Trong quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh đã kế thừa và phát huy giá trị của đoàn kết toàn dân tộc lên tầm cao mới, đó là “Đoàn kết, đoàn kết, đại đoàn kết. Thành công, thành công, đại thành công”. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, đại đoàn kết toàn dân tộc mang lại sức mạnh to lớn cho cách mạng Việt Nam chiến thắng mọi kẻ thù xâm lược, giành độc lập dân tộc, thống nhất Tổ quốc, xây dựng cuộc sống hòa bình, ấm no, tự do và hạnh phúc cho nhân dân.

Đặc biệt, từ năm 1986 đến nay, sau khi tiến hành công cuộc đổi mới, Đảng ta đã có nhiều chủ trương, chính sách nhằm tăng cường, củng cố, phát huy sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân tộc trong tình hình mới, được thể hiện trong Nghị quyết các kỳ Đại hội của Đảng; Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội năm 1991 (bổ sung, phát triển năm 2011) và nhiều các nghị quyết, chỉ thị khác. Trong Văn kiện Đại hội XII, Đảng ta khẳng định: “Đại đoàn kết toàn dân tộc là đường lối chiến lược của cách mạng Việt Nam, là động lực và nguồn lực to lớn trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc trên nền tảng liên minh giai cấp công nhân với giai cấp nông dân và đội ngũ trí thức do Đảng lãnh đạo”, vì mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. Phát huy mạnh mẽ mọi nguồn lực, mọi tiềm năng sáng tạo của nhân dân để xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”1.

Đánh giá kết quả lãnh đạo thực hiện Nghị quyết Đại hội XII, Dự thảo Báo cáo chính trị trình Đại hội XIII của Đảng chỉ rõ: Trong nhiệm kỳ vừa qua, Đảng, Nhà nước đã ban hành và thực hiện có hiệu quả nhiều chủ trương, chính sách và pháp luật mới nhằm tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc, phát huy quyền làm chủ của nhân dân. Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức đoàn thể tiếp tục đổi mới nội dung và phương thức hoạt động, thường xuyên tổ chức các cuộc vận động, các phong trào thi đua yêu nước, tạo thành sức mạnh của dân tộc Việt Nam vượt qua mọi khó khăn, thách thức trong bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, biển, đảo của Tổ quốc, giúp nhau phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, xóa đói giảm nghèo; bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu, thiên tai, dịch bệnh,... Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức đoàn thể phát huy ngày càng tốt hơn vai trò chăm lo, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của đoàn viên, hội viên; tích cực tham gia giám sát và phản biện xã hội, làm tốt vai trò cầu nối giữa Đảng, Nhà nước với nhân dân; tham gia xây dựng Đảng, Nhà nước và hệ thống chính trị, góp phần tích cực vào những thành tựu chung của đất nước.

Tuy nhiên, ở một số cơ quan, đơn vị, địa phương, việc huy động và phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc có lúc, có nơi chưa được nhận thức đầy đủ; chưa đánh giá, dự báo và kiểm soát tốt sự chống phá của các thế lực thù địch nhằm làm xói mòn lòng tin của nhân dân, phá vỡ khối đại đoàn kết toàn dân tộc và quan hệ gắn bó máu thịt giữa Đảng, Nhà nước với nhân dân. Sự phân hóa giàu nghèo, phân tầng xã hội, tệ quan liêu, tham nhũng, lãng phí, xâm phạm quyền, lợi ích chính đáng, hợp pháp của nhân dân... gây bức xúc trong dư luận xã hội, cùng với những biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của một bộ phận cán bộ, đảng viên ảnh hưởng không nhỏ đến xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Trong khi, hoạt động của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức đoàn thể có lúc, có nơi chưa sâu sát với các tầng lớp nhân dân và cơ sở, còn biểu hiệu hành chính hóa, chưa thiết thực, hiệu quả.

Những năm tới, tình hình thế giới và khu vực tiếp tục diễn biến phức tạp, khó lường, tạo ra cả thời cơ và thách thức đối với nước ta. Sự nghiệp bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, biển, đảo, giữ gìn an ninh quốc gia, xây dựng CNXH đặt ra nhiều vấn đề mới ngày càng nặng nề, phức tạp; tình hình thiên tai, dịch bệnh đang ảnh hưởng rất nghiêm trọng tới mọi mặt đời sống xã hội, đòi hỏi tiếp tục củng cố vững chắc và phát huy sức mạnh to lớn của đại đoàn kết toàn dân tộc trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN.

Trước tình hình đó, Dự thảo văn kiện Đại hội XIII của Đảng xác định: “Khơi dậy mạnh mẽ tinh thần yêu nước, ý chí tự cường dân tộc, khát vọng phát triển và sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc; phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa và sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị và của nền văn hóa, con người Việt Nam”. Đồng thời, đề ra chủ trương, chính sách cụ thể đối với các giai cấp và tầng lớp xã hội... Bảo đảm các dân tộc bình đẳng, đoàn kết, tôn trọng, giúp đỡ nhau cùng phát triển. Vận động, đoàn kết, tập hợp các tổ chức tôn giáo, chức sắc, tín đồ sống tốt đời, đẹp đạo. Hỗ trợ người Việt Nam ở nước ngoài có địa vị pháp lý vững chắc để phát triển kinh tế, ổn định cuộc sống. Tăng cường vai trò nòng cốt chính trị, trách nhiệm của Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị xã hội, đẩy mạnh phong trào thi đua yêu nước, xây dựng “thế trận lòng dân” trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Chúng ta đồng tình, nhất trí cao chủ trương, đường lối, quan điểm của Đảng về củng cố, phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc được trình bày trong Dự thảo Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng. Để tăng cường củng cố, phát huy sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân tộc trong tình hình mới, đề nghị cần tập trung thực hiện tốt một số nhiệm vụ, giải pháp cơ bản sau:

Một là, tiếp tục quán triệt sâu sắc và thực hiện nhất quán quan điểm “Cách mạng là sự nghiệp của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân, nhân dân là chủ, nhân dân làm chủ”. Chú trọng xây dựng, hoàn thiện cơ chế, chính sách và các phương hướng hoạt động của Đảng và Nhà nước cho phù hợp với những diễn biến mới của tình hình để nhân dân được phát huy đầy đủ quyền làm chủ trên các lĩnh vực của đời sống xã hội. Đẩy mạnh cải cách tư pháp, cải cách hành chính, đổi mới phong cách, lề lối làm việc của bộ máy công quyền, chấn chỉnh thái độ phục vụ nhân dân, hoạt động hướng mạnh về cơ sở. Thường xuyên tăng cường củng cố, thắt chặt mối quan hệ gắn bó máu thịt giữa Đảng với nhân dân.

Hai là, tiếp tục thực hiện có hiệu quả Nghị quyết Hội nghị lần thứ tư Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII “Về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ” gắn với “Đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” theo Chỉ thị số 05-CT/TW ngày 15-5-2016 của Bộ Chính trị khóa XII; xây dựng các tổ chức đảng, cơ quan Nhà nước thật sự trong sạch, vững mạnh. Xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức các cấp “gần dân, hiểu dân, học dân, trọng dân và có trách nhiệm với dân”, gương mẫu, tận tụy với công việc, nói đi đôi với làm, thực sự là công bộc của nhân dân.

Đề cao vai trò nêu gương của đội ngũ cán bộ, công chức; kiên quyết chống mọi biểu hiện quan liêu, hách dịch, cửa quyền vi phạm quyền dân chủ của nhân dân. Tăng cường kỷ cương, kỷ luật trong Đảng và bộ máy công quyền, xử lý nghiêm minh sai phạm, củng cố, tăng cường lòng tin của nhân dân đối với Đảng và Nhà nước.

Ba là, quan tâm chăm lo lợi ích thiết thực, chính đáng, hợp pháp của nhân dân; kết hợp hài hòa lợi ích cá nhân, lợi ích tập thể và lợi ích của toàn xã hội; phát huy dân chủ gắn liền với giữ nghiêm kỷ cương, phép nước. Thực hiện hiệu quả Quy chế dân chủ ở cơ sở, xây dựng sự đồng thuận xã hội và đề cao trách nhiệm công dân, ý chí tự lực, tự cường xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Thường xuyên đối thoại, lắng nghe, giải quyết các khó khăn, vướng mắc, bức xúc, nguyện vọng chính đáng của nhân dân. Chủ động định hướng dư luận và đấu tranh phản bác các luận điệu xuyên tạc, kích động của các thế lực thù địch, phản động, nhằm chia rẽ khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Tiếp tục thực hiện tốt các chính sách phát triển kinh tế - xã hội vùng sâu, vùng xa, vùng dân tộc, miền núi và vùng đồng bào có đạo; rà soát, điều chỉnh, bổ sung chính sách đáp ứng yêu cầu phát triển các vùng dân tộc, vùng tôn giáo. Tăng cường đoàn kết dân tộc, đoàn kết tôn giáo và tích cực đấu tranh chống những biểu hiện kỳ thị, chia rẽ dân tộc và những hành vi tà đạo, mê tín, dị đoan, lợi dụng dân tộc, tôn giáo làm phương hại đến đại đoàn kết toàn dân tộc.

Bốn là, đổi mới nội dung và phương thức hoạt động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức đoàn thể, đa dạng hóa các hình thức tập hợp, động viên nhân dân đồng tâm, hiệp lực thực hiện thắng lợi chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước; tích cực nắm bắt, phản ánh kịp thời tâm tư, nguyện vọng của nhân dân, bảo vệ quyền, lợi ích chính đáng của đoàn viên, hội viên; làm tốt vai trò giám sát đối với các cơ quan nhà nước, cán bộ, công chức, góp phần xây dựng chính quyền các cấp trong sạch, vững mạnh. Tổ chức thực hiện tốt các cuộc vận động, các phong trào theo hướng thiết thực, hiệu quả, vận động, tập hợp đông đảo các tầng lớp nhân dân tích cực hưởng ứng, thực hiện tốt các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về đại đoàn kết toàn dân tộc.

Năm là, kết hợp chặt chẽ đoàn kết dân tộc với đoàn kết quốc tế, gắn kết sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại, tạo thành sức mạnh tổng hợp cho cách mạng Việt Nam. Thực hiện nhất quán đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, hòa bình, hợp tác và phát triển; đa phương hóa, đa dạng hóa quan hệ, chủ động và tích cực hội nhập quốc tế; là bạn, là đối tác tin cậy và thành viên có trách nhiệm trong cộng đồng quốc tế nhằm giữ vững môi trường hòa bình, ổn định, tranh thủ tối đa các nguồn lực bên ngoài để phát triển đất nước, nâng cao đời sống nhân dân và vị thế, uy tín của đất nước. Có chính sách thu hút người Việt Nam ở nước ngoài hướng về Tổ quốc, đóng góp sức người, sức của để xây dựng quê hương, đất nước giàu mạnh, giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam.

Trung tướng Đỗ Danh Vượng, Bí thư Đảng ủy, Chính ủy Bộ đội Biên phòng.