Sau giải phóng, khi tiếp quản cảng Sài Gòn, ngày 6-5-1975, Công an nhân dân vũ trang (nay là BĐBP) đã thành lập đơn vị C3 làm nhiệm vụ Quân quản khu vực cảng Nhà Rồng và cảng Khánh Hội. Đầu năm 1976, C3 được đổi thành Đồn Công an nhân dân vũ trang cảng Nhà Rồng. Chính vì đóng quân ở khu vực Nhà Rồng nên đơn vị mới có tên gọi như vậy. Sau nhiều lần chuyển đổi chức năng, nhiệm vụ, hay hiện nay đã chuyển sang đóng quân ở cảng Cát Lái, quận 2, nhưng cái tên Nhà Rồng vẫn được giữ nguyên.

Trung tá Nguyễn Thành Công, người Thủ trưởng đầu tiên của đơn vị kể lại: Lúc mới thành lập, tình hình an ninh chính trị, trật tự xã hội khu vực cảng Sài Gòn rất phức tạp... Trộm cắp, tệ nạn xã hội nhan nhản, việc vượt biên vượt biển, thanh toán giữa các băng nhóm tội phạm diễn ra hằng ngày. Nhiệm vụ của đơn vị lúc đó cũng rất nặng nề.

Để chống vượt biên bằng đường biển, cán bộ đơn vị phải thay nhau áp tải tàu từ cảng Sài Gòn đi các cảng trong nước như Hải Phòng, Quảng Ninh, Vinh, Đà Nẵng và ngược lại. Có những chuyến đi kéo dài 2-3 tháng lênh đênh trên biển. Ngoài ra, đơn vị còn bảo vệ tàu khách Thống Nhất ra Bắc vào Nam (chạy tuyến biển). Tuy mới được thành lập, kinh nghiệm chưa nhiều nhưng với quyết tâm cao, đơn vị đã hoàn thành tốt nhiệm vụ, được cấp trên và chính quyền, nhân dân khen ngợi, ủng hộ.

Tôi xuống Trạm Biên phòng cửa khẩu cảng Nhà Rồng đúng lúc Thiếu tá Phan Vĩnh Phú, Trạm trưởng chuẩn bị đi kiểm tra, kết hợp giao nhiệm vụ cho các tổ chốt trên sông và được mời đi cùng. Chiếc ca nô 4 chỗ ngồi lướt như bay trên hạ lưu sông Đồng Nai, đưa chúng tôi đi từ ngã ba Đèn đỏ (quận 2) tới cảng Long Bình, nơi giáp ranh với huyện Nhơn Trạch của Đồng Nai. Dọc theo chiều dài 34km, địa bàn do đơn vị quản lý, giống như một bức họa đồng quê nhiều gam màu sáng, tối. Xen lẫn trong sự sôi động của kinh tế thị trường, có cái sâu lắng, tĩnh lặng. Trong cái thuận lợi có cái khó khăn phức tạp...

Tại khu vực cảng Cát Lái, hàng chục nghìn chiếc công-te-nơ chất cao như núi, xe ô tô vào ra cảng tấp nập. Trạm trưởng Phú cho biết, mỗi ngày có khoảng 10 tàu nước ngoài chở 8.000 công-te-nơ hàng nhập vào cảng Cát Lái, kèm theo đó là hàng trăm lượt xe bốc dỡ hàng, hàng ngàn thuyền viên, nhân viên vào ra cảng. Chỉ riêng việc kiểm tra, kiểm soát các đối tượng này đã chiếm phần lớn thời gian, quân số của đơn vị. Đó là chưa kể tới việc giữ gìn an ninh trật tự, phòng chống buôn lậu, chống cát tặc...

Tôi thắc mắc, trong hàng “núi” công-te-nơ và hàng “rừng” người như thế, làm cách nào để phát hiện được buôn lậu? Anh Phú nói, nếu chỉ kiểm tra hành chính đơn thuần thì hàng trăm người cũng không làm xuể, nên đơn vị phải áp dụng chiến thuật “phòng ngừa toàn diện, kiểm tra trọng điểm”.

Được biết, mỗi năm Trạm Biên phòng cửa khẩu cảng Nhà Rồng phát hiện, bắt giữ hàng chục vụ buôn lậu, gian lận thương mại. Điển hình trong thành tích chống buôn lậu của đơn vị là vụ bắt quả tang đối tượng Nguyễn Viết Bảy, sinh năm 1974, quê Hải Phòng, Thuyền trưởng tàu Biển Đông Star vận chuyển 1.227 sợi dây chuyền, 472 vòng đeo tay, 58 bông tai, 45 nhẫn, 4  mặt dây chuyền bằng kim loại và đá quý. Nguyễn Viết Bảy sau đó bị truy tố về tội buôn lậu. Hay tháng 10-2016, Trạm Biên phòng cửa khẩu cảng Nhà Rồng phối hợp với Hải quan và Công an phát hiện 569 chiếc ngà voi (khoảng 2.052kg). Số hàng đó đã được bàn giao cho cơ quan chức năng xử lý theo pháp luật.

Trong chuyến đi này, tuy không có nhiều thời gian, nhưng tôi cũng đã tranh thủ ghé thăm Tổ công tác trên tàu BP 14-04-02 và Trạm kiểm soát số 2. Trên chiếc bông-tông rộng khoảng 30m2 được sử dụng làm “đại bản doanh” của Trạm kiểm soát số 2, Đại úy Nguyễn Trường Hùng, Trưởng ca, người từng có 10 năm “bồng bềnh” trên sông nước tâm sự: Ở đây không có ngày nghỉ, giờ nghỉ. Dẫu là giữa trưa hay đêm khuya, lúc nào anh em cũng phải trực sẵn sàng xử lý công việc. Cực nhất là những hôm mưa to, sóng lớn, nhưng không lúc nào, không bao giờ anh em lơ là hay bỏ vị trí...

Với quyết tâm, nỗ lực không ngừng, năm 2018, Trạm Biên phòng cửa khẩu cảng Nhà Rồng đã tổ chức 3.700 lượt tổ tuần tra, kiểm tra, kiểm soát được 2.500 lượt tàu (có 2.250 lượt tàu nước ngoài); 350 lượt phương tiện cập mạn;  70.000 lượt người ra vào khu vực cảng. Qua đó đã phát hiện 69 vụ vi phạm pháp luật. Ngoài ra, đơn vị còn phối hợp với Hải quan và các lực lượng chức năng kiểm tra, xử lý 14 vụ vi phạm của các doanh nghiệp, trong đó có một vụ vận chuyển khoảng 1.356kg ngà voi. Bắt, xử lý 19 vụ/22 ghe hút cát trái phép.

Thiếu tá Phan Vĩnh Phú chia sẻ, vinh dự được làm người lính ở đơn vị Anh hùng, càng nhận thấy trách nhiệm nặng nề hơn để giữ vững truyền thống vẻ vang ấy. Toàn đơn vị luôn ra sức thi đua, hoàn thành tốt nhiệm vụ, xứng đáng với lòng tin của chính quyền và nhân dân nơi đóng quân.

Đăng Bảy