Theo tài liệu nghiên cứu sinh học chỉ rõ, tôm càng đỏ có tên khoa học là cherax quadricarinatus, còn gọi là tôm hùm đất. Đây là loài thủy sinh ngoại lai có đặc tính ăn tạp, sống bò dưới đáy, ưa đào hang và hoạt động về đêm, có sức chống chịu và thích nghi cao. Tôm càng đỏ là loài không có tên trong danh mục loài thủy sản được phép kinh doanh tại Việt Nam và được xác định là sinh vật ngoại lai xâm hại. Khẳng định việc kinh doanh, tiêu thụ loài tôm này là vi phạm quy định của pháp luật về đa dạng sinh học và thủy sản.

Tuy nhiên, trong thời gian qua, tôm càng đỏ đã được đưa vào Việt Nam để sử dụng làm thực phẩm. Thậm chí, tôm càng đỏ hiện đang trở thành cơn sốt trong các quán ăn tại Hà Nội, được bán khá rẻ, mua sỉ từ 200.000 đến 250.000 đồng/kg, mua lẻ từ 350.000 đến 400.000 đồng/kg. 

Trước tình hình đó, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nguyễn Xuân Cường đã ký công văn hỏa tốc gửi các tỉnh, thành phố trên phạm vi cả nước yêu cầu kiểm soát loài tôm càng đỏ tại Việt Nam. Trong đó nhấn mạnh, các địa phương và Tổng cục Hải quan, Tổng cục Quản lý thị trường, các đơn vị chức năng tăng cường tổ chức kiểm tra và xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật đối với trường hợp vi phạm.

Khi phát hiện có phát tán ra môi trường, cơ quan chức năng phải có biện pháp khoanh vùng, cô lập và tiêu diệt loài tôm càng đỏ theo quy định của pháp luật về đa dạng sinh học. Các địa phương tổ chức tuyên truyền, phổ biến về tác hại của loài tôm càng đỏ đối với môi trường và sản xuất nông nghiệp, ngăn chặn sự phát tán của loài sinh vật này ra môi trường tự nhiên. 

Căn cứ vào tình hình thực tế, Bộ Tư lệnh BĐBP cũng đã chỉ đạo các đơn vị cơ sở tăng cường các biện pháp nghiệp vụ, kiên quyết ngăn chặn hành vi thẩm lậu tôm càng đỏ vào biên giới nước ta. Đặc biệt là các đơn vị BĐBP trên tuyến biên giới phía Bắc, trong đó, các tỉnh trọng điểm gồm Quảng Ninh, Lạng Sơn, Cao Bằng, Lào Cai... là nơi có đường biên giới dài tiếp giáp với Trung Quốc, cùng các hoạt động thông quan hàng hóa sôi động. 

Trong thời gian qua, các đơn vị BĐBP đã nghiêm túc thực hiện sự chỉ đạo của Bộ Tư lệnh BĐBP, chính quyền địa phương và các bộ, ngành kịp thời phát hiện, ngăn chặn, tiêu hủy một số lượng lớn tôm càng đỏ ngay tại biên giới.

Cụ thể, chiều 18-5, tại khu vực cửa khẩu quốc tế Lào Cai, lực lượng BĐBP phối hợp với các đơn vị thực thi pháp luật đã phát hiện bà Phan Thị Hải, sinh năm 1972, trú tại tổ 4, phường Duyên Hải, thành phố Lào Cai sử dụng xe đạp điện chở một số hộp hàng có nhiều nghi vấn. Qua kiểm tra, lực lượng chức năng phát hiện trong các hộp có chứa tôm càng đỏ, với tổng trọng lượng 75kg. Qua đấu tranh, bà Hải khai nhận, được một người không rõ tên tuổi ở thành phố Lào Cai thuê sang chợ Hà Khẩu, tỉnh Vân Nam (Trung Quốc) chở số tôm càng đỏ trên về thành phố Lào Cai qua đường cư dân biên giới để lấy tiền công. Ngay sau đó, lực lượng làm nhiệm vụ tại khu vực cửa khẩu quốc tế Lào Cai đã lập biên bản, thu giữ toàn bộ số tôm càng đỏ nhập lậu để tiêu hủy theo quy định. 

Trước đó, ngày 11-5, trong quá trình tuần tra tại khu vực bờ sông biên giới Nậm Thi, thuộc thôn Bản Quẩn, xã Bản Lầu, huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai, Tổ công tác Trạm Biên phòng cửa khẩu quốc tế Lào Cai đã phát hiện một nhóm người đang vận chuyển lô hàng gồm 15 thùng xốp đựng 300kg tôm càng đỏ. Tuy nhiên, khi thấy sự xuất hiện của lực lượng làm nhiệm vụ, nhóm vận chuyển số hàng trên đã nhảy xuống sông biên giới bơi sang phía Trung Quốc thoát thân. Toàn bộ số tang vật trên đã được Đồn Biên phòng cửa khẩu quốc tế Lào Cai phối hợp với cơ quan chức năng tiêu hủy sau đó.

Đại tá Lê Quang Đạo, Chỉ huy trưởng BĐBP Lạng Sơn cho biết: “Thực hiện nghiêm sự chỉ đạo của Bộ Tư lệnh BĐBP, chính quyền địa phương, các bộ, ngành, thời gian qua, chúng tôi đã triển khai đồng bộ các biện pháp công tác biên phòng, đồng thời, ngăn chặn hành vi thẩm lậu mặt hàng tôm càng đỏ qua biên giới. Cùng với tăng cường kiểm soát chặt chẽ tại các khu vực cửa khẩu, đường mòn biên giới, các đơn vị cơ sở cũng phối hợp với chính quyền địa phương tổ chức tuyên truyền để nhân dân nhận thức được những tác hại do loại sinh vật này gây ra. Từ đó, định hướng để người dân không tham gia tiếp tay, kinh doanh, sử dụng tôm càng đỏ dưới mọi hình thức”.

Viết Lam