Những hình ảnh thân mật giữa Tổng thống Nga Vladimir Putin và Tổng thống Belarus Alexander Lukashenko trong những ngày cuối tháng 5 ở thành phố Sochi, Nga đã thu hút sự quan tâm rất lớn của dư luận quốc tế. Hai nhà lãnh đạo đã có một cuộc hội đàm chính thức kéo dài 5 giờ vào ngày 28-5 và một cuộc gặp không chính thức vào ngày hôm sau.

Công bố về nội dung của cuộc hội đàm chính thức, Điện Kremlin (Nga) cho biết, hai Tổng thống chủ yếu thảo luận về 2 vấn đề lớn nhất là hợp tác kinh tế - thương mại và cuộc chiến chống đại dịch Covid-19. Đáng chú ý, chính quyền Nga cho biết, Nga đã hứa cho Belarus vay gói hỗ trợ trị giá 1,5 tỷ USD vào tháng 9 năm ngoái. Khoản hỗ trợ 500 triệu USD đợt 1 đã được chuyển trong năm 2020 và 500 triệu USD đợt 2 sẽ được chuyển vào cuối tháng 6 này.

Theo giới quan sát chính trị khu vực, chính quyền Tổng thống Putin lâu nay luôn thể hiện sự ủng hộ đối với Belarus - đồng minh thân thiết của Nga. Quan điểm của ông Putin là gắn kết hai quốc gia lại gần nhau theo lập trường nhất quán và các bước tiến không vội vàng. Ở chiều ngược lại, Nga cũng là quốc gia thân cận nhất của Belarus, thậm chí còn được xem là một “điểm tựa” vững chắc cho Belarus trong nhiều phương diện. Thời gian qua, Nga hỗ trợ Belarus thông qua các khoản vay lớn và nguồn cung cấp năng lượng giá rẻ đã phần nào giúp nền kinh tế và chính trị nước này từng bước ổn định hơn.

Chính quyền ông Lukashenko đã gặp nhiều rắc rối với phương Tây trong thời gian gần đây. Đặc biệt, trong làn sóng biểu tình hàng loạt chống lại kết quả bầu cử vào tháng 8 năm ngoái, chính quyền nước này cáo buộc các nước phương Tây đã “âm thầm” đứng sau thúc đẩy bất ổn chính trị Belarus. Trong khi đó, ông Lukashenko đã nhiều lần ca ngợi mối quan hệ đáng tin cậy của mình với ông Putin và khẳng định rằng, Nga luôn thấu hiểu, sát cánh với Belarus trên tinh thần xây dựng thực chất.

Đỉnh điểm của mâu thuẫn giữa Belarus với phương Tây thời gian gần đây là sự việc Belarus buộc một máy bay của hãng hàng không châu Âu Ryanair chuyển hướng và hạ cánh khẩn cấp xuống Thủ đô Minsk, Belarus vào ngày 23-5. Theo đó, chiếc máy bay đang trên đường từ Hy Lạp đến Lithuania khi đi qua không phận Belarus đã bị các nhà chức trách Belarus yêu cầu hạ cánh vì có đe dọa đánh bom từ nhóm khủng bố Hamas. Sau khi hạ cánh, một hành khách trên máy bay là đối tượng chống chính quyền Belarus đã bị bắt giữ, trong khi Hamas lên tiếng phủ nhận về vụ đe dọa đánh bom này.

Theo phân tích từ giới chuyên gia chính trị quốc tế, chuyến thăm Nga mới nhất của ông Lukashenko được lên kế hoạch từ lâu và được xem là một động thái thúc đẩy hai quốc gia xích lại gần nhau hơn trong bối cảnh gặp nhiều áp lực từ phương Tây, đặc biệt là các lệnh trừng phạt từ Mỹ và EU. Những khoản hỗ trợ của Nga dành cho Belarus cũng được xem là những tín hiệu cho thấy Nga sẽ thúc đẩy mối quan hệ bang giao chặt chẽ và ràng buộc hơn.

Belarus hưởng lợi từ Nga về kinh tế, chính trị và quân sự, trong khi giúp Nga gây dựng tầm ảnh hưởng lớn hơn trong khu vực. Dẫu vậy, giới học giả cũng chỉ ra nhiều vấn đề nội tại, thậm chí là rạn nứt trong mối quan hệ này. Song, sự ổn định chính trị vẫn là ưu tiên quan trọng trên hết, thúc đẩy cho sự gắn kết Nga - Belarus ngày càng cần bền chặt hơn.

Thanh Trúc