Không hiểu sao, sân trường thường có hai loại cây: phượng đỏ và bàng xanh. Phượng thì thắp lửa như một tín hiệu báo Hè đã về. Tán phượng rực rỡ như những bó đuốc ngời ngời rạng rỡ. Màu hoa phượng có gì vừa đắm đuối, lại vừa lưu luyến, cái màu đỏ thật lộng lẫy mà gần gụi biết bao. Phượng thắp lửa cho hè hay hè trổ bông cho phượng. “Những chiếc giỏ xe chở đầy hoa phượng/ Em chở mùa hè của tôi đi đâu/ Chùm phượng vĩ em cầm là tuổi tôi mười tám/ Thưở chẳng ai hay thầm lặng mối tình đầu”. Và tán bàng xanh xòe rộng vòng tay xếp từng tán lá. Lá bàng thẫm xanh, một màu xanh bền chặt, đậm đà, sắt son. Lá bàng như bàn tay vẫy, thân bàng sần sùi, mộc mạc và nắng xanh lọc qua tán bàng thành bóng râm chở che, ríu rít. Bàng như một tấm áo xanh đan cài với những bước chân nhảy dây, trò chơi rồng rắn. Từng tán bàng lớn lên xòe rộng chậm rãi theo từng đốt, từng ngấn của thời gian, cứ thế mà rộng mở, thật vô tư, ưu ái. Cây bàng và cây phượng vĩ như hai chứng nhân với tuổi học trò cứ thế lặng thầm, kiên nhẫn, bền chặt dõi theo, giấu vào mình bao nỗi buồn e ấp và mở ra bao niềm vui hồ hởi.

Nhớ mái trường xưa, tôi lại nhớ bóng dáng của các thầy cô, những “kỹ sư tâm hồn” với một sự tôn vinh và tri ân cao cả. “Mồng một tết cha – Mồng hai tết mẹ - Mồng ba tết thầy” đã trở thành truyền thống đạo lý của dân tộc. Bác Hồ kính yêu cũng từng là một nhà giáo - thầy giáo Nguyễn Tất Thành dạy học ở trường Dục Thanh (Phan Thiết) đã từng nhấn mạnh: “Nhiệm vụ giáo dục là rất quan trọng và vẻ vang. Nếu không có thầy giáo thì không có giáo dục... Không có giáo dục, không có cán bộ thì không nói gì đến kinh tế - văn hóa”.

Nhớ về thầy, cô giáo, tôi nhớ nhất là giọng nói giảng bài và ánh mắt của thầy, cô. Giọng thầy, cô khúc chiết, hấp dẫn mà sang trọng. Một sự sang trọng thật bình dị nhưng có sức lôi cuốn lớn lao, dẫn dắt từ cái khó, cái phức tạp đến cái giản đơn, dễ hiểu, một sự truyền cảm không chỉ bằng âm thanh, giọng nói, mà bằng cả tấm lòng nhiệt huyết, say sưa đặc biệt. Bài giảng không chỉ có trong sách vở mà còn mở rộng ra cuộc sống xã hội với những dẫn chứng có sức thuyết phục. Những con chữ, con số không chỉ bằng những kí tự khô khan mà sinh động hóa thành máu thịt của cuộc đời. Những phương trình không chỉ là ẩn số mà còn hàm chứa sau đó những buồn vui cần đến một đáp số hoàn hảo.

Ánh mắt thầy, cô thật dịu dàng, đầm ấm, thật ân cần, thiết tha. Ánh mắt bao dung, nhân ái, ánh mắt hài hòa chia sẻ, khích lệ yêu thương, ánh mắt dõi theo tha thiết. Ánh mắt đó tỏa ấm, truyền cảm hứng, khích lệ cho biết bao thế hệ. Ánh mắt đó tỏa rộng vẻ đẹp tri thức và mênh mông gợi mở, mà ân cần, thân thiết. Trong nỗi nhớ của tôi vẫn luôn hiện lên cái màu trắng của bụi phấn, mái tóc bạc điểm sương của người thầy cứ ám ảnh mãi trong nhịp hát ân tình: “Khi thầy viết bảng bụi phấn rơi rơi/ Có hạt bụi nào rơi trên bục giảng/ Có hạt bụi nào rơi trên tóc thầy/ Em yêu phút giây này, thầy em tóc như bạc thêm”. Nền bảng đen càng nổi bật những dòng phấn trắng, giáo án thầy giảng là “giáo án xanh” luôn tươi mới, bổ sung thêm những kiến thức, tóc thầy bạc thêm nhưng dòng chữ thì vẫn lấp lánh rạng rỡ và xanh mãi với thời gian.

Nhớ mái trường, tôi lại nhớ tiếng trống trường đệm nhịp thong thả, đều đặn mà tưng bừng, rắn rỏi như quả lắc đồng hồ, như nhịp đập trái tim. Tang trống bằng gỗ mít bóng lên theo tháng ngày, mặt trống bằng da trâu căng phồng tung tẩy, điểm nhịp không bao giờ lỗi hẹn. Tiếng trống ngân vang báo giờ ra chơi, giờ vào lớp như một người bạn thân thiết. Tiếng trống không bao giờ già, với những âm vang náo nức. Ta mang theo những âm thanh ngày đó đến tận hôm nay như một bày tỏ chân thành, như một hào sảng gửi trao. Tôi nhớ cánh cổng trường khi khép, khi mở, như trang sách, trang vở khi lật, khi gấp.

Cánh cổng trường thật công bằng tiễn lớp học trò này ra đi, đón lớp học trò mới đến. Cánh cổng trường mở ra những con đường tỏa rộng chân trời với bao khát vọng. Cánh cổng trưởng khép lại một khoảng sân trường với mái trường, với những ô cửa sổ luôn mở ra những khoảng không bay bổng, lãng mạn của tuổi học trò và những chiếc hộc bàn giấu bao kỉ niệm từ những món quà quê đến cuốn sổ tay với những dòng lưu bút...

Ôi mái trường như là một điểm tựa tinh thần, lại như là một bệ phóng. Và tôi cứ hình dung những bậc thềm lớp học cao thấp, dài ngắn là những thềm, những nhịp lục bát đầu tiên gieo vào ta vẻ đẹp của ca dao, của thi ca, của những trang Kiều. Đó là nhịp chẵn, lẻ cân đối hài hòa, sáng trong một mong muốn, ước ao, một ân tình chia sẻ: “Muốn sang thì bắc cầu Kiều/ Muốn con hay chữ thì yêu lấy thầy”.

Hà Huy