Biên phòng - Hát Then là loại hình nghệ thuật diễn xướng truyền thống của đồng bào các dân tộc Tày, Nùng, Thái… Với giá trị tinh thần mang tính nhân văn sâu sắc, hát Then đã trở thành Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Trước đây, hát Then có sự đóng góp của các nghệ nhân gạo cội, nhưng giờ đây, hát Then còn được “tiếp sức” bởi những nghệ nhân trẻ đầy tài năng và triển vọng, nhất là khi các nghệ nhân tiền bối đã bước qua tuổi xế chiều.
Trưởng thành từ mảnh đất Lạng Sơn, cái nôi văn hóa nghệ thuật đặc sắc của đồng bào các dân tộc vùng Đông Bắc; được đào tạo bài bản tại Trường Cao đẳng Văn hóa nghệ thuật Việt Bắc, anh Nguyễn Văn Thọ (sinh năm 1991, dân tộc Tày, ở thôn Cốc Tảo, xã Đề Thám, huyện Tràng Định) là một trong số những nghệ nhân trẻ tuổi đầy tài năng, triển vọng của loại hình nghệ thuật này.
Những ngày đầu tháng 11, chúng tôi có dịp gặp gỡ và trò chuyện với nghệ nhân hát Then Nguyễn Văn Thọ; được thấy anh và các nghệ nhân người dân tộc thiểu số “cháy” hết mình trên sân khấu. Khi được hỏi về việc gìn giữ và phát huy những giá trị truyền thống của thế hệ trẻ bây giờ, nghệ nhân Nguyễn Văn Thọ hồ hởi tâm sự: “Ở những địa phương như Cao Bằng, Lạng Sơn, Tuyên Quang... đã thành lập rất nhiều câu lạc bộ hát Then để gìn giữ, phát huy loại hình nghệ thuật này. Đặc biệt, nhiều người tham gia hát Then khi tuổi đời còn rất trẻ. Ở Lạng Sơn, có nhiều nghệ nhân hát Then trẻ, nhưng các em có những cách trình diễn rất ấn tượng, khiến bà con không chỉ đến dự buổi hoạt động tâm linh, mà còn để xem trình diễn nghệ thuật hát Then”.
Nối tiếp câu chuyện, nghệ nhân hát Then Nguyễn Văn Thọ chia sẻ thêm: “Trải qua gần 1 năm ấp ủ thực hiện, cuối tháng 4 vừa rồi, chúng tôi đã thực hiện thành công Chương trình nghệ thuật “Câu Then Việt Bắc”, tại Hà Nội, với sự tham gia của 14 nghệ nhân hát Then đến từ Lạng Sơn, Thái Nguyên, Cao Bằng, Hà Giang, Tuyên Quang, Bắc Kạn... Đó là sự kết hợp giữa những nghệ nhân gạo cội và những nghệ nhân trẻ. Chương trình đã tạo được dấu ấn tốt đẹp trong lòng khán giả yêu mến nghệ thuật hát Then”.
Đặc biệt, với ước mong đưa hát Then phát triển và vươn xa hơn, đến với nhiều khán giả hơn, nhất là khán giả nước ngoài, cuối năm 2017, nghệ nhân hát Then Nguyễn Văn Thọ và các nghệ nhân của 2 tỉnh Lạng Sơn và Cao Bằng đã được Viện Văn hóa thế giới Paris mời sang lưu diễn ở Pháp. Đây là cơ hội để các nghệ nhân trẻ quảng bá và giới thiệu những nét văn hóa truyền thống đặc sắc của đồng bào các dân tộc thiểu số ở Việt Nam đến với bạn bè quốc tế.
Nghệ nhân Nguyễn Văn Thọ trăn trở : “Để bảo tồn và phát huy hát Then, cần phải có nhiều hơn nữa những nghệ nhân trẻ tâm huyết để có thể tiếp nối “di sản” mà cha ông đã để lại. Tôi mong muốn các cấp, các ngành ở địa phuơng, Trung ương có thêm cơ chế chính sách hỗ trợ, cũng như mở thêm nhiều trường lớp đào tạo, bồi dưỡng thế hệ trẻ nhằm phát triển hơn nữa loại hình văn hóa nghệ thuật này”.
Quang Long
