Ngày 3-8-2019, lũ quét, sạt lở đất xảy ra tại nhiều khu vực trên địa bàn huyện Quan Sơn, tỉnh Thanh Hóa gây thiệt hại nghiêm trọng về người và tài sản của nhân dân, làm 13 người chết và mất tích, trong đó nặng nề nhất là bản Sa Ná, xã Na Mèo. Tại Thanh Hóa, thiệt hại do bão số 3 ước tính là 914 tỷ đồng (trong đó, thiệt hại tại huyện Quan Sơn là 120 tỷ đồng). 

Bản Sa Ná nằm ven Suối Son bắt nguồn từ Lào, độ cao lưu vực (tại Sa Ná) khoảng 1.600m. Cách thượng lưu bản 2,4km, suối Son bị co hẹp (độ chênh cao 57m). Bản Sa Ná có 74 hộ sinh sống ven bờ suối, cao hơn lòng suối 6-7m; giao thông vào bản, độc đạo dọc suối Son. Vào mùa lũ, bản thường xuyên bị ngập nước. Nguyên nhân gây lũ quét tại Sa Ná do lưu vực lớn, độ dốc cao dẫn đến lũ tập trung nhanh dễ gây lũ quét; lòng suối Son co hẹp, gây nút thắt; cây lớn bị chặn lại, tạo thành đập tự nhiên.

Trong khi đó, cơ quan chức năng không dự báo được cụ thể tại huyện Quan Sơn và lượng mưa tăng đột xuất, giai đoạn ngắn, cường suất cao. Và đặc biệt, cơ quan chức năng không cảnh báo được mưa lũ thượng nguồn thuộc quốc gia khác (Lào). Do đó, khi mưa lũ quá lớn, bất ngờ làm vỡ điểm tắc nghẽn tại vị trí co hẹp suối Son tạo ra lũ quét, gây thiệt hại lớn người và tài sản tại bản Sa Ná.

Tại hội nghị, các đại biểu đã chỉ rõ tồn tại, bài học kinh nghiệm trong công tác phòng chống thiên tai ở bản Sa Ná và khu vực miền núi như: Hầu hết các địa phương chưa rà soát, đánh giá khu dân cư đảm bảo an toàn với lũ quét, sạt lở đất; kế hoạch, phương án ứng phó với lũ quét, sạt lở đất chưa cụ thể, sát với thực tiễn; vật tư, trang thiết bị để ứng cứu còn hạn chế, khu vực bị cô lập trong thời gian dài, không nắm được thông tin do mất liên lạc.

Phát biểu kết luận tại hội nghị, Phó trưởng ban Ban Chỉ đạo Trung ương về Phòng chống thiên tai Trần Quang Hoài nhấn mạnh về các nhiệm vụ trọng tâm mà Ban Chỉ đạo, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cùng các Bộ, ngành địa phương cần tập trung triển khai trong thời gian tới để giúp các địa phương khắc phục hậu quả và sẵn sàng ứng phó với các trận lũ, lũ quét, sạt lở đất trong thời gian tới.

Cụ thể là, rà soát những nơi có nguy cơ lũ quét, sạt lở đất; rà soát ngay công tác thông tin, tuyên truyền theo các loại hình khác nhau, hướng dẫn cho người dân biết cách phòng ngừa thiên tai; rà soát, tăng cường các hoạt động lực lượng xung kích; kiểm tra phá bỏ những điểm tắc nghẽn dòng chảy; tăng cường chất lượng, dự báo, cảnh báo thiên tai; trích kinh phí từ quỹ phòng chống thiên tai để nâng cao năng lực cho văn phòng thường trực các cấp; mua sắm trang thiết bị cho lực lượng xung kích.

Đồng thời, Văn phòng thường trực Ban Chỉ đạo thực hiện một số nhiệm vụ cụ thể như sau: Đề nghị Bộ Thông tin và Truyền thông tăng cường lượng phủ sóng trên khu vực miền núi; sớm hoàn thành dự án di dời dân cư khẩn cấp vùng nguy cơ cao lũ quét, sạt lở đất; sớm triển khai hướng dẫn nâng cao năng lực cho văn phòng thường trực các tỉnh cũng như ứng dụng khoa học công nghệ trong phòng chống thiên tai; khẩn trương tổng hợp hỗ trợ thiệt hại cho các tỉnh bị ảnh hưởng thiên tai; đề nghị Ủy ban Quốc gia ứng phó sự cố thiên tai và tìm kiếm cứu nạn tăng cường thiết bị hiện đại để ứng phó hiệu quả với thiên tai.

Ngoài ra, ông Trần Quang Hoài cũng đề nghị, huyện Quan Sơn tiếp tục tìm kiếm người mất tích; tiêu độc khử trùng tại các khu vực bị thiệt hại; sử dụng nguồn hỗ trợ đảm bảo công bằng, công khai, minh bạch.

Tại hội nghị, Tổng cục Phòng chống thiên tai và Công đoàn Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam đã trao số tiền ủng hộ 200 triệu đồng cho các hộ dân bị ảnh hưởng bởi lũ quét. 

Trước đó, sáng cùng ngày, Đoàn công tác của Ban Chỉ đạo đã đi thực địa và kiểm tra công tác khắc phục, tái thiết sau thiên tai ở bản Sa Ná và tặng quà trực tiếp cho các hộ gia đình bị ảnh hưởng.

Tuấn Khang