Trải qua thực tiễn đồng hành với các miền biên giới, hải đảo trong xây dựng đời sống văn hóa mới, giai đoạn xã hội thông tin phát triển, nền tảng internet chiếm lĩnh đời sống nông thôn ngày nay càng cho thấy vai trò quan trọng của những “sứ giả” văn hóa miền biên giới. Khi người dân càng bị nhiễu loạn thông tin thì càng cần những người lính trên mặt trận văn hóa tư tưởng có mặt kịp thời. 

Linh hồn của quy chế phối hợp giữa Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch với Bộ Tư lệnh BĐBP là việc tổ chức các cuộc thi tổ, đội Tuyên truyền Văn hóa của BĐBP. Trải qua 10 kỳ hội diễn, mỗi kỳ cách nhau 2 năm, trên mỗi vùng đất mang sắc thái khác nhau với một đơn vị đăng cai luân phiên, sự gắn bó mật thiết giữa 2 nhiệm vụ công tác tuyên truyền và giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc của 2 bộ, ngành càng có hiệu quả. 

Đồng chí Trần Thị Bích Huyền khẳng định: “Cùng đồng hành với công tác tổ chức 3 kỳ hội diễn gần đây nhất, tôi nhận thấy, mỗi lần tổ chức ngày hội của những người làm công tác tuyên truyền văn hóa đều thu được kết quả tốt, chất lượng đạt được vượt trội tiêu chí đề ra. Điều thú vị là hội diễn tập hợp đồ sộ các tác phẩm nghệ thuật đầy đặn, ăm ắp màu sắc văn hóa dân tộc, nghệ sĩ, diễn viên nỗ lực hết mình chuyển tải nội dung tác phẩm nghệ thuật và chiến sĩ Biên phòng xứng đáng là những “sứ giả” văn hóa, giải trừ tiêu cực xã hội. Công sức của các tổ, đội Tuyên truyền Văn hóa không chỉ hiển hiện trong hội diễn, mà còn duy trì dài lâu hơn trong công cuộc xóa đói giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới, vun đắp đời sống văn hóa, tinh thần ở khu dân cư”. 

Sau đánh giá rất cao về sự phối hợp thực hiện giữa Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch và Bộ Tư lệnh BĐBP giai đoạn từ năm 1993 đến năm 2017, 2 cơ quan tiếp tục ký kết chương trình phối hợp giai đoạn 2017 - 2022 với các tiêu chí cụ thể, việc làm cụ thể nhằm nâng cao đời sống tinh thần của người dân khu vực biên giới, hải đảo. Đã đi được nửa chặng đường trong giai đoạn 5 năm ký kết quy chế mới, vai trò là “sứ giả” văn hóa của BĐBP đã và đang cung cấp một cái nhìn mới về văn hóa vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số. 

Di sản gốc của mỗi dân tộc cần được giữ gìn ngay tại không gian sống và trở thành động lực phát triển. Đây cũng là giai đoạn Đảng và Nhà nước ta tạo mọi điều kiện để các vùng miền thúc đẩy văn hóa, tăng cường cơ chế giao lưu nhân dân để tạo tiền đề cho thế hệ trẻ tiếp thu văn hóa và làm giàu cho quê hương mình, trong đó, xây dựng nông thôn mới là một chính sách quan trọng. Chính vì vậy, vai trò của các cá nhân ưu tú trong tuyên truyền văn hóa càng được đề cao, trong đó, các chiến sĩ Biên phòng đã tự vun đắp hình ảnh của mình trở nên tin cậy, thân thương ở mỗi vùng quê, dù ở miền núi hay bờ biển, hải đảo, cán bộ Biên phòng với quân hàm xanh đều là điểm tựa giải đáp pháp luật, văn hóa, thậm chí là những người tạo nên xu hướng, bảo tồn văn hóa và phát huy giá trị của các di sản tinh thần. 

Trong giai đoạn trước năm 2020, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch và Bộ Tư lệnh BĐBP đã phát huy tối đa nguồn lực, tiềm năng hiện có của hai bên để đẩy mạnh các hoạt động văn hóa, từng bước củng cố, cải thiện đời sống văn hóa, tinh thần, nâng cao trình độ dân trí, xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, phát triển kinh tế, xã hội miền núi, vùng dân tộc thiểu số, biên giới, biển, đảo. Đồng thời, nâng cao nhận thức cho cán bộ, nhân dân khu vực biên giới về chủ quyền lãnh thổ, về đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước... Đây là nền tảng và tiền đề cho các năm tiếp theo, phát huy thành tựu đã đạt được, xây dựng đời sống văn hóa mới ở các cộng đồng dân cư trên biên giới, hải đảo. 

Phối hợp của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch và Bộ Tư lệnh BĐBP còn thường xuyên cộng đồng trách nhiệm, tổ chức chăm lo chính sách, lễ, Tết, thăm hỏi bà con ở các vùng biên giới. Hai bên chú trọng tổ chức các ngày hội Xuân, Tết quân dân, đặc biệt là chương trình “Xuân Biên phòng ấm lòng dân bản”. Chương trình gồm nhiều hoạt động lễ hội, thi đấu các môn thể thao dân gian nhằm nâng cao sức khỏe nhân dân và gìn giữ vốn văn hóa. Đã trở thành nét đẹp biên cương, mỗi dịp Tết đến, Xuân về, bộ đội lại ăn Tết với đồng bào biên giới, cùng gói bánh chưng và cùng tìm hiểu phong tục tập quán địa phương, cùng tặng và nhận quà Tết, cùng cầu mong năm mới an vui, thái hòa trên khắp dải biên cương, biển đảo. 

Nhằm song hành với tiến trình phát triển văn hóa - xã hội ở các địa phương, BĐBP cùng với ngành văn hóa, du lịch thường xuyên phối hợp đề ra cơ chế thông thoáng, thuận lợi cho khách du lịch tại các vùng biên giới, tạo điều kiện xuất nhập cảnh qua cửa khẩu. Các tổ, đội Tuyên truyền Văn hóa tăng cường đưa các hoạt động văn hóa đến với vùng biên giới, hải đảo và xây dựng kế hoạch giao lưu văn hóa với cộng đồng dân cư biên giới các nước láng giềng Trung Quốc, Lào và Campuchia, đẩy mạnh ngoại giao nhân dân, bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống của từng dân tộc, từng khu vực biên giới để hấp dẫn khách du lịch trong và ngoài nước. 

Thụy Văn