Nằm giữa cánh rừng xã Bắc Xa, chung quanh toàn đồi, núi và cây cối xanh um, là ngôi nhà to cao bề thế của gia đình anh Trắng. Đó là kết quả nhờ anh chăm chỉ trồng cây chè hoa vàng mấy năm nay. Anh Trắng bỏ dở công việc cắt tỉa và tưới nước cho những cây chè hoa vàng mới ươm, để tiếp chúng tôi. Ngồi bên ấm chè hoa vàng ấm, nóng, màu nước vàng ươm, anh hồ hởi tâm sự: “Tôi sinh ra trong gia đình nghèo, dân tộc Sán Chỉ. Ngày trước, đồng bào tôi hay du canh, du cư, đời sống chỉ trông chờ vào cây sắn, cây lúa. Lúc mất mùa, mọi người phải vào tận rừng đào củ mài, của sắn, hái lá để ăn, thiếu thốn đủ bề. Trong một lần đi rừng, thấy nhiều người ở dưới xuôi lên đào cây chè hoa vàng, lấy cả lá về bán cho các thương lái Trung Quốc, tôi quyết định tìm hiểu rồi đưa về trồng, phát triển giống chè này”.

Dẫn chúng tôi thăm mô hình trồng chè hoa vàng của mình, anh Trắng kể, trước đây, bà con chỉ biết cây này hay mọc hoang trên nương, trên đồi, thậm chí sau nhà. Mọi người lấy lá cây uống cho mát mà chưa biết được nhiều tác dụng của nó. Sau này, anh hỏi thăm mới biết cây chè hoa vàng có nhiều tác dụng. Lúc này thì do nhiều người thu hoạch quá mức nên chè hoa vàng trong tự nhiên dần dần cạn kiệt và có nguy cơ tuyệt chủng.

Năm 2009, anh Trắng mày mò cách trồng và khai thác chè hoa vàng. Ban đầu, anh chỉ khai thác hoa để bán. Một thời gian sau, anh mới quyết tâm gây giống, phát triển loại cây bản địa này. Lúc đầu, do chưa biết kỹ thuật trồng nên cây chè chết nhiều, sau rồi “trời” không phụ công người, năm 2013, 1ha chè hoa vàng của anh cho thu hoạch hơn 1 tạ hoa tươi, bán được hơn 300 triệu đồng. Nhận thấy bán hoa vàng được giá, anh Trắng quyết định đầu tư chế biến chè hoa vàng ở mức độ cao. Anh đánh bạo vay vốn ngân hàng để đầu tư máy móc thiết bị chuẩn hóa việc chế biến sản phẩm rồi lại tỉ tê với họ hàng thân thiết trồng chè để có nguyên liệu đưa vào sản xuất hàng loạt.

Năm 2014, được sự giúp đỡ của chính quyền địa phương, anh Trắng thành lập Công ty Cổ phần Kinh doanh lâm sản Đạp Thanh, chế biến chè hoa vàng. Năm 2016, xã quy hoạch cho công ty 2ha đất để phát triển sản xuất, anh Trắng lại mạnh dạn đầu tư thêm 800 triệu đồng để xây nhà chế biến sản phẩm rộng 200m2 và vườn ươm giống rộng 400m2. Cùng năm đó, sản lượng thu hoạch chè đạt 4 tấn lá, hơn 1 tạ hoa khô, đem lại doanh thu hơn 1 tỷ đồng. Để cho thu nhập cao, anh đưa sản phẩm chè hoa vàng đến các thị trường khác chào hàng. Với giá bán dao động từ 55.000 - 60.000 đồng/kg hoa khô, lá sấy khô từ 50.000 - 55.000 đồng/kg, sản phẩm của anh nhanh chóng được nhiều thị trường tiêu thụ. Ngoài ra, anh Trắng còn ươm giống cây chè hoa vàng để trồng và cung cấp giống cho bà con ở địa phương.

Hằng năm, cơ sở sản xuất của gia đình anh thuê từ 6 đến 8 nhân công, góp phần giải quyết công ăn việc làm cho người lao động địa phương. Tới nay, các hộ dân trong thôn, trong xã và nhiều thương lái đã tìm đến gia đình anh mua chè hoa vàng khô về để buôn và sử dụng.  Hiện nay, anh Trắng có hơn 1.000 cây chè hoa vàng trên diện tích hơn 3ha và hơn 10 vạn cây giống.

Chia sẻ về dự định trong tương lai, anh Trắng cho biết, bên cạnh các sản phẩm gia đình đã cung cấp cho thị trường như lá và chè hoa vàng sấy khô, chè túi lọc hoa vàng..., gia đình sẽ làm thêm các sản phẩm khác như sữa tắm, sữa rửa mặt, xà phòng từ chè hoa vàng, để nâng cao hơn nữa giá trị của sản phẩm. Cùng với đó, gia đình anh chuyển giao cách trồng loại chè quý này cho bà con địa phương để bảo tồn và nhân giống, phát triển sản xuất.

Ông Trần Văn Quân, Phó Chủ tịch UBND xã Đạp Thanh cho biết: Mô hình trồng và chế biến chè hoa vàng của gia đình anh Nịnh Văn Trắng là một trong số các mô hình đã mang lại hiệu quả kinh tế cao trên địa bàn xã. Để khuyến khích các hộ dân trong xã tích cực phát triển cây chè, nâng cao đời sống, cấp ủy, chính quyền địa phương đã có chính sách hỗ trợ người dân về vốn, cây giống, kỹ thuật và máy móc; đồng thời, nắm bắt thị trường, tìm đầu ra cho hàng hóa của địa phương. Đặc biệt, địa phương đã chọn cây chè hoa vàng là cây trồng chủ lực tham gia vào chuỗi các hàng hóa OCOP của tỉnh.

Long Vũ