Theo quy ước, đúng 7 giờ sáng, ông Nguyễn Xuân Phú, Đài trưởng Đài canh cộng đồng thôn Định Tân, xã Bình Châu, huyện Bình Sơn (Quảng Ngãi) mở máy Icom liên lạc với ngư dân đang khai thác hải sản ở 2 ngư trường Hoàng Sa và Trường Sa. Giữ nguyên tần số như mọi khi, ông Phú gọi canh hơn 30 phút, nhưng ông không nghe được tín hiệu phản hồi từ các tàu cá trong nhóm. Sốt ruột, ông chuyển qua kênh liên lạc dự phòng, song cũng không thể kết nối liên lạc với ngư dân.

Ông Phú bất lực nói: “Cái máy này nó xuống cấp rồi, mấy hôm trước còn nghe tàm tạm, hôm nay thì tịt luôn”. Nói xong, ông lấy cuốn nhật ký liên lạc dày cộp ra trước bàn máy Icom, lật tìm những “vụ” liên lạc giải cứu ngư dân bị nạn trên biển và cho biết: “Máy Icom ở nhà tôi được lắp vào năm 2004, thuộc dự án giảm nhẹ thiên tai cộng đồng do nước ngoài tài trợ. Gần 15 năm hoạt động, Đài canh thôn Định Tân, xã Bình Châu đã thông tin cho tàu cá trong và ngoài tỉnh nắm bắt chính xác tình hình thời tiết, những trận bão, gió, áp thấp nhiệt đới... giúp ngư dân khắc phục các sự cố trên biển, nhờ đó mà mỗi khi gặp rủi ro, thiệt hại của bà con được giảm đi rất nhiều”.

Ông Phú tiếp tục chia sẻ: “Sau hơn 10 năm bám ngư trường Hoàng Sa, tôi lên bờ trực đài canh. Những trải nghiệm của nghiệp biển đã cho tôi biết tường tận sự khổ cực, cũng như tai ương mà ngư dân phải đối mặt trong lúc làm nghề. Dù trực đài là công việc không công, nhưng trong suốt 15 năm qua, ngày 2 phiên lên máy, tôi vẫn giữ liên lạc với bà con kể từ lúc họ xuất bến, cho đến lúc cập bờ. Công cán thì chẳng nói gì, nhưng máy móc hiện giờ liên tục trục trặc, liên lạc với bà con rất khó, khi thời tiết xấu thì chỉ có nước bó tay. Lòng tôi không yên khi máy Icom không kết nối được với bà con”.

Là kênh thông tin liên lạc chủ yếu của nghiệp đoàn với gần 200 tàu cá và hơn 1.000 đoàn viên làm ăn trên biển, tuy nhiên, Đài canh Nghiệp đoàn nghề cá xã Bình Châu, huyện Bình Sơn cũng chỉ liên lạc được với đoàn viên lúc thời tiết tốt, còn những lúc sóng gió thì ngư dân tự lo liệu, để đảm bảo an toàn cho mình và tài sản. Nhiều chủ tàu khai thác hải sản xa bờ cho biết, mất thông tin liên lạc với Đài canh cộng đồng, khoảng cách giữa ngư dân với đất liền sẽ xa vời vợi, bà con khó lòng yên tâm bám biển sản xuất. Ngư dân Trần Đức Linh, ở xã Bình Châu, Thuyền trưởng tàu cá QNg 90701 TS cho biết: “Bạn tôi đi đánh bắt ở Hoàng Sa, không có sóng điện thoại di động. Vì vậy, mọi thông tin cho vợ con ở nhà, cũng như công việc làm ăn ngoài biển đều nhờ qua đài canh. Có đài canh, chúng tôi yên tâm rất nhiều”. 

Thực tế, từ lâu, Đài canh cộng đồng đã “trung chuyển” nhiều nguồn tin của ngư dân về hoạt động của tàu thuyền nước ngoài trên vùng biển thuộc chủ quyền, quyền chủ quyền của Việt Nam đến các cơ quan chức năng, giúp các cơ quan bảo vệ pháp luật nắm chắc tình hình trên biển, qua đó, tổ chức lực lượng, phương tiện bảo vệ vững chắc chủ quyền vùng biển Việt Nam. Ngược lại, đây cũng là kênh thông tin nhanh và chính xác để các lực lượng hỗ trợ ngư dân trong những tình huống thiên tai, hay bị tàu thuyền nước ngoài tông va, xua đuổi. Vì vậy, ngư dân và cơ quan chức năng sẽ gặp rất nhiều khó khăn khi các Đài canh cộng đồng bị hư hỏng, không còn hoạt động.

Chủ tịch Nghiệp đoàn nghề cá xã Bình Châu Nguyễn Thanh Hùng trao đổi với chúng tôi: “Nghiệp đoàn rất lo cho đoàn viên, cũng như bà con ngư dân. Tuy nhiên, với khả năng tài chính của nghiệp đoàn thì khó có thể mua lại được máy Icom mới”. Thiếu tá Trương Ngọc Khương, Chính trị viên Đồn Biên phòng Bình Hải cho biết thêm: “Phương tiện liên lạc không đảm bảo thì dẫn đến việc hỗ trợ của các cơ quan chức năng, cũng như công tác nắm bắt tình hình trên biển gặp khó khăn. Sau khi nắm được thông tin Đài canh cộng đồng thôn Bình Tân không liên lạc được, Đồn Biên phòng Bình Hải đã phối hợp với địa phương đề xuất cơ quan cấp trên kịp thời hỗ trợ sửa chữa để đảm bảo thông tin liên lạc, đặc biệt là trong mùa mưa bão sắp đến”.

Văn Tánh