Phát biểu tại cuộc họp báo chung với Tổng thống nước chủ nhà Hassan Rouhani sau cuộc hội đàm ở Thủ đô Tehran nhân chuyến thăm 3 ngày tới Iran (từ ngày 12-6), Thủ tướng Shinzo Abe nhấn mạnh, Iran cần thể hiện vai trò xây dựng trong duy trì an ninh và ổn định tại khu vực. Ông nhấn mạnh, khu vực Trung Đông cần ngăn chặn nguy cơ xung đột vũ trang bằng mọi giá. Hòa bình và an ninh là điều không thể thiếu cho sự thịnh vượng không chỉ của khu vực mà toàn bộ thế giới. Trong bối cảnh đó, Nhật Bản mong muốn giữ một vai trò quan trọng nhằm xoa dịu căng thẳng khu vực, đồng thời, đây là ý niệm duy nhất đưa Tokyo xích lại gần hơn với Tehran. 

Về phần mình, Tổng thống Rouhani cho biết, ông rất trông đợi sự thay đổi tích cực tại Trung Đông và thế giới, nếu Mỹ ngừng gây sức ép kinh tế với Tehran thông qua các biện pháp trừng phạt. Nhà lãnh đạo Iran cho rằng, cội nguồn căng thẳng khu vực bắt nguồn từ cuộc chiến tranh kinh tế mà Washington phát động nhằm vào Tehran. Do đó, một khi những sức ép kinh tế này chấm dứt, tình hình khu vực và thế giới sẽ chứng kiến sự thay đổi tích cực. Tổng thống Rouhani khẳng định, cả Iran và Nhật Bản đều phản đối vũ khí hạt nhân. Do đó, Iran sẽ không châm ngòi cho xung đột trong khu vực, song nếu chiến tranh xảy ra thì nước Cộng hòa Hồi giáo này sẵn sàng có những động thái đáp trả bất kỳ hành vi gây hấn nào. 

Ông Rouhani cũng thông báo rằng, Nhật Bản đã thể hiện mong muốn tiếp tục mua dầu thô của Iran, coi đây như lời đảm bảo cho sự phát triển quan hệ hai nước. Bên cạnh đó, Tổng thống Rouhani khẳng định vẫn duy trì cam kết của nước này đối với thỏa thuận hạt nhân năm 2015, mang tên Kế hoạch Hành động chung toàn diện (JCPOA), vốn là nhân tố rất quan trọng cho an ninh khu vực và thế giới.

Vài giờ sau khi Thủ tướng Abecó cuộc hội đàm với Tổng thống Rouhani, tại cuộc họp báo ở Thủ đô Washington, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ - bà Morgan Ortagus tuyên bố, Mỹ ủng hộ những nỗ lực của Thủ tướng Shinzo Abe nhằm giúp giảm căng thẳng giữa Washington và Tehran. Ngoài ra, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ cũng cho biết, Thủ tướng Abevà Tổng thống Donald Trump “có cam kết và liên kết toàn diện” trong chính sách về Iran.  

Chuyến thăm mang tính biểu tượng của Thủ tướng Abe tới Iran diễn ra trong bối cảnh Washington để ngỏ cánh cửa đối thoại với Tehran, mặc dù Mỹ hồi năm ngoái đã rút khỏi thỏa thuận hạt nhân năm 2015 và tái áp đặt các biện pháp trừng phạt nước Cộng hòa Hồi giáo này. Nhật Bản không tham gia vào văn kiện trên, nên Thủ tướng Abe cũng không thể trực tiếp giải quyết cuộc khủng hoảng. Nhưng bù lại, Tokyo đang ở vị trí thuận lợi để trở thành nhà dàn xếp lý tưởng, bởi nước này vừa là đồng minh của Mỹ, trong khi vẫn duy trì quan hệ mật thiết với Iran từ khoảng 70 năm qua, chủ yếu xoay quanh việc mua bán dầu mỏ. Chuyến công du của ông Abe cũng sẽ đánh dấu lần đầu tiên một Thủ tướng Nhật Bản đến thăm Iran kể từ Cách mạng Hồi giáo năm 1979.

Theo giới phân tích, điều mà ông Abe có thể đạt được trong chuyến thăm 3 ngày này là thuyết phục Iran và Mỹ trở lại bàn đàm phán trực tiếp, có thể diễn ra tại quốc gia thứ 3, bởi cho đến thời điểm này, cả Tehran và Washington cũng đang mong muốn một giải pháp giữ thể diện của nhau, thay vì đối đầu. 

Thu Uyên