Đồn Biên phòng Xa Mát (nay là Đồn Biên phòng CKQT Xa Mát), BĐBP Tây Ninh được thành lập ngày 26-3-1973. Đây là đồn Biên phòng đầu tiên được thành lập ở khu vực phía Nam. Ngay sau khi thành lập, trong điều kiện chiến đấu hết sức khó khăn, gian khổ, các thế hệ cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng Xa Mát đã khắc phục mọi khó khăn, gian khổ, bám đất, bám biên giới, đoàn kết, gắn bó máu thịt với nhân dân, tham gia diệt ác, phá kìm, góp phần bảo vệ vòng ngoài căn cứ Trung ương Cục Miền Nam; quản lý cửa khẩu và bảo vệ biên giới, bảo vệ và hỗ trợ chính quyền cách mạng và nhân dân vùng giải phóng.

Hòa bình lập lại, sau năm 1975, cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng Xa Mát lại bắt tay ngay vào thực hiện nhiệm vụ, vừa tham gia khắc phục hậu quả chiến tranh, vừa làm tốt nhiệm vụ quản lý, bảo vệ biên giới, kiểm soát cửa khẩu, chống xâm canh, xâm cư, lấn chiếm biên giới, đấu tranh phòng chống các loại tội phạm xảy ra trên biên giới, địa bàn. Ngoài ra, còn tham gia xây dựng, củng cố cơ sở chính trị, tăng gia sản xuất, xây dựng đơn vị... và thực hiện các nhiệm vụ khác.

Giai đoạn từ năm 1977 đến 1979, với niềm tin sắt son vào Đảng, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chỉ huy đơn vị, Đồn Biên phòng Xa Mát đã tham gia tích cực, anh dũng trong cuộc chiến tranh biên giới Tây Nam. Liên tục trong 10 ngày đêm, từ ngày 25-9 đến 5-10-1977, chỉ với 39 cán bộ, chiến sĩ, Đồn Biên phòng Xa Mát đã bẻ gãy 22 đợt tấn công của địch.

Trong cuộc chiến tranh này, 14 cán bộ, chiến sĩ đơn vị đã chiến đấu anh dũng và hy sinh khi tuổi đời mới 18-19 tuổi. Máu của các anh đã hòa chung vào dòng máu của dân tộc, tô thắm thêm màu cờ của Tổ quốc. Chiến công của các anh đã viết tiếp vào những trang sử vàng chói lọi hào hùng của dân tộc; làm rạng rỡ thêm truyền thống anh hùng của lực lượng BĐBP.

Tổng kết chiến tranh biên giới Tây Nam, ngày 31-10-1978, Đồn Biên phòng Xa Mát vinh dự được Nhà nước tuyên dương danh hiệu “Đơn vị Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân”. Đây là sự kiện nổi bật của lực lượng Công an nhân dân vũ trang Tây Ninh (nay là BĐBP Tây Ninh), đánh dấu chiến công lẫy lừng của đơn vị.

Sau chiến tranh biên giới Tây Nam, từ năm 1980 đến nay, các thế hệ cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng CKQT Xa Mát không quản ngại khó khăn, gian khổ, đi đầu trong mọi phong trào bảo vệ vững chắc chủ quyền, an ninh biên giới, đấu tranh có hiệu quả với hoạt động xâm canh, xâm cư, lấn chiếm biên giới, hoạt động của các loại tội phạm. Cùng với đó, thực hiện tốt công tác kiểm tra, giám sát, kiểm chứng, xuất, nhập cảnh ở cửa khẩu; tham gia xây dựng, củng cố cơ sở chính trị địa phương vững mạnh; tuyên truyền, vận động quần chúng nhân dân chấp hành nghiêm đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước.

Đặc biệt, từ tháng 3-2020 đến nay, cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng CKQT Xa Mát luôn xung kích trên các tổ, chốt phòng chống dịch Covid-19, vừa làm nhiệm vụ quản lý, bảo vệ biên giới, vừa chống người xuất nhập cảnh trái phép... Với những thành tích nổi bật, nhiều cán bộ, chiến sĩ tiêu biểu của đơn vị đã được các cấp khen thưởng, biểu dương.

Lớp lớp cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng CKQT Xa Mát hôm nay nguyện trung thành, sắt son niềm tin, niềm tự hào tiến bước dưới cờ Đảng, phát huy truyền thống anh hùng của lực lượng và của đơn vị, quản lý, bảo vệ vững chắc chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới quốc gia.

Yến Ngọc