Mới đây, Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov thông báo, Nga và Mỹ có thể sẽ đạt được một số thỏa thuận về sự ổn định chiến lược hạt nhân và hai nước sẽ bước vào vòng đàm phán mới, dự kiến trong tháng này. Ngoại trưởng Nga khẳng định, chiến tranh hạt nhân hoặc chiến tranh thế giới là điều không thể chấp nhận được. Đây cũng là quan điểm chung của cả Nga và Mỹ. Tổng thống Nga Vladimir Putin và Tổng thống Mỹ Joe Biden gần đây cũng cùng tái khẳng định lập trường vững chắc này trong một tuyên bố chung.

Ngoại trưởng Nga khẳng định, thỏa thuận Nga – Mỹ về ổn định chiến lược là điều cần thiết, đồng thời bày tỏ tin tưởng rằng, hai nước sẽ đạt được một số thỏa thuận trong những vấn đề này.

Truyền thông quốc tế dẫn các nguồn thống kê quân sự cho biết, hai siêu cường quốc này đang sở hữu khoảng 90% số đầu đạn hạt nhân trên toàn thế giới. Ngày 16-6 vừa qua, Nga và Mỹ cùng tuyên bố khởi động đối thoại ổn định chiến lược. Động thái này diễn ra cùng thời điểm cuộc gặp thượng đỉnh của tổng thống hai nước tại thành phố Geneva, Thụy Sĩ đạt kết quả tương đối tích cực, đặt ra nền móng cho các biện pháp kiểm soát vũ khí và giảm nguy cơ tiềm tàng trong tương lai.

Trong tháng 7-2021, hai nước cũng thông báo, cuộc đàm phán về ổn định chiến lược tại Geneva đã diễn ra hiệu quả và thực chất với nội dung chủ yếu về kiểm soát vũ khí. Kết quả này được giới quan sát an ninh quốc tế đánh giá đã góp phần tích cực mang lại sự ổn định cho mối quan hệ song phương.

Đến giữa tháng 8-2021, hai nước cùng thông báo, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin và người đồng cấp Nga Sergey Shoigu đã điện đàm khẳng định sự ủng hộ nỗ lực minh bạch và giảm nguy cơ căng thẳng sau khi đàm phán ổn định chiến lược hạt nhân được nối lại. Cùng với đó, các vấn đề an ninh toàn cầu, an ninh khu vực cũng được hai Bộ trưởng Quốc phòng chú trọng.

Theo giới quan sát an ninh quốc tế, trong những tháng gần đây, quan hệ Nga – Mỹ ở góc độ tổng thể đang cho thấy những bước đi cởi mở, tích cực hơn sau khoảng thời gian dài quan hệ song phương diễn biến phức tạp. Riêng trong vấn đề ổn định chiến lược, những năm qua, chính quyền cựu Tổng thống Donald Trump đã rút khỏi nhiều thỏa thuận về kiểm soát vũ khí với Nga và chỉ còn duy nhất Hiệp ước Cắt giảm vũ khí tấn công chiến lược mới (New START) được gia hạn ở “phút chót” vào đầu tháng 1 năm nay, chỉ vài ngày sau khi Tổng thống Joe Biden nhậm chức.

Dù có thể là “tân quan, tân chính sách”, song, việc Nga – Mỹ chỉ còn lại duy nhất 1 hiệp ước kiểm soát vũ khí phần nào cho thấy, ý chí chung của hai nước hiện hữu nhiều sự đối lập lớn và không dễ dàng dẹp bỏ để xích lại gần nhau. Trên thực tế, theo lời Ngoại trưởng Nga, hai nước vẫn chưa có được cách tiếp cận giống nhau trong ổn định chiến lược.

Hai bên vẫn chưa nhất trí về khuôn khổ cho các cuộc đàm phán tiếp theo, cũng như việc hạn chế các loại vũ khí cụ thể. Dẫu vậy, vòng đàm phán mới chắc chắn sẽ sớm diễn ra. Bên cạnh đó, Ngoại trưởng Nga cũng cho biết, vẫn có những nguy cơ xung đột bởi những bất đồng đang tồn tại giữa phương Tây và Nga.

Bình luận về những thông điệp mới nhất từ Nga, giới học giả chính trị, an ninh quốc tế đánh giá, Nga – Mỹ hiện thiếu những ràng buộc lẫn nhau về kiểm soát vũ khí, tạo nên nhiều nguy cơ tiềm tàng hơn trước. Những thỏa thuận trước đây không thể tồn tại có thể nhìn nhận là vì không còn phù hợp với thực tiễn.

Việc chấm dứt các thỏa thuận cũ cũng có thể trở thành động lực để ra đời những thỏa thuận mới giải quyết hữu hiệu cho những bất đồng thực tế giữa hai bên nhiều năm qua. Những thỏa thuận mới này sẽ thiết lập ra một “trật tự mới” – điều vô cùng cần thiết đối với cả hai siêu cường quốc trong bối cảnh thế giới biến động mạnh mẽ như hiện nay.

Thanh Trúc