Do đặc thù của nhiệm vụ, các đơn vị BĐBP thường phải đóng quân phân tán nhỏ lẻ và hoạt động trên những địa bàn chiến lược xung yếu của Tổ quốc - nơi kinh tế-xã hội còn nhiều khó khăn, dân trí thấp, tình hình tội phạm, tệ nạn xã hội diễn biến phức tạp; nơi nhạy cảm về công tác đối ngoại biên phòng, các thế lực thù địch luôn tìm mọi cách chống phá.

Vì vậy, cán bộ, chiến sĩ BĐBP không chỉ nắm vững pháp luật, chấp hành nghiêm, mà còn phải hiểu sâu sắc, để vận dụng thực hiện tốt chức trách, nhiệm vụ; đồng thời, tham gia tuyên truyền, vận động nhân dân nâng cao nhận thức và ý thức chấp hành pháp luật.

Thực hiện Kế hoạch tuyên truyền phổ biến, giáo dục pháp luật (PBGDPL) năm, gắn với thực hiện Đề án “Tăng cường PBGDPL cho cán bộ, nhân dân vùng biên giới, hải đảo”, các đơn vị BĐBP đã phối hợp với các cơ quan và chính quyền địa phương tích cực đổi mới hình thức tổ chức, phương pháp PBGDPL phù hợp với tình hình thực tiễn và đặc điểm địa bàn. Ngoài việc tổ chức cho cán bộ, chiến sĩ học tập các chuyên đề tập trung, nhiều đơn vị còn lồng ghép nội dung PBGDPL vào nhiều loại hình hoạt động khác, như: Thông báo chính trị; Ngày Chính trị - văn hóa - tinh thần ở cơ sở; thi tìm hiểu pháp luật và Điều lệnh quân đội.

Đội tuyên truyền văn hóa của BĐBP 44 tỉnh, thành phố biên giới còn tổ chức biểu diễn các tiểu phẩm kịch pháp luật cho nhân dân trên địa bàn. Đồng thời, các đồn Biên phòng phối hợp với chính quyền địa phương phát huy sức mạnh tổng hợp các Trung tâm tư vấn hướng nghiệp, pháp luật tại các xã, phường biên giới để phổ biến, nâng cao kiến thức pháp luật cho người dân...

Để việc thực hiện Đề án đạt kết quả tốt, thông qua kết quả khảo sát thực trạng đời sống pháp luật của cán bộ, nhân dân trên các tuyến biên giới, hải đảo hiện nay, Ban Chỉ đạo Đề án cấp Bộ Quốc phòng đã nghiên cứu, biên soạn 15 loại tờ rơi, tờ gấp pháp luật; mua 22 đầu sách pháp luật; in 331.217 đĩa DVD tiểu phẩm pháp luật và tổ chức cấp trang, thiết bị cho 1.110 xã, phường, thị trấn biên giới, hải đảo, hơn 500 đơn vị quân đội (đồn Biên phòng và tương đương)...

Năm 2017, các đơn vị Biên phòng đã tổ chức tuyên truyền PBGDPL cho nhân dân địa bàn biên giới, hải đảo được 876 buổi với trên 400.000 lượt người nghe; tổ chức vận động thành lập ”Tổ tự quản đường biên, cột mốc”, "Tổ tàu thuyền tự quản, gắn với bến bãi an toàn”...

Do làm tốt công tác tuyên truyền PBGDPL cho cán bộ, nhân dân vùng biên giới, hải đảo thời gian qua, trình độ nhận thức, ý thức chấp hành pháp luật và khả năng thực thi pháp luật của mỗi cán bộ, chiến sĩ và nhân dân ở vùng biên giới, hải đảo được nâng lên rõ rệt, góp phần giảm tỷ lệ vi phạm kỷ luật, pháp luật trong các đơn vị xuống mức dưới 1% (năm 2007 là 0,37%).

Tình trạng đơn, thư khiếu nại, tố cáo vượt cấp, sai sự thật hoặc lợi dụng đơn, thư để vu khống, gây mất đoàn kết nội bộ ngày càng giảm; ý thức pháp luật, trách nhiệm chính trị của nhân dân vùng biên giới, biển đảo trong giữ gìn chủ quyền, an ninh biên giới Tổ quốc ngày càng nâng lên.

Tuy nhiên, so với yêu cầu, nhiệm vụ của BĐBP, các đơn vị còn phải phấn đấu nhiều hơn nữa trong thực hiện công tác PBGDPL. Sự quan tâm của cấp ủy, chính quyền địa phương và chỉ huy một số đơn vị đối với công tác thực hiện Đề án tăng cường PBGDPL còn chưa đúng mức; nặng về đề ra chủ trương, kế hoạch,  chưa tập trung đi sâu vào nội dung, biện pháp tổ chức thực hiện.

Hoạt động của Hội đồng PBGDPL và Ban Chỉ đạo Đề án tại một số địa phương có lúc, có nơi còn chưa chặt chẽ, thậm chí còn mang tính hình thức, dễ làm, khó bỏ. Năng lực tuyên truyền, PBGDPL của đội ngũ báo cáo viên pháp luật có mặt còn hạn chế, nhất là trước yêu cầu thời kỳ hội nhập kinh tế quốc tế của đất nước. Kinh phí trên cấp cho hoạt động PBGDPL và thực hiện Đề án còn quá ít so với nhu cầu thực tế đặt ra...

Nhìn chung, năm 2017, trong công tác tuyên truyền PBGDPL gắn với thực hiện Đề án “Tăng cường PBGDPL cho cán bộ, nhân dân vùng biên giới, hải đảo” rất hiệu quả tại địa bàn biên giới, hải đảo, với sự quan tâm kịp thời, lãnh đạo chỉ đạo sâu sát của Quân ủy Trung ương, BQP, Đảng ủy, Bộ Tư lệnh BĐBP và cấp ủy, chính quyền địa phương các tỉnh, thành biên giới, bờ biển, hải đảo và các đơn vị lực lượng vũ trang.

Quá trình triển khai thực hiện, Ban Chỉ đạo các cấp đã tích cực hướng dẫn, theo dõi, đôn đốc kiểm tra kịp thời. Công tác tuyên tuyền PBGDPL cho cán bộ, nhân dân ở khu vực biên giới, hải đảo được triển khai nghiêm túc, hình thức phong phú, đa dạng, phù hợp với điều kiện thực tế, bước đầu đạt hiệu quả cao, góp phần nâng cao nhận thức, hiểu biết pháp luật và chấp hành pháp luật cho cán bộ, nhân dân. Do đó, tình hình chấp hành pháp luật trong cán bộ, nhân dân khu vực biên giới năm 2017 tốt hơn so với những năm trước; tình hình an ninh nông thôn ở các xã, phường biên giới ổn định; nhân dân tích cực tham gia bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới của Tổ quốc.

Để tạo điều kiện cho công tác PBGDPL gắn với thực hiện Đề án “tăng cường PBGDPL cho cán bộ, nhân dân vùng biên giới, hải đảo” được triển khai thực hiện thuận lợi, cơ quan Thường trực Đề án đề nghị Nhà nước cần sớm hoàn thiện hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật đối với địa bàn biên giới, hải đảo và công tác biên phòng, để việc tuyên truyền, PBGDPL được nhất quán và kịp thời.

Đặc biệt, Nhà nước cần có chính sách tài chính phù hợp hơn đối với việc thực hiện công tác PBGDPL của BĐBP. Bởi lẽ, đặc thù địa bàn công tác của BĐBP ở biên giới, hải đảo rất rộng và phức tạp, hoạt động phân tán, nhỏ lẻ, lại thường xuyên phải làm nhiệm vụ đột xuất, ít có điều kiện tổ chức nghiên cứu, học tập tập trung. Công tác này có đạt được hiệu quả cao hay không, một mặt rất quan trọng là nhờ vào sách, báo, khẩu hiệu, hoạt động nghệ thuật sân khấu hóa...

Tất cả những loại hình đó đều cần đến nguồn kinh phí hợp lý, làm đòn bẩy để phát huy trí tuệ, sức sáng tạo, nỗ lực của tập thể, từng cá nhân cán bộ, chiến sĩ BĐBP và nhân dân trên địa bàn đối với công tác quan trọng này.

Lương Khắc Của