Tổng cục Phòng, chống thiên tai cảnh báo, hiện hệ thống đê điều ở nhiều nơi xuống cấp rất đáng báo động. Cụ thể, trên cả nước hiện có 242 trọng điểm, vị trí xung yếu đê điều; 296km đê thiếu cao trình thiết kế; 428km đê mặt cắt nhỏ hẹp; 174km đê thường bị đùn sủi, thẩm lậu; 352 cống dưới đê xung yếu; 241km kè bị xuống cấp, hư hỏng có diễn biến sạt lở.

Đặc biệt, tình hình vi phạm pháp luật về đê điều diễn ra hết sức phức tạp, nhất là tình trạng lấn chiếm sử dụng trái phép bãi sông để xây nhà ở, nhà xưởng, công trình, xe quá tải trọng làm hư hỏng mặt đê... Thậm chí, nhiều địa phương triển khai các dự án xây dựng công trình, nhà ở phục vụ phát triển kinh tế, xã hội ở bãi sông trong khi chưa được cấp có thẩm quyền phê duyệt, cơ quan quản lý nhà nước chưa thẩm định nội dung thoát lũ, an toàn đê điều.

Thế nhưng việc ngăn chặn, xử lý các vi phạm còn hạn chế. Từ tháng 1/2011 đến tháng 4/2022 đã xảy ra 11.256 vụ vi phạm về đê điều và hành lang thoát lũ nhưng mới xử lý 3.570 vụ; hiện vẫn còn tồn đọng 7.686 vụ chưa được xử lý, chiếm tới 68% tổng số vụ vi phạm.

Nhiều chuyên gia nhận định rằng công tác quản lý đê, hộ đê chưa được coi trọng đúng mức. Trong công tác hộ đê, việc phát hiện và xử lý kịp thời ngay từ giờ đầu sự cố đê điều mang tính quyết định, tuy nhiên, qua theo dõi những năm gần đây, việc tổ chức và thực hiện công tác tuần tra canh gác đê theo cấp báo động đang bị lơ là, xem nhẹ và thực hiện không đầy đủ việc tuần tra, canh gác, bảo vệ đê điều trong mùa lũ.

Thậm chí, chính quyền nhiều địa phương và người dân còn nhận thức không đầy đủ, cho rằng khi xây dựng các hồ chứa thủy điện lớn trên các hệ thống sông để phục vụ điều tiết lũ và phát điện thì dưới vùng hạ du không còn lũ, dẫn đến tình trạng chủ quan và xem nhẹ vai trò của hệ thống đê điều.

Các cấp chính quyền chưa quan tâm đúng mức trong đầu tư, duy tu bảo dưỡng đê điều cũng như chưa thực hiện đầy đủ phương án bảo vệ trọng điểm, phương án hộ đê chưa sát thực tế, tình huống có thể xảy ra. Đơn cử, năm 2022, ngân sách Nhà nước cấp kinh phí khoảng 440 tỷ đồng cho tu bổ đê điều, nhưng hiện nay, nhiều địa phương mới tổ chức phê duyệt dự án theo kế hoạch.

Dự báo 6 tháng cuối năm 2022 nhiều khả năng xảy ra những cơn bão mạnh, trận lũ lớn, đe dọa đến an toàn hệ thống đê điều. Để đảm bảo an toàn cho hệ thống đê điều, sẵn sàng cho những tình huống bất lợi nhất, mới đây, Tổng cục Phòng, chống thiên tai đã chỉ đạo lực lượng chuyên trách quản lý đê điều các tỉnh, thành phố khẩn trương kiện toàn lực lượng, thực hiện nghiêm công tác tuần tra canh gác, phát hiện và xử lý ngay từ giờ đầu những sự cố đe dọa an toàn đê.

Theo các cơ quan chuyên môn, trước những nguy cơ mất an toàn trong hệ thống đê cả nước, các địa phương khẩn trương lập phương án phòng, chống lũ của tuyến sông có đê, phương án phát triển hệ thống đê điều trong quy hoạch; đẩy nhanh tiến độ duy tu, tu bổ đê điều.

Đồng thời, nâng cao năng lực, tính chủ động, trách nhiệm trong thực hiện nhiệm vụ quản lý, bảo vệ, xử lý vi phạm và ứng cứu hộ đê cho lực lượng chuyên trách quản lý đê điều, sẵn sàng theo phương châm “4 tại chỗ”... Khi tình huống thiên tai, sự cố xảy ra, phải phản ứng nhanh chóng, kịp thời, chính xác của cả hệ thống từ Trung ương đến địa phương.

Hoàng Lâm