Gần 400.000 ngôi nhà không an toàn trong thiên tai

Tổng cục Phòng, chống thiên tai (PCTT), Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho biết, lũ lụt, bão là loại hình thiên tai nguy hiểm gây tổn thất lớn nhất tại các tỉnh, thành phố thuộc khu vực miền Trung. Theo thống kê, miền Trung là khu vực thường xuyên bị ảnh hưởng của bão, lũ lụt, trong đó có những trận lũ lịch sử.

Năm 1999 lũ trên các sông Quảng Tri, Quảng Ngãi, Thừa Thiên Huế lên cao và được ghi nhận là trận lũ lớn nhất trong khoảng 70-100 năm ở khu vực. Cuối năm 2017, lũ trên các sông miền Trung lại lên cao, xấp xỉ mức lũ năm 1999. Mới đây nhất, trong tháng 10-2020, các sông ở miền Trung ghi nhận lũ vượt mức lịch sử năm 1999.

Thiệt hại về nhà cửa do bão, lũ lụt gây ra là rất lớn. Năm 2017, khu vực miền Trung có hơn 8.000 ngôi nhà bị sập, gần 600.000 nhà bị hư hỏng, ngập nước. Con số này ở năm 2020 là hơn 3.400 nhà bị sập, gần 300.000 nhà bị hư hỏng và hơn 500.000 ngôi nhà bị ngập nước.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nguyễn Hoàng Hiệp đánh giá: “Miền Trung là khu vực thường xuyên xảy ra bão, lũ. Cứ sau mỗi đợt thiên tai chúng ta tiến hành sửa chữa tái thiết nhà cửa, nhưng cơn bão sau vào, lũ lại xảy ra lại làm tan hoang, cuốn trôi. Sau đợt mưa lũ vừa qua tại miền Trung có hơn 250.000 ngôi nhà bị tốc mái. Cho đến nay số nhà bị tốc mái này cơ bản đã được sửa chữa nhưng vẫn còn khoảng hơn 1.500 nhà bị sập hoàn toàn cộng thêm khoảng 150.000 nhà thuộc diện sẵn sàng phải di dời. Việc phải làm sao để người dân có nhà ở trước dịp Tết Nguyên đán là rất quan trọng”.

Còn theo ông Trần Quang Hoài, Tổng cục trưởng Tổng cục PCTT, hiện khu vực miền Trung còn 223.008 ngôi nhà không an toàn trước bão, 152.820 ngôi nhà không an toàn trước lũ… Vì vậy, tìm giải pháp xây dựng các công trình nhà ở có khả năng chống chịu với lũ, bão, phù hợp khả năng chi trả và nhu cầu sử dụng của người dân là yêu cầu cấp thiết.

Thực tế, Chính phủ đã có nhiều chính sách và huy động các nguồn lực hỗ trợ người dân xây dựng nhà phòng, tránh bão lụt. Trong đó, có Quyết định số 48/2014/QĐ-TTg ngày 28-8-2014 của Thủ tướng Chính phủ về chính sách hỗ trợ hộ nghèo xây dựng nhà ở phòng, tránh bão, lụt khu vực miền Trung (bao gồm 14 tỉnh từ Thanh Hóa tới Bình Thuận).

Đối tượng thụ hưởng được hỗ trợ xây dựng nhà ở an toàn với mức hỗ trợ 12 triệu đồng/hộ-16 triệu đồng/hộ; vay tối đa 15 triệu đồng/hộ trong 10 năm. Đến tháng 10-2020, các địa phương đã hỗ trợ 19.350/21.600 hộ.

Bên cạnh đó, nhà ở an toàn từ dự án quốc tế (Dự án GCF cho nâng cao năng lực hứng chịu của người dân ven biển miền Trung) hỗ trợ 1.700USD, đối ứng theo mức hỗ trợ của Quyết định 48 và kinh phí người dân. Mỗi địa phương thiết kế, ban hành 6 mẫu nhà ở an toàn để người dân lựa chọn.

Đến nay, chương trình đã hỗ trợ hơn 3.440 nhà cho các tỉnh Thanh Hóa, Quảng Bình, Thừa Thiên Huế, Quảng Nam, Quảng Ngãi. Ngoài ra, còn có 795 nhà ở an toàn từ các tổ chức xã hội (Sống Foundation).

Nhà ở cần an toàn và phù hợp với văn hóa vùng miền

Vấn đề là lựa chọn mô hình nhà ở nào phù hợp nhất. Ông Trần Quang Hoài cho rằng, nhà an toàn trước bão, lũ phải đảm bảo an toàn cho người và tài sản, đủ chỗ ở và sinh hoạt (nghỉ ngơi, ăn ngủ, vệ sinh); có chuẩn bị thực phẩm, nước uống, bếp ăn, thuốc men; đảm bảo an toàn công trình trước thiên tai”.

Trong khi đó, Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Hiệp lưu ý, nhà ở an toàn trong vùng bão, lũ cần tiện dụng, dễ làm, giá thành rẻ, cơ động được trong tấ cả các tình huống và phải phù hợp với tình hình của địa phương, và văn hóa mỗi vùng miền.

“Có thể chúng ta còn cần phải xây dựng thêm hàng trăm ngàn ngôi nhà chống lũ nữa. Những ngôi nhà ấy cần được xây dựng trên tinh thần làm mới tốt hơn, đảm bảo an toàn hơn và bền vững hơn cũ" - Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Hiệp nhấn mạnh.

Nhóm Sống Foudation đã giới thiệu các mẫu nhà bao gồm nhà kê nền, nhà có gác, nhà phao chống chọi được với từng cấp bão, ngập lũ. Các mẫu nhà này có định mức xây dựng phù hợp với khả năng của nhiều người dân…

Trong đó, Tổng cục Phòng chống thiên tai cũng đã nghiên cứu, giới thiệu 3 mẫu nhà ở an toàn, sử dụng vật liệu sẵn có tại địa phương với chi phí xây dựng từ 35 đến 150 triệu đồng đáp ứng yêu cầu chỗ ở an toàn...

Theo Tổng cục PCTT, người dân nên xây dựng nhà kiên cố, có 3 mái chiều dài không lớn hơn 3 lần chiều rộng. Nên làm mái hiên ngắn, trần hiên tách rời với nhà để giảm tốc mái. Trong nhà nên có một nơi kiên cố để trú ẩn khi xảy ra bão, nên có sàn chống lụt. Phòng kiên cố trong nhà nên xây dựng bằng cột, dầm, sàn bê tông cốt thép. Cửa nhà và cửa sổ nên sử dụng các vật liệu bền, kín gió, hạn chế dùng cửa kính… Nhà tránh bão nên có sàn tránh lụt, dầm của móng chạy liên tục quanh nhà. Các địa phương nên lợi dụng địa hình bố trí nhà theo cụm và so le nhau.

Ông Trần Hoài Văn nhấn mạnh, trong đợt bão lũ vừa qua, nhu cầu sửa chữa cấp bách lớn, trong khi các tài liệu chuyển tới dân nhiều nhưng chưa mang tính hệ thống. Hiện Tổng cục đang xây dựng tài liệu hướng dẫn đồng bào miền Trung sửa chữa nhà đảm bảo an toàn trong bão, lũ, ngập lụt. Đồng thời, biên soạn tài liệu liên quan đến đảm bảo an toàn nhà ở khu vực miền núi, nơi thường xuyên xảy ra lũ quét, sạt lở đất.

Liên quan đến cơ chế, chính sách hỗ trợ người dân xây dựng công trình bảo đảm an toàn trước bão, lũ, ông Hà Quang Hưng, Phó Cục trưởng Cục quản lý Nhà và thị trường bất động sản, Bộ Xây dựng cho biết đang nghiên cứu đề xuất cơ quan chức năng sửa đổi Quyết định số 48 theo hướng mở rộng đối tượng được hỗ trợ đến 28 tỉnh, thành phố ven biển; tăng mức hỗ trợ cho các hộ nghèo lên mức khoảng 65 triệu đồng; nâng cao điều kiện về chỗ ở, vệ sinh môi trường thông qua các thiết kế điển hình; hỗ trợ mỗi xã xây dựng nhà phòng tránh lũ, bão cộng đồng…

Bích Nguyên