Phong trào Taliban đã nắm quyền điều hành Afghanistan vào giữa tháng 8 vừa qua và tuyên bố quốc gia Trung Đông này đã kết thúc 20 năm chiến tranh. Trong gần 2 tháng qua, những kỳ vọng về một tương lai yên bình, tươi sáng cho mảnh đất đau thương này ngày càng có thêm nhiều tiến triển. Trong đó, cuộc đàm phán giữa Mỹ và Taliban mới đây là một minh chứng cụ thể. Truyền thông quốc tế dẫn các nguồn tin khu vực cho biết, cuộc đàm phán kín này được đánh giá là thẳng thắn, tích cực, hiệu quả và chuyên nghiệp.

Bỏ qua khác biệt, các quan chức ngoại giao và an ninh cấp cao của hai bên đã đàm phán tại Qatar với tinh thần thiện chí cao. Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết, hai bên đã chú trọng thảo luận về an ninh, khủng bố, hành lang an toàn cho công dân Mỹ, công dân nước ngoài và người Afghanistan muốn rời bỏ đất nước. Đây vốn là những vấn đề quan trọng bậc nhất, kéo dài xuyên suốt gần 2 tháng qua kể từ khi Taliban nắm quyền.

Cùng với đó, một trong những điều mà Mỹ coi trọng trong cuộc đàm phán là các vấn đề về nhân quyền trong đời sống xã hội của Afghanistan dưới thời Taliban, điều vốn tạo ra quan ngại rất lớn trong cộng đồng quốc tế. Một động thái tích cực khác là Mỹ đề cập việc cung cấp hỗ trợ nhân đạo cho người dân Afghanistan và mong muốn Taliban có những hành động thiện chí cụ thể, thực chất.

Tổng Thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres đầu tuần này cũng đã kêu gọi cộng đồng quốc tế mau chóng hành động để ngăn chặn sự sụp đổ nền kinh tế của Afghanistan - đất nước Trung Đông vừa trải qua 20 năm chiến tranh và đang hứng chịu các tác động nghiêm trọng của thiên tai và dịch Covid-19.

Quyền Bộ trưởng thông tin và văn hóa của Taliban Khairullah Khairkhwa bày tỏ hy vọng, cuộc đàm phán với Mỹ lần này sẽ là bước tiến hướng tới thời kỳ mới hội nhập quốc tế cho đất nước. Taliban mong muốn Mỹ dỡ bỏ phong tỏa đối với khoảng 10 tỷ USD các khoản dự trữ của ngân hàng trung ương Afghanistan ở nước ngoài. Taliban cũng muốn Mỹ hỗ trợ cung cấp vaccine Covid-19 cho người dân Afghanistan, đặc biệt là mong muốn hai bên thảo luận để mở ra một thời kỳ mới tốt đẹp hơn giữa hai nước.

Trong vấn đề được Mỹ và quốc tế đề cao nhất đối với Aghanistan là chống khủng bố, Taliban tái khẳng định cam kết đã đạt được với Mỹ vào năm 2020 rằng, sẽ không để lãnh thổ quốc gia trở thành nơi dung thân cho phần tử khủng bố cực đoan, cũng như làm “bệ phóng” cho các cuộc tấn công khủng bố tới quốc gia khác. Đặc biệt, trước sự trỗi dậy của tổ chức khủng bố Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng đang leo thang tấn công cả Taliban và Mỹ, Taliban vẫn kiên định rằng, sẽ độc lập chống IS, loại trừ khả năng hợp tác với Mỹ.

Mong muốn lớn nhất của Taliban hiện nay là được Mỹ, Liên minh châu Âu (EU)... công nhận chính quyền của mình. Bởi, bên cạnh hàng loạt công việc cấp thiết trước mắt về ổn định đời sống xã hội của đất nước, để đi xa và nhanh hơn, Taliban rất cần được cộng đồng quốc tế công nhận chính quyền lãnh đạo đất nước. Đây cũng là yếu tố then chốt quyết định sự phát triển và bền vững thực chất của chính quyền Taliban nói riêng và đất nước Afghanistan nói chung.

Theo giới chuyên gia chính trị khu vực, sau gần 2 tháng là lực lượng lãnh đạo Afghanistan, Taliban đã từng bước cho thế giới thấy những hành động cụ thể, thiết thực và làm dấy lên những kỳ vọng lớn. Dẫu vậy, để các nước phương Tây công nhận tính hợp pháp của chính quyền Taliban sẽ là điều không thể thực hiện trong “một sớm, một chiều” mà sẽ cần thêm nhiều thời gian để chứng minh thiện chí của những người từng ở 2 bờ chiến tuyến. Đồng thời, Taliban thực sự cần cho thế giới thấy rằng, chính quyền của mình là một chính quyền văn minh, hiện đại, đáp ứng được ý chí và mong muốn của người dân về hòa bình, hội nhập, phát triển bền vững.

Thanh Trúc