Nhậm chức từ năm 2021, ông Biden đã 2 lần “hụt” công du Canada vì diễn biến phức tạp của đại dịch Covid-19. Vì vậy, chuyến thăm Canada lần này của Tổng thống Mỹ là khá muộn màng so với thông lệ, nhưng cũng là thời điểm thích hợp để hai nước cùng nhau xử lý các vấn đề cấp bách chung.

Thông điệp quan trọng nhất trong cuộc gặp giữa Tổng thống Mỹ Joe Biden và Thủ tướng Canada Justin Trudeau đó là ý chí hiện thực hóa nguyện vọng tăng cường hợp tác Mỹ - Canada trong những lĩnh vực quan trọng của cả hai quốc gia trong bối cảnh thế giới tồn tại nhiều bất ổn hiện hữu. Các cam kết của hai nhà lãnh đạo cho thấy, Mỹ và Canada sẽ chú trọng hợp tác đặc biệt, nhất là trong vấn đề quốc phòng, an ninh, di cư và năng lượng. Theo đó, Tổng thống Mỹ và Thủ tướng Canada đã đưa ra các cam kết về việc cùng nhau cải thiện Hệ thống phòng thủ không gian Bắc Mỹ (NORAD); cập nhật hiệp định về người xin tị nạn xuyên biên giới và thành lập lực lượng chuyên trách về chuyển đổi năng lượng.

Điểm lại các nét đáng chú ý trong kết quả hội đàm, giới quan sát chính trị quốc tế dành nhiều quan tâm đối với tuyên bố Thỏa thuận quốc gia thứ ba an toàn sẽ được áp dụng trên các điểm xuất nhập cảnh chính thức dọc biên giới trên bộ lên tới 9.000km giữa Canada và Mỹ. Trong đó, Canada đã đồng ý tiếp nhận thêm 15 nghìn người di cư Tây bán cầu trong năm tới.

Theo giới quan sát khu vực, ngăn chặn dòng người nhập cư đang trở thành vấn đề mà hai nước đặc biệt quan tâm trong bối cảnh dòng người tị nạn từ Mỹ vào Canada tăng đột biến lên gần 40 nghìn người vào năm 2022. Ngược lại, lượng người vượt biên trái phép từ Canada vào Mỹ cũng tăng gấp đôi trong năm qua. Đây cũng chính là vấn đề căn bản thúc đẩy Thỏa thuận quốc gia thứ ba an toàn.

Tổng thống Mỹ và Thủ tướng Canada cũng đề cập đến những khoản chi tiêu mới cho các hành lang nhiên liệu thay thế, vấn đề khoáng sản quan trọng, việc bảo tồn Ngũ Đại Hồ, hệ thống radar Bắc cực… Đặc biệt, thúc đẩy xây dựng hành lang sản xuất chất bán dẫn, Canada sẽ chi 182 triệu USD thúc đẩy phát triển nghiên cứu, sản xuất chất bán dẫn nội địa. Trong tuyên bố của Thủ tướng Canada sau hội đàm đã đề cao tầm quan trọng của hợp tác với Mỹ trong phát triển năng lượng và công nghệ sạch.

Về phần mình, phát biểu trước Quốc hội Canada, Tổng thống Biden ca ngợi mối quan hệ truyền thống bền chặt giữa hai nước, đồng thời đưa ra hàng loạt cam kết trong hợp tác song phương, chú trọng tới các lĩnh vực như: năng lượng sạch; tăng cường cơ hội việc làm, củng cố chuỗi cung ứng chất bán dẫn; bảo vệ lãnh hải chung và hệ sinh thái Bắc cực; củng cố liên minh toàn cầu…

Theo truyền thông quốc tế, một nội dung đặc biệt quan trọng trong chuyến công du Canada của ông Biden là khơi thông dòng chảy thương mại tự do Mỹ - Canada. Lâu nay, mối quan hệ thương mại song phương tồn tại nhiều bất đồng, bao gồm việc Mỹ khấu trừ thêm thuế cho các loại ô tô điện do các công nhân Mỹ chế tạo; Canada đánh thuế đối với những tập đoàn công nghệ có trụ sở tại nước này, thuế nhập khẩu đánh vào ngành gỗ, pin năng lượng mặt trời…

Theo giới chuyên gia kinh tế, Canada và Mỹ trong những năm gần đây âm ỉ tình trạng tranh chấp thương mại, song, những bất đồng giữa hai nước hầu như bị lu mờ trước những thách thức lớn trên toàn cầu. Trên thực tế, Hiệp định thương mại tự do Mỹ - Canada - Mexico (USMCA) được xem như trụ cột căn bản trong nỗ lực của Mỹ và Canada nhằm thúc đẩy hợp tác vì lợi ích chung. Hai nước cũng được đánh giá là sẽ gạt bỏ những khúc mắc để tăng cường sự tương hỗ chiến lược nhằm tận dụng mọi cơ hội cải thiện mối quan hệ lợi ích giữa hai nước vừa là láng giềng gắn bó truyền thống, vừa là đồng minh trong bối cảnh bất ổn quốc tế ngày càng gia tăng phức tạp.

Thanh Trúc