Nền tảng phát triển mới

Đầu tuần này tại Thủ đô Tokyo, Nhật Bản đã diễn ra Lễ công bố khởi động thảo luận về IPEF với sự tham dự trực tiếp của Tổng thống Mỹ Joe Biden, Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi, Thủ tướng Nhật Bản Kishida Fumio cùng các nhà lãnh đạo của 10 quốc gia tham dự theo hình thức trực tuyến, gồm Việt Nam, Thái Lan, Singapore, Indonesia, Malaysia, Philippines, Brunei, Hàn Quốc, New Zealand và Australia. Nhóm 13 quốc gia này đại diện cho 40% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của thế giới.

Khuôn khổ kinh tế Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương là một hiệp định thương mại mới nhằm tăng cường sự ổn định trong thương mại quốc tế sau những gián đoạn do đại dịch Covid-19 và các diễn biến phức tạp trên thế giới thời gian qua. Tại lễ công bố, các nhà lãnh đạo đã chia sẻ tầm nhìn về một khu vực châu Á - Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương mở, bao trùm, công bằng, dựa trên luật lệ, kết nối, tự cường, an ninh và thịnh vượng. IPEF sẽ là động lực cho nền kinh tế toàn cầu, đặc biệt là đề cao vai trò trung tâm của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN).

Bên cạnh đó, các nhà lãnh đạo của 13 quốc gia cùng chung quan điểm nhấn mạnh sự cấp thiết của việc hợp tác chặt chẽ để đảm bảo phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội trên cơ sở thích ứng, bền vững và bao trùm. Đồng thời, các nhà lãnh đạo cũng khẳng định tầm quan trọng của việc nâng cao năng lực cạnh tranh kinh tế, minh bạch và chống tham nhũng, hợp tác, duy trì các chuỗi cung ứng thiết yếu, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, tạo việc làm và mở rộng các cơ hội kinh tế cho người dân.

Nhóm 13 quốc gia cho biết, IPEF là nền tảng chung để các nền kinh tế cùng phát triển trong tương lai. Theo Chính phủ Mỹ, IPEF sẽ tăng cường hợp tác giữa Mỹ và các nước châu Á về các chủ đề như chuỗi cung ứng, thương mại kỹ thuật số, năng lượng bền vững, quyền của người lao động và các biện pháp chống tham nhũng. Các thông tin chi tiết của IPEF sẽ tiếp tục được các quốc gia thành viên thảo luận và đi đến thống nhất.

Mặt khác, các nhà lãnh đạo nhất trí việc sẵn sàng mời các quốc gia trong khu vực có quan tâm cùng tham gia với kỳ vọng tạo ra khuôn khổ hợp tác giúp các nền kinh tế tăng cường tính chống chịu, đặc biệt là quá trình phục hồi sau đại dịch Covid-19. Đồng thời nâng cao sức cạnh tranh, tính thích ứng, bền vững, bao trùm, đóng góp vào hợp tác, ổn định, thịnh vượng, phát triển và hòa bình của khu vực, vì lợi ích thiết thực của người dân.

Trong một tuyên bố chung, IPEF cho biết, nội dung thảo luận trong thời gian tới sẽ tập trung vào bốn trụ cột chính gồm: Thương mại; Chuỗi cung ứng; Năng lượng sạch, phi carbon hóa và cơ sở hạ tầng; Thuế và chống tham nhũng.

Mang lại lợi ích thiết thực cho người dân

Phát biểu tại lễ công bố IPEF, đồng chí Phạm Minh Chính, Ủy viên Bộ Chính trị, Thủ tướng Chính phủ khẳng định, trong bối cảnh quốc tế đầy biến động hiện nay, cần thiết phải điều chỉnh mô hình tăng trưởng, liên kết kinh tế theo hướng bền vững hơn, tự cường hơn, phát huy tối đa nội lực, kết hợp với tối ưu hóa ngoại lực. Đồng thời đề cao chủ nghĩa đa phương và tăng cường đoàn kết quốc tế trên nền tảng của sự chân thành, lòng tin và trách nhiệm.

Thủ tướng Phạm Minh Chính đánh giá, IPEF sẽ thúc đẩy các quốc gia cùng trao đổi, thảo luận tích cực, nghiêm túc, chung sức xử lý các vấn đề quan trọng có tính khu vực, toàn cầu như chuỗi cung ứng đa dạng và bền vững, đổi mới công nghệ, chuyển đổi số, thương mại điện tử, chống biến đổi khí hậu, giảm phát thải, phát triển xanh, các vấn đề về thuế và chống tham nhũng, tiêu cực...

Đối với Việt Nam, Thủ tướng Phạm Minh Chính khẳng định sự kiên định của đất nước đối với đường lối, trên thực tế đang đẩy mạnh xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ gắn với chủ động, tích cực hội nhập quốc tế sâu rộng, thực chất, hiệu quả. Việt Nam cũng tham gia nhiều sáng kiến liên kết kinh tế quốc tế, tích cực đóng góp có trách nhiệm vào nỗ lực chung đẩy nhanh phục hồi kinh tế và phát triển bền vững ở khu vực và trên thế giới.

Theo Thủ tướng Phạm Minh Chính, quá trình thảo luận về IPEF cần hướng đến một khuôn khổ hợp tác mang lại lợi ích thiết thực cho người dân. Đồng thời là một quá trình mở, bao trùm, cân bằng, phù hợp với luật pháp quốc tế, đáp ứng lợi ích hợp pháp và chính đáng của các bên liên quan. Việt Nam sẽ cùng các nước ASEAN và các đối tác liên quan tiếp tục thảo luận, làm rõ hơn nội hàm của các trụ cột hợp tác, đem lại một chương trình nghị sự kinh tế tích cực, hiệu quả, khả thi cho khu vực và cho mỗi nước; vì hòa bình, ổn định, hợp tác, phát triển và thịnh vượng trong khu vực và trên toàn thế giới.

Tổng thống Indonesia Joko Widodo cho rằng, sự hợp tác trong IPEF phải mang tính bao trùm. Trong khi đó, Bộ Công nghiệp và Thương mại Philippines cho biết, các điều khoản về mục tiêu của IPEF cơ bản phù hợp với những ưu tiên thương mại của quốc gia này, điển hình như các điều khoản về mục tiêu thúc đẩy tính bền vững, bao trùm, cạnh tranh, công nghệ, kinh tế số, chuyển đổi năng lượng...

Trên các phương tiện truyền thông quốc tế, giới chuyên gia kinh tế cho rằng, IPEF có những điểm khác 2 khối thương mại lớn nhất ở châu Á hiện nay là Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) và Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP). Trước hết, IPEF không giảm thuế giữa các nước thành viên và sẽ tìm kiếm sự hợp tác trên những trụ cột chiến lược như tính bền vững của chuỗi cung ứng và kinh tế số.

Giới chuyên gia cũng cho rằng, IPEF khác với các thỏa thuận thương mại tự do truyền thống vốn cần nhiều năm đàm phán và yêu cầu sự thông qua của những quốc gia thành viên. Phó Chủ tịch Viện Chính sách xã hội châu Á Wendy Cutler nhận định, IPEF là một hướng tiếp cận theo từng bước.

Mặt khác, nhiều chuyên gia nhận định, IPEF là nỗ lực quan trọng nhất của Mỹ nhằm tăng cường kết nối với châu Á về các vấn đề kinh tế, sau khi cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump rút Mỹ khỏi Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) vào năm 2017. Vì vậy, IPEF được kỳ vọng sẽ mở ra một kỷ nguyên mới cho sự thịnh vượng hơn nữa của khu vực, đồng thời hàm chứa mong muốn tái khẳng định vai trò của Mỹ ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.

Thanh Trúc