho 3 người dân trong bản làng biên giới. Thế nhưng, nhìn vào dụng cụ hỗ trợ cho cán bộ quân y cũng chỉ có ống nghe, bộ đo huyết áp, cặp nhiệt kế cùng những thiết bị có thể dùng cho ca tiểu phẫu thông thường. Nói về điều này, Thượng tá Phạm Huy Hoàng, Chính trị viên Đồn Biên phòng Tam Hợp cho biết: “Quân y cơ sở chỉ được trang bị cơ bản thế thôi. Thuốc trang cấp cho các trạm quân dân y cũng không đáp ứng đủ nhu cầu của nhân dân. Tủ thuốc ở điểm Phà Lõm đầy đủ là do đồng chí Phương dùng tiền lương mua bổ sung để chữa bệnh cho nhân dân đấy”.

Về điều này, Thiếu tá Phương cho biết: “Thực ra, thuốc mình mang lên không miễn phí hoàn toàn cho dân. Có những loại phải thu tiền của người bệnh với giá bằng ở dưới xuôi. Nếu “bắt” được bệnh mà không có thuốc phù hợp, chẳng lẽ lại kê đơn để họ ra xã, ra huyện mua thì tốn kém và không hiệu quả. Vì thế, tôi đã xin phép chỉ huy đơn vị được mua bổ sung tủ thuốc với mục đích chữa bệnh hiệu quả cho dân, giữ uy tín của quân y Biên phòng; từ đó, vận động đồng bào xây dựng nếp sống mới”.

Không chỉ với người dân, mà với đồng đội, Thiếu tá Phương cũng có nhiều kỷ niệm. Đó là câu chuyện diễn ra vào năm 2010, khi đó Thiếu tá Lữ Bá Tiến (hiện là Chính trị viên Tiểu đoàn Huấn luyện-Cơ động, BĐBP Nghệ An) đang là Chính trị viên phó Đồn Biên phòng Keng Đu, còn Phương là quân y đơn vị. Buổi sáng một ngày tháng 8-2010, mặc dù thấy hơi đau bụng nhưng vì nhiệm vụ, anh Tiến vẫn xuống địa bàn công tác.

Chiều về đơn vị, những cơn đau bụng của anh lại dồn dập hơn. Chỉ vài câu hỏi thăm triệu chứng bệnh, cùng những thủ thuật chuyên môn, Phương đã kết luận anh Tiến bị đau ruột thừa rồi chuyển ra Trung tâm y tế huyện ngay trong đêm. Chỉ 75km đường nhưng ô tô đơn vị đã phải đi mất gần 5 tiếng đồng hồ. Vừa đến nơi, Tiến được đưa lên bàn phẫu thuật ngay.

Sau đó, các bác sĩ ở đây nói rằng nếu đưa Tiến muộn khoảng 1 tiếng đồng hồ sẽ nguy hiểm đến tính mạng. Về đơn vị được 2 ngày, anh Phương lại phải lên xe “áp tải” anh Lương Văn Thoong, Ủy viên Văn hóa xã ra viện vì nghi là bị đau ruột thừa. Lúc đầu anh Thoong cho rằng mình chỉ đau bụng bình thường, không chịu đi bệnh viện. Nhưng khi ra đến Trung tâm y tế huyện, anh Thoong được bác sĩ kết luận là đau ruột thừa và chỉ định mổ ngay sau đó... Không chỉ chữa bệnh, những ngày ở Keng Đu, quân y Phương còn được biết đến là “bà đỡ” khéo tay của những ca sinh khó. 

Hơn 20 năm công tác ở địa bàn biên giới Tây Nghệ An, giờ đây, Thiếu tá Phương sử dụng thành thạo tiếng của đồng bào Thái, Mông và Khơ Mú để phục vụ trong quá trình khám, chữa bệnh cho nhân dân. Anh đã để lại trong lòng nhân dân biên giới sự tin yêu, quý trọng.

Viết Lam