Khỏe mạnh và minh mẫn, ông Hồ Khắc Lợi, nguyên Chủ tịch Mặt trận Lào xây dựng đất nước tỉnh Salavan đón tiếp đoàn cán bộ BĐBP Quảng Trị như đón con mình đi công tác xa về. Cũng phải thôi bởi có lẽ ông chính là một trong những cán bộ tiền thân của BĐBP Quảng Trị khi còn chiến tranh khói lửa. Sinh năm 1942, tại vùng biên Hướng Hóa, người thanh niên Pa Cô ấy đã hoạt động cách mạng từ khi còn rất trẻ với bí danh Sô-vê La-va. Ngày 2-3-1961, khi đang chiến đấu tại khu vực A Lưới, ông vinh dự được kết nạp và trở thành đảng viên Đảng Nhân dân cách mạng miền Nam Việt Nam do đồng chí Phạm Hùng làm Bí thư.

Ông Hồ Khắc Lợi cho biết, ông từng được cử ra học nghiệp vụ tại trường Công an nhân dân vũ trang đóng ở Sơn Tây và được điều động nhận công tác tại lực lượng An ninh miền Nam, có nhiệm vụ chỉ đạo công tác bảo vệ cho dân công vận tải lương thực, đạn dược tiếp ứng cho mặt trận Bình Trị Thiên để chuẩn bị cho giải phóng miền Nam. Cùng hoạt động thời kì đó với ông có Thiếu tướng Trần Đình Dũng, nguyên Phó Tư lệnh, Tham mưu trưởng BĐBP. Khi đó, chiến trường còn nhiều gian khổ, ông đã cùng những người đồng đội đồng cam cộng khổ, vượt qua nhiều khoảnh khắc nguy nan để “diệt ác, phá kìm”„ bảo vệ cho Khu ủy Bình Trị Thiên. Đồng thời, tấn công tiêu diệt nhiều tên ác ôn có nợ máu với cách mạng.

Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử toàn thắng, giang sơn thu về một mối. Hai đất nước Việt - Lào cùng bước vào công cuộc tái thiết đất nước, tiến theo con đường chủ nghĩa xã hội. Giữa bộn bề công việc, song lãnh đạo hai Đảng, hai đất nước đã sớm thống nhất giải quyết vấn đề biên giới, lãnh thổ. Ngày 18-7-1977, “Hiệp ước hoạch định biên giới quốc gia giữa nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam và nước Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào” đã được kí kết. Thời điểm này, ông Hồ Khắc Lợi đã phục viên để trở về kiến thiết quê hương. 

Cũng như 10 tỉnh biên giới Việt - Lào khác, vùng biên giới Quảng Trị cũng có nhiều thay đổi về hành lang, mốc giới giữa hai nước, dẫn đến việc có nhiều vùng đất của bạn quy thuộc về ta và ngược lại. Tháng 7-1979, đồng chí Hồ Lôi, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Bí thư Huyện ủy Nam Hướng Hóa đã bàn giao cho chính quyền bạn các bản quy thuộc sang đất Lào. 

Lúc đó, Tỉnh ủy Quảng Trị có chủ trương tổ chức trưng cầu ý kiến đối với đảng viên và nhân dân sinh sống tại các bản lựa chọn chuyển về Việt Nam hay ở lại bản cũ. Khi ấy, đã có 7 đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam do điều kiện lịch sử đã chọn ở lại nơi chôn nhau cắt rốn và được tổ chức của tỉnh Salavan hướng dẫn, làm thủ tục để trở thành đảng viên Đảng Nhân dân cách mạng Lào. Đồng thời, họ cũng đã có nhiều đóng góp quan trọng cho sự phát triển của khu vực biên giới của tỉnh Salavan hôm nay. 

Ông Baley Bounsavang, Huyện ủy viên, Chánh Văn phòng Huyện ủy Sa Muội cho chúng tôi xem những trang viết chi tiết về cuộc đời và sự nghiệp của người đảng viên Hồ Khắc Lợi trong cuốn Lịch sử đảng bộ huyện Sa Muội. Khi quê hương Tù Muồi của ông quy thuộc về đất Lào cũng là lúc ông Lợi đang đảm nhận vai trò Bí thư Đảng ủy xã. Sau đó, xã Tù Muồi được đổi tên thành cụm bản Ba và giữ nguyên tên gọi đó cho tới nay. 

Đảng viên Hồ Khắc Lợi cũng được Đảng bộ huyện Sa Muội hướng dẫn, làm thủ tục chuyển sinh hoạt đảng và trở thành đảng viên Đảng Nhân dân cách mạng Lào từ năm 1980. Vốn là một chiến sĩ An ninh vũ trang, giỏi nghiệp vụ và công tác dân vận, lại thông thạo ba thứ tiếng (tiếng Việt, tiếng Lào, tiếng Pa Cô - Vân Kiều) nên ông Lợi phát huy tốt vai trò xây dựng cơ sở chính trị và phát triển kinh tế cho một vùng biên giới mới giải phóng còn nhiều hoang vu, khắc nghiệt. 

Năm 1990, ông được tín nhiệm bầu vào cương vị Tỉnh ủy viên, Bí thư Huyện ủy Sa Muội. Thật khó có thể kể hết những khó khăn mà người chiến sĩ cộng sản ấy phải trải qua để cùng đảng bộ và nhân dân huyện Sa Muội vươn lên thoát khỏi đói nghèo, lạc hậu. Thời điểm đó, từ huyện lên tỉnh chưa có đường ô tô, mỗi lần đi họp phải đi bộ mất mấy ngày đường, nhưng ông vẫn miệt mài lên gặp các đồng chí lãnh đạo tỉnh Salavan cũng như huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị, Việt Nam để đề xuất những dự án nhằm giúp đỡ nhân dân trong huyện phát triển sản xuất nông nghiệp, xây dựng cơ sở hạ tầng và kết nối tình đoàn kết giữa nhân dân hai bên biên giới. 

Ông Baley Bounsavang chia sẻ rằng, những năm tháng đồng chí Hồ Khắc Lợi làm Bí thư Huyện ủy, bà con 8 cụm bản trực thuộc huyện Sa Muội đã quen với hình ảnh người Bí thư cùng nhân dân xắn quần lội ruộng, xắn tay áo san đường, lấp hố để nối thông giữa các bản, giúp bà con không phải luồn rừng mà đi như trước. Năm 1993, Bí thư Hồ Khắc Lợi được bổ nhiệm giữ chức Chủ tịch Mặt trận Lào xây dựng đất nước tỉnh Salavan cho tới năm 2004 mới nghỉ hưu, trở lại sinh sống tại quê nhà và tiếp tục đảm nhận vai trò Bí thư Chi bộ cụm bản Ba. Hai người con của ông đều là cán bộ, đảng viên của huyện Sa Muội, đang phụ trách các lĩnh vực y tế và an ninh. 

Trò chuyện với những cán bộ BĐBP Quảng Trị, ông Hồ Khắc Lợi vui lắm, trong trái tim người lính An ninh vũ trang ngày ấy, những tháng ngày chiến đấu trong lòng địch dẫu không được mang trên vai màu quân hàm xanh lá là một niềm tự hào khôn tả. Gần 80 tuổi đời và 48 năm tuổi Đảng, người đảng viên ấy vẫn yêu thiết tha sắc cờ đỏ búa liềm dẫu màu cờ ấy có bay trên đất Việt hay đất Lào, thúc giục ông cống hiến nhiều hơn nữa cho nhân dân và tình đoàn kết giữa hai dân tộc. 

Phạm Vân Anh