Cùng với việc hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN ở Việt Nam, chức năng, nhiệm vụ của BĐBP cũng được xác định ngày càng rõ hơn; nhiệm vụ đấu tranh phòng, chống tội phạm của BĐBP ở khu vực biên giới, cửa khẩu đã được thể hiện rõ trong các nghị quyết, chỉ thị, kết luận của Đảng và được thể chế hóa trong Bộ luật Tố tụng hình sự, Luật Tổ chức cơ quan điều tra hình sự và các văn bản pháp lý khác có liên quan.

Ngày 11-11-2020, tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội nước Cộng hòa XHCN Việt Nam khóa XIV đã thông qua Luật Biên phòng Việt Nam, thể hiện sự quan tâm sâu sắc của Đảng, Nhà nước và nhân dân đối với công tác Biên phòng và lực lượng BĐBP (luật có hiệu lực thi hành từ ngày 1-1-2022).

Tại Điều 13 của Luật Biên phòng Việt Nam quy định BĐBP có chức năng: “...chủ trì, phối hợp với cơ quan, tổ chức duy trì an ninh, trật tự, an toàn xã hội ở khu vực biên giới, cửa khẩu theo quy định của pháp luật”; với các nhiệm vụ cụ thể như: “Tham mưu cho Bộ Quốc phòng về công tác quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia, duy trì an ninh, trật tự, an toàn xã hội ở khu vực biên giới, cửa khẩu và xây dựng lực lượng BĐBP” và “Duy trì an ninh, trật tự, an toàn xã hội, phòng ngừa, phát hiện, ngăn chặn, đấu tranh với phương thức, thủ đoạn hoạt động của thế lực thù địch, phòng, chống tội phạm, vi phạm pháp luật, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân ở khu vực biên giới, cửa khẩu theo quy định của pháp luật”... Các quan điểm, chủ trương của Đảng và quy định của Luật Biên phòng Việt Nam nêu trên là cơ sở quan trọng, quyết định để BĐBP thực hiện các hoạt động tư pháp theo quy định của pháp luật.

Để thực hiện hiệu quả chức năng đã được Luật Biên phòng Việt Nam quy định, trước hết, BĐBP cần tích cực, chủ động tham mưu với Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng đề xuất với Đảng, Nhà nước xem xét, đồng bộ hóa hệ thống pháp luật có liên quan đến công tác Biên phòng và lực lượng BĐBP; xác định rõ hơn nhiệm vụ, quyền hạn, thẩm quyền và các điều kiện đảm bảo để BĐBP tiến hành một số hoạt động điều tra tội phạm theo quy định của pháp luật; nghiên cứu, đề xuất kiện toàn biên chế, tổ chức, tăng tính chuyên nghiệp trong đấu tranh, phòng, chống tội phạm của BĐBP; đảm bảo các điều kiện cần thiết về cơ sở vật chất, vũ khí, trang thiết bị, phương tiện để BĐBP hoàn thành tốt chức năng, nhiệm vụ trong tình hình mới.

Chức năng chủ trì, phối hợp với cơ quan, tổ chức duy trì an ninh, trật tự, an toàn xã hội ở khu vực biên giới, cửa khẩu theo quy định của pháp luật đòi hỏi mỗi cán bộ, chiến sĩ BĐBP cần nghiên cứu hiểu sâu, nắm vững nhiệm vụ, quyền hạn của BĐBP, các kiến thức pháp luật cần thiết; phối hợp chặt chẽ với các cơ quan, tổ chức, đơn vị trên khu vực biên giới, cửa khẩu để thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ đã được quy định. Quá trình thực hiện chức năng, nhiệm vụ, cán bộ, chiến sĩ BĐBP cần phải đề cao tinh thần thượng tôn pháp luật, bảo vệ quyền con người, quyền công dân; tuân thủ các nguyên tắc thực thi nhiệm vụ Biên phòng.

Ngoài ra, cần lưu ý một số vấn đề trong quá trình thực hiện nhiệm vụ như: Quán triệt, hiểu đúng, hiểu rõ vị trí, vai trò chủ trì duy trì an ninh, trật tự, an toàn xã hội ở khu vực biên giới, cửa khẩu. Khu vực có vị trí đặc biệt quan trọng về quốc phòng, an ninh, đối ngoại của đất nước, nắm vững các nguyên tắc, cơ chế phối hợp với các cơ quan, tổ chức; phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị và nhân dân khu vực biên giới, cửa khẩu trong thực hiện nhiệm vụ duy trì an ninh, trật tự, an toàn xã hội, trên cơ sở đó, xác định cụ thể chủ trương, biện pháp thực hiện chức năng, nhiệm vụ, làm tốt vai trò của BĐBP trên khu vực biên giới, cửa khẩu.

Nắm chắc, quản lý tốt tình hình địa bàn, tình hình nhân dân và hoạt động của các thế lực thù địch, phản động, các loại tội phạm ở khu vực biên giới, cửa khẩu; dựa vào nhân dân, chủ động phát hiện, ngăn chặn từ sớm, từ xa các hoạt động chống phá, các loại tội phạm. Khi phát hiện hành vi, vụ việc có dấu hiệu tội phạm, các đơn vị BĐBP cần khẩn trương tổ chức lực lượng triển khai ngay các biện pháp kiểm tra, xác minh, giải quyết theo đúng quy định của pháp luật; mọi hoạt động điều tra tội phạm đều phải tuân theo đúng trình tự, thủ tục của Bộ luật Tố tụng hình sự và các văn bản hướng dẫn thi hành.

Làm tốt công tác bảo vệ chính trị nội bộ, mỗi cán bộ, chiến sĩ BĐBP phải thực sự là tấm gương sáng về việc chấp hành pháp luật ở khu vực biên giới, cửa khẩu; giữ vững hình ảnh “Bộ đội Cụ Hồ” trong nhân dân và bạn bè quốc tế.

Một mùa Xuân mới đang đến, với sự tin yêu của Đảng, Nhà nước và nhân dân, tin tưởng rằng, cán bộ, chiến sĩ BĐBP sẽ tiếp tục phát huy truyền thống vẻ vang của lực lượng, chung sức, đồng lòng cùng các cấp, các ngành, cấp ủy, chính quyền địa phương và nhân dân khu vực biên giới, cửa khẩu, thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ đã được Đảng, Nhà nước, Quân đội giao phó; giữ vững an ninh, trật tự, an toàn xã hội ở khu vực biên giới, cửa khẩu, vì sự bình yên, hạnh phúc của nhân dân.

Đại tá, Thạc sĩ Nguyễn Văn Thắng, Viện trưởng Viện Kiểm sát Quân sự BĐBP