Tham dự hội nghị có đại diện UBND các huyện: Mường Khương, Bảo Thắng, Bát Xát, TP Lào Cai; một số doanh nghiệp tiêu thụ dứa, chuối trên địa bàn.

Theo báo cáo của ngành nông nghiệp Lào Cai, sản phẩm nông sản của địa phương sau thu hoạch chưa được chế biến, hầu hết đóng gói nguyên quả, hoặc xuất bán sản phẩm thô cho thị trường tiêu thụ, chưa có quy trình sản xuất sản phẩm chuối an toàn để xuất khẩu hoặc chế biến tại chỗ. Sản phẩm chuối, dứa phụ thuộc hoàn toàn vào thị trường tiêu thụ của Trung Quốc, chưa hình thành liên kết chuỗi giá trị sản phẩm, nên giá cả bấp bênh, thiếu bền vững. Hình thức tổ chức sản xuất còn nhỏ lẻ, manh mún, chủ yếu sản xuất theo mô hình kinh tế hộ, chưa hình thành các hợp tác xã, tổ hợp tác để liên kết sản xuất thị trường.

Những khó khăn trên khiến nhiều năm qua, nông dân trồng chuối, dứa của tỉnh Lào Cai luôn phải đối mặt với tình trạng được mùa mất giá. Toàn tỉnh có 4.150 ha chuối, dứa, trong đó diện tích chuối khoảng 3.107 ha, tập trung tại các huyện Mường Khương, Bát Xát, Bảo Thắng; diện tích dứa khoảng 1.180 ha tại các huyện Mường Khương, Bảo Thắng, TP Lào Cai.

Bà Vũ Tuyết Chiến, Giám đốc công ty TNHH Hồng Ngọc - Lào Cai cho biết: "Để vận chuyển quả dứa tươi từ tỉnh Lào Cai đến các tỉnh miền xuôi thì các chi phí, cước vận chuyện hao hụt, dập hỏng cho nên sẽ đội giá thành lên. Quả dứa là quả dễ trồng dễ thích nghi nên các tỉnh khác trồng cũng rất nhiều, vì vậy giá thành của sản phẩm quả dứa tươi rất khó để đưa được vào các siêu thị. Vì vậy, để đưa được hàng vào các siêu thị cần các tiêu chí, tiêu chuẩn, các quy định rất nghiêm ngặt thì mới đưa được hàng vào siêu thị. Công ty Hồng Ngọc cũng đã đi đến các siêu thị để chào mời và đưa sản phẩm chuối, dứa của bà con tới các siêu thị và các chợ đầu mối của các tỉnh miền xuôi. Hiện nay , công ty đang đầu tư một loại giống mới - dứa MD2, là loại dứa được các nước trên thế giới ưa chuộng. Loại dứa này không rát lưỡi, còn dứa đang trồng ở tỉnh Lào Cai là dứa QUEEN - loại dứa này quả bé ăn sẽ rát lưỡi vì vậy chỉ phù hợp với đóng hộp, chế biến, sấy dẻo, làm mứt …”.

Việc sản xuất, tiêu thụ chuối, dứa hiện đang gặp một số khó khăn do phát triển diện tích một cách ồ ạt, không theo định hướng của Nhà nước, chủ yếu là nhân dân tự phát hoặc các doanh nghiệp đầu tư do nhu cầu tiêu thụ lớn của thị trường Trung Quốc và một số tỉnh, thành phố trong nước.

Cùng với đó, cây giống và quy trình kỹ thuật sản xuất chủ yếu được du nhập từ Trung Quốc, việc lạm dụng phân hóa học, thuốc bảo vệ thực vật trong sản xuất chuối, dứa là vấn nạn trong canh tác nông nghiệp, ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng sản phẩm thu hoạch. Đặc biệt vấn đề này đã gây khó khăn lớn trong quản lý, điều hành, làm ảnh hưởng trực tiếp đến vệ sinh an toàn thực phẩm và môi trường. Do vậy chưa thực hiện được việc theo dõi và đánh giá truy xuất nguồn gốc.

Ông Nguyễn Xuân Quế, Giám đốc công ty xuất nhập khẩu Hoàng Gia - Lào Cai chia sẻ: "Công ty đang có kế hoạch đầu tư Nhà máy sản xuất, bao tiêu sản phẩm cho bà con để sản phẩm của bà con khi đưa ra thị trường đầu ra được ổn định hơn. Công suất của nhà máy đang bước đầu là 50.000 tấn/1 năm, giai đoạn 2 sẽ đầu tư thêm khoảng 50.000 tấn nữa. Mức đầu tư của công ty khoảng 25 đến 30 tỷ đồng. Hiện nay, công ty xuất nhập khẩu Hoàng Gia - Lào Cai đang chờ đợi điều chỉnh quy hoạch của tỉnh Lào Cai, thì công ty mới dám đầu tư nhà máy. Mong rằng các cơ quan chức năng của tỉnh tạo điều kiện cho doanh nghiệp về mặt thủ tục, doanh nghiệp sẽ sớm đầu tư dây chuyền nhà máy đi vào hoạt động bao tiêu sản phẩm cho bà con”.

Tại hội nghị, đại diện các địa phương và doanh nghiệp cho rằng việc mở rộng diện tích vượt quá nhu cầu thi trường là vấn đề chính dẫn đến khó khăn trong tiêu thụ. Một số doanh nghiệp cho biết sẵn sàng đầu tư nhà máy chế biến sản phẩm dứa, chuối trên địa bàn tuy nhiên việc liên kết với bà con gặp nhiều khó khăn, bên cạnh đó thủ tục xin đầu tư và các giấy tờ liên quan đến quản lý chất lượng khiến doanh nghiệp mất nhiều thời gian.

Ông Nguyễn Anh Tuấn, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thông tỉnh Lào Cai nhấn mạnh, để sản xuất, tiêu thụ chuối, dứa bền vững, UBND các huyện, thành phố cần làm tốt việc tổ chức rà soát diện tích hiện có trên địa bàn, quy hoạch, bố trí đất sản xuất chuối, dứa hợp lý theo định hướng chung của tỉnh, duy trì 650 ha trồng dứa và 1.250 chuối. Tổ chức liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị giữa doanh nghiệp, hợp tác xã và các hộ nông dân sản xuất theo nguyên tắc liên kết bền vững và nâng cao giá trị sản phẩm. Kêu gọi, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp, các tổ chức và cá nhân có đủ năng lực đầu tư xây dựng các nhà máy, xưởng chế biến đóng họp xuất khẩu, chế biến nước ép hoa quả đóng chai, sản phẩm mứt chuối, dứa sấy khô phù hợp theo quy mô của mỗi loại sản phẩm theo nhu cầu thị trường.

Trung Dũng