Trong cái khó... “ló” sáng kiến

Ngay từ đầu năm 2020, xuất phát từ tình hình thực tế, phía Trung Quốc đã siết chặt thủ tục, quy trình khai báo y tế, tăng tỷ lệ kiểm tra đối với hàng hóa XNK khiến thời gian thông quan kéo dài, gây ùn tắc và khó khăn cho hoạt động XNK. Để giải quyết tình trạng này, thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh đã nhanh chóng thành lập "Tổ lái xe trung chuyển giao nhận hàng hóa qua cửa khẩu" trên cơ sở thống nhất giữa Thành phố Móng Cái (Việt Nam) và Thành phố Đông Hưng (Trung Quốc).

Ngày 10-4-2020, "Tổ lái xe trung chuyển giao nhận hàng hóa qua cửa khẩu" đầu tiên trên biên giới Việt Nam - Trung Quốc đã được thành lập. Anh Lường Xuân Tố cảm thấy mình may mắn khi được tham gia Tổ lái xe đặc biệt này, bởi phải đáp ứng được những tiêu chí rất cao, lại trải qua sàng lọc, lựa chọn kỹ và điều kiện bắt buộc đều là người dân thành phố Móng Cái. Anh Tố cho biết, tất cả các lái xe đều được xét nghiệm Covid-19 1 lần/tuần, hoạt động dưới sự giám sát của Trung tâm kiểm dịch quốc tế theo quy định nghiêm ngặt. Đến nay, Tổ lái xe trung chuyển phát triển lên 276 lái xe, đáp ứng đủ nhu cầu vận chuyển hàng hóa XNK qua nơi đây.

Tại địa bàn tỉnh Lạng Sơn, việc kiểm soát dịch tại khu vực cửa khẩu được thực hiện theo phương châm: “Kiểm soát chặt ở biên giới - phòng từ bên trong khu vực cửa khẩu”. Theo thống kê của Ban Quản lý Khu kinh tế cửa khẩu Đồng Đăng - Lạng Sơn, trung bình mỗi ngày có từ 500-700 lái xe, chủ hàng vào khu vực cửa khẩu và ở lại tại các bãi xe ít nhất một ngày. Do đó, việc áp dụng mô hình "Đội lái xe chuyên trách" là hết sức cần thiết.

Theo quan sát của chúng tôi, tại khu vực cách ly tạm thời nằm trong luồng nhập cảnh, rộng khoảng 400m², có lều bạt dã chiến trú mưa nắng, bàn ghế ngồi, vệ sinh công cộng. Lái xe người Trung Quốc làm xong thủ tục nhập khẩu sẽ giao chìa khóa để lái xe người Việt Nam tiếp nhận container đưa về khu vực bốc dỡ hàng. Khi xong sẽ lái xe trở lại khu vực cũ, nơi các lái xe Trung Quốc đang được cách ly. Điều này giúp lái xe Trung Quốc được cách ly ngoài khu vực nội địa của Việt Nam mà vẫn đảm bảo hàng hóa được thông quan liên tục.

Cũng từ giữa năm 2020, cặp cửa khẩu Lao Bảo (Việt Nam) - Đensavan (Lào) đã nhanh chóng ứng phó với tình hình dịch bệnh, đi tiên phong trong triển khai mô hình “Đổi tài xế, đổi đầu xe”. Quy trình ở cửa khẩu quốc tế Lao Bảo có nhiều điểm khác so với các cửa khẩu tuyến biên giới phía Bắc. Đơn cử như việc doanh nghiệp cần bố trí 2 lái xe cho 1 xe hàng, 1 người chỉ lái trên đất Lào, 1 người chỉ lái trên đất Việt Nam và đổi lái cho nhau tại khu vực cửa khẩu. Hoặc doanh nghiệp bố trí 2 đầu kéo cho 1 rơ móoc để thay nhau kéo hàng lưu thông tiếp sang biên kia biên giới. Lực lượng chức năng sẽ bố trí các luồng di chuyển của phương tiện theo một chiều để thuận tiện kiểm soát cũng như đảm bảo các yêu cầu về trang phục bảo hộ, giãn cách, hạn chế tiếp xúc được thực hiện chặt chẽ.

Kiên định mục tiêu kép

Ông Lương Quang Sở, Trưởng Ban quản lý cửa khẩu quốc tế Móng Cái cho biết: Để thực hiện mục tiêu “kép”, vừa chống dịch, vừa phát triển kinh tế hiệu quả, tỉnh Quảng Ninh đã nghiên cứu xây dựng nhiều phương án, kịch bản để tạo điều kiện thuận lợi cho việc giao thương hàng hóa hai chiều trong mọi tình huống, ứng phó với dịch Covid-19. Đối với mô hình “Tổ lái xe trung chuyển giao nhận hàng hóa qua cửa khẩu”, sau hơn 1 năm áp dụng, có thể thấy đã mang lại hiệu quả đáng kể giúp cho hoạt động XNK trở nên thuận lợi hơn. Quy trình làm việc của “Tổ lái xe trung chuyển hàng hóa qua cửa khẩu” được lực lượng chức năng của hai nước giám sát chặt chẽ.

Trong đợt dịch mới bùng phát gần đây, Trung tâm Kiểm dịch Y tế Quốc tế tỉnh Lạng Sơn đã chỉ đạo các tổ kiểm dịch y tế quốc tế tại các cửa khẩu phối hợp với lực lượng Biên phòng, Hải quan tổ chức phân luồng, tách bạch khu đỗ xe từ Việt Nam và từ Trung Quốc. Cùng với đó, sẽ tiến hành kiểm tra đối với các lái xe, chủ hàng của Việt Nam đến từ một số tỉnh thuộc nhóm nguy cơ cao lập bảng theo dõi lịch sử dịch tễ một cách chi tiết. Kể từ ngày 5-5-2021, toàn bộ “Đội lái xe chuyên trách” sẽ sinh hoạt tập trung, lưu trú tạm thời tại khu vực cửa khẩu Tân Thanh, huyện Văn Lãng. Tại cả 5 cửa khẩu (Hữu Nghị, Tân Thanh, Cốc Nam, Chi Ma và Ga đường sắt Quốc tế Đồng Đăng) đều được thực hiện phun khử khuẩn toàn bộ khu vực 2 lần/ngày.

Thượng tá Nông Quang Tám, Phó Tham mưu trưởng BĐBP Lạng Sơn cho biết: "Toàn lực lượng vẫn duy trì ứng trực 24/24 giờ tại các chốt kiểm soát, phòng chống Covid-19 tại khu vực biên giới, ngăn ngừa XNC trái phép. Đồng thời, tăng cường kiểm tra các bãi xe, vừa đảm bảo an ninh trật tự và hỗ trợ làm thủ tục XNC cho người và phương tiện. Các thành viên trong “Đội lái xe chuyên trách” khi đến lượt mình sẽ khai báo họ tên, thông tin container mà họ tiếp nhận tại cửa kiểm soát Biên phòng. Sau đó, sẽ đưa xe container hàng nhập khẩu Trung Quốc vào bãi bốc dỡ".

Điểm sáng về XNK trên toàn tuyến biên giới có lẽ vẫn thuộc về Lao Bảo với thống kê lượng người, phương tiện, hàng hóa XNC, XNK 4 tháng đầu năm 2021 tăng 31% so với cùng kỳ năm ngoái, trung bình mỗi ngày 300-400 lượt phương tiện được thông quan. Anh Nguyễn Văn Dũng, trú tại thành phố Đông Hà, tỉnh Quảng Trị là một trong những lái xe phụ trách phía Việt Nam vui vẻ cho biết, mỗi ngày, anh nhận từ 10 đến 12 lần đổi đầu xe theo quy định. Mỗi chuyến như vậy, anh được chủ hàng trả 100.000 đồng, thu nhập thậm chí còn cao hơn trước thời điểm dịch bệnh. Tại tuyến biên giới Việt Nam - Trung Quốc, lái xe được chủ hàng trả thấp nhất 1,5 triệu đồng cho ngày đầu và sẽ được trả thêm từ 800.000 đồng đến 1 triệu đồng nếu xe phải lưu lại thêm một ngày.

Đặng Tuệ Lâm