Tên của loại vắc xin mới này là Sputnik V, lấy theo tên của vệ tinh đầu tiên trên thế giới do Liên Xô sản xuất và phóng vào vũ trụ năm 1957. Vệ tinh này là niềm tự hào của Liên Xô khi mở ra cuộc chạy đua công nghệ vũ trụ thời Chiến tranh lạnh. Vì vậy, vắc xin Sputnik V cũng được kỳ vọng sẽ là niềm tự hào của nước Nga khi một lần nữa mở ra thời đại mới của thế giới. Vắc xin Sputnik V dự kiến sẽ được tiếp tục phát triển và đưa ra thị trường từ ngày 1-1-2021.

Loại vắc-xin này được thử nghiệm từ ngày 18-6. Cả 38 tình nguyện viên tiêm vắc xin thử nghiệm đều có kết quả miễn dịch với virus SARS-CoV-2. Nước Nga kỳ vọng sẽ sớm tiêm phòng toàn dân loại vắc xin này. Tổng thống Putin khẳng định, vắc xin hoạt động hiệu quả và an toàn, hình thành khả năng miễn dịch mạnh mẽ. Tổng thống Putin cũng nhấn mạnh rằng, vắc xin của Nga đã vượt qua các vòng kiểm tra cần thiết.

Ngay sau khi Nga công bố, đã có 20 nước đặt hàng hơn 1 tỷ liều vắc xin Sputnik V. Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cũng đang tiến hành thảo luận với Nga về việc sơ tuyển loại vắc-xin này, bao gồm các đánh giá, phân tích về chất lượng và hiệu quả.

Bên cạnh những lời ca tụng nước Nga khi chiến thắng vượt trội trong cuộc đua tìm ra loại “vũ khí” mới cho nhân loại, một bộ phận không nhỏ dư luận thế giới bày tỏ nghi ngại đối với loại vắc xin của Nga. Giới khoa học phương Tây cho rằng, đội ngũ nghiên cứu vắc xin của Nga đã “đốt cháy giai đoạn” do áp lực từ chính quyền. Nga đang là vùng dịch lớn thứ 4 trên thế giới và chính quyền Nga đặt mục tiêu tìm ra vắc xin là ưu tiên hàng đầu của nước này.

Đặc biệt, các chuyên gia y tế quốc tế bày tỏ lo ngại rằng, việc phát hành bất kỳ loại vắc xin nào kém chất lượng sẽ làm trầm trọng thêm các vấn đề hiện tại. Một trong những “dấu hỏi” lớn nhắm vào Nga là việc chính quyền nước này không hề công bố dữ liệu khoa học nào xác tín về các cuộc thử nghiệm.

Tiến sĩ Ohid Yaqub - giảng viên cao cấp của Viện Nghiên cứu chính sách khoa học tại Đại học Sussex, Anh cho rằng, Nga đã cắt bớt giai đoạn trong quy trình nghiên cứu vắc xin nói chung và mang lại cho mọi người cảm giác an toàn sai lầm. Sự phổ biến rộng rãi của loại vắc xin này có thể cản trở việc thử nghiệm các loại vắc xin có khả năng tốt hơn. Bộ trưởng Y tế và Dịch vụ nhân sinh Mỹ Alex Azar bình luận rằng, việc nước nào công bố vắc xin đầu tiên không quan trọng mà quan trọng nhất là loại vắc xin nào an toàn và hiệu quả.

Ở phía ngược lại, giới chuyên gia quốc tế cho rằng, hiện có hơn 100 loại vắc xin Covid-19 được phát triển trên toàn thế giới và dù còn nhiều nghi ngại, thì Nga tạm thời chiến thắng trong cuộc đua khốc liệt này. Những nghi ngại và cáo buộc nhắm vào Nga có thể xuất phát từ việc Nga “giấu nghề”. Đây cũng là thực trạng tiêu cực về chủ nghĩa dân tộc trong phát triển vắc-xin vốn đang bị quốc tế lên án. Vắc xin của Nga nói chung và Sputnik V nói riêng có khả năng không được phương Tây thừa nhận bởi nhiều lý do, trong đó có yếu tố chính trị.

Trên thực tế, các thị trường lớn như Mỹ, Nhật và châu Âu vốn không lưu hành các loại vắc xin của Nga. Mặt khác, Nga cũng không phải quốc gia “nổi tiếng” với lĩnh vực sản xuất thuốc cũng như sản phẩm sinh học chất lượng cao. Đối với vắc xin phòng Covid-19 lần này, Nga cho thấy cách thức nghiên cứu và phát triển chỉ trong khoảng 3 tháng. Sự nhanh chóng một cách khó thuyết phục này cũng chính là điểm khác biệt giữa Nga với các nước phương Tây vốn rất thận trọng trong quá trình nghiên cứu và thử nghiệm các loại vắc xin.

Thanh Trúc