Là lực lượng do Bác quyết định thành lập, lại vinh dự được Bác đặt tên, nên cán bộ, chiến sĩ BĐBP luôn xác định không ngừng rèn luyện theo tư tưởng, đạo đức, phong cách của Bác từ những việc làm cụ thể nhất. Sự động viên, khích lệ của Người đã tạo nên một phong trào thi đua sôi nổi, để rồi từ đó, cán bộ, chiến sĩ BĐBP luôn tâm nguyện một phương châm sống, hành động xuyên suốt: “Đồn là nhà, biên giới là quê hương, đồng bào các dân tộc là anh em ruột thịt”. Ngay từ năm 2000, Bộ Tư lệnh BĐBP đã ra Chỉ thị số 332/CT-BTL phát động Cuộc vận động “Học tập và làm theo lời Bác Hồ dạy đối với Bộ đội Biên phòng”. Cuộc vận động đã tạo ra sự chuyển biến quan trọng về nhận thức, tư tưởng và hành động của cán bộ, chiến sĩ, công nhân viên BĐBP lúc bấy giờ.

Từ tiền đề đó, nên khi cả nước triển khai quán triệt, thực hiện Chỉ thị số 03-CT/TW ngày 14/5/2011 của Bộ Chính trị (khóa XI) về “Tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” và Chỉ thị số 05-CT/TW ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị (khóa XII) về “Đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”, Đảng ủy BĐBP đã tập trung lãnh đạo, chỉ đạo đẩy mạnh thực hiện Chỉ thị theo hướng trọng tâm là xây dựng phẩm chất, đạo đức, lối sống của cán bộ, chiến sĩ, tăng cường kỷ cương, kỷ luật công vụ và tác phong công tác; phát huy truyền thống đoàn kết, gắn bó máu thịt với nhân dân, thực hiện thắng lợi nhiệm vụ quản lý, bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới quốc gia trong tình hình mới.

Đảng ủy, Bộ Tư lệnh BĐBP cùng Đảng bộ, chính quyền các tỉnh, thành phố biên giới, biển đảo đã chủ động phối hợp, tham mưu cho Đảng, Nhà nước, Quân ủy Trung ương (QUTW), Bộ Quốc phòng nhiều chủ trương, chính sách về xây dựng, quản lý và bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới quốc gia như Nghị quyết số 33-NQ/TW, ngày 28-9-2018 của Bộ Chính trị về “Chiến lược bảo vệ biên giới quốc gia”, xây dựng dự án “Luật Biên phòng Việt Nam”, Chỉ thị số 01/CT-TTg, ngày 9-1-2015 của Thủ tướng Chính phủ về “Tổ chức phong trào toàn dân tham gia bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới quốc gia trong tình hình mới”, góp phần xây dựng nền Biên phòng toàn dân, thế trận Biên phòng toàn dân gắn với thế trận quốc phòng toàn dân và an ninh nhân dân. Trên biên giới, biển đảo hôm nay, hoạt động hiệu quả và trách nhiệm của 1.466 tổ tự quản, 40.499 hộ gia đình tham gia bảo vệ đường biên mốc giới và 7.947 tổ tự quản an ninh trật tự, 1.679 tổ đội tàu thuyền đoàn kết, 923 bến bãi an toàn, 54 đội sản xuất an toàn trên biển... đã và đang tạo nên một “lá chắn thép” của lòng dân bảo vệ chủ quyền lãnh thổ và an ninh biên giới quốc gia.

Trước sự phát triển ngày càng cao của cách mạng khoa học và công nghệ, một loạt các biện pháp nghiệp vụ, chương trình huấn luyện mới đã được BĐBP áp dụng đảm bảo toàn diện cả về chính trị, quân sự, nghiệp vụ, hậu cần, kỹ thuật theo phương châm “Cơ bản, thiết thực, vững chắc”. BĐBP đã phát huy cao độ năng lực sáng tạo, tự lực tự cường, sử dụng thành thạo vũ khí, khí tài hiện có, kết hợp với bản lĩnh chính trị và ý chí cách mạng để thực hiện lời Bác dạy “... các chú phải biết bắn súng giỏi, võ thuật giỏi, phải có kỹ thuật” và “Nơi hiểm yếu không chỉ cần súng tốt, mà còn phải có lòng trung thành với Đảng, với dân”(1). Từ đó, toàn lực lượng luôn bảo đảm sẵn sàng chiến đấu cao, kịp thời xử lý các tình huống, nhất là ứng phó có hiệu quả với các sự cố, thảm họa thiên tai, dịch bệnh, an ninh phi truyền thống.

BĐBP đã làm tốt công tác tham mưu, phối hợp với các lực lượng triển khai công tác phân giới cắm mốc trên biên giới đất liền, góp phần cơ bản hoàn thành công tác phân giới cắm mốc và xây dựng một đường biên giới rõ ràng, ổn định, hữu nghị, hợp tác và phát triển với các nước láng giềng. Tại khu vực cửa khẩu, công tác kiểm soát hành chính cũng liên tục được đổi mới để phù hợp với từng thời kỳ phát triển của đất nước. BĐBP đã triển khai có hiệu quả cải cách thủ tục hành chính; kết nối Cổng thông tin một cửa của Bộ Quốc phòng với Cổng thông tin một cửa Quốc gia, một cửa ASEAN; ứng dụng nhiều thành tựu công nghệ mới vào kiểm soát cửa khẩu, rút ngắn thời gian làm thủ tục, thúc đẩy lưu thông biên giới, phục vụ đắc lực công cuộc đổi mới, phát triển đất nước.

Trong lĩnh vực đấu tranh phòng, chống tội phạm, chỉ tính từ năm 2016 đến nay, BBĐP đã xác lập hơn 1.500 chuyên án, xây dựng gần 5.600 kế hoạch nghiệp vụ, bắt giữ và xử lý hơn 60.000 vụ với trên 100.000 đối tượng xâm phạm an ninh quốc gia, mua bán người, tiền giả và các loại tội phạm khác, xử phạt hành chính, tịch thu tang vật sung công quỹ hàng chục nghìn tỷ đồng... Đồng thời, đấu tranh thành công gần 120.000 vụ buôn bán, vận chuyển ma túy với trên 200.000 đối tượng, thu giữ hàng tấn heroin, trên 10 tấn cần sa và ma túy dạng đá, hàng trăm triệu viên ma túy tổng hợp cùng các loại vũ khí quân dụng, vật liệu nổ.

Bác không chỉ dạy phải luôn “Tận tụy với dân”, mà còn dặn dò cặn kẽ “ở những nơi đồng bào thiểu số, phải chú ý đến phong tục tập quán của đồng bào, luôn giúp đỡ giáo dục đồng bào, làm cho đồng bào tin yêu, phục cán bộ thì đồng bào sẽ hết sức giúp đỡ, có khi hy sinh cả cho ta. Đối với những đơn vị biên thùy hay ở các đảo, việc ấy phải hết sức chú ý”(2). Nhiều hoạt động vì dân, chăm lo cho nhân dân của BĐBP đã và đang tạo nên diện mạo mới trên biên giới hôm nay như: Mô hình bảo tồn và phát triển bền vững dân tộc Chứt, La Hủ và tộc người Đan Lai; Mô hình “Điểm sáng văn hóa vùng biên” đưa văn hóa thông tin về biên giới, biển đảo; Chương trình “Mái ấm biên cương” đã trao tặng gần 10.000 căn nhà và 300 công trình dân sinh; Chương trình “Bò giống giúp người nghèo nơi biên giới, hải đảo” đã tặng trên 25.000 con bò cho các gia đình khó khăn với tổng trị giá 375 tỷ đồng; Đề án “Tăng cường phổ biến, giáo dục pháp luật cho cán bộ, nhân dân vùng biên giới, hải đảo” đã góp phần nâng cao nhận thức, huy động sức mạnh của cả hệ thống chính trị, các tầng lớp nhân dân xây dựng nền Biên phòng toàn dân quản lý, bảo vệ vững chắc chủ quyền, an ninh biên giới quốc gia.

Hiện nay, BĐBP đã cử 332 cán bộ tăng cường cho các xã biên giới, giới thiệu 1.560 đảng viên về tham gia sinh hoạt tại các chi bộ thôn, bản; phân công 9.661 đảng viên phụ trách 42.247 hộ gia đình ở khu vực biên giới nhằm xây dựng và củng cố các tổ chức đảng vững chắc, giúp đỡ các hộ dân thoát nghèo bền vững. Đội ngũ “thầy giáo quân hàm xanh” đã mở hơn 300 lớp xóa mù chữ và phổ cập giáo dục tiểu học cho gần 10.000 học viên. Toàn lực lượng đã đỡ đầu 2.573 cháu học sinh mồ côi, có hoàn cảnh khó khăn được tiếp tục đến trường cho tới hết cấp III trong Chương trình “Nâng bước em tới trường” và nhận nuôi dạy 358 cháu học sinh theo Mô hình “Con nuôi đồn Biên phòng”. Ngoài ra, Chương trình “Đồng hành cùng phụ nữ biên cương”, Chương trình “Xuân Biên phòng ấm lòng dân bản” và Chương trình “Vì những con tàu xa khơi” đã tạo nên nhiều thành quả tốt đẹp cho nhân dân biên giới, biển đảo, là sự động viên, cổ vũ, tạo thêm sức mạnh để đồng bào yên tâm gắn bó với biên cương, biển đảo thiêng liêng và thêm yêu quý người chiến sĩ Biên phòng.

Trước diễn biến ngày một phức tạp và cực đoan của thiên tai, bão lũ, BĐBP đã phối hợp chặt chẽ với các đơn vị trong toàn quân chủ động thực hiện tốt phương châm 4 tại chỗ; điều động hàng trăm nghìn lượt cán bộ, chiến sĩ, gần 10.000 lượt phương tiện tham gia tìm kiếm, cứu nạn, khắc phục hậu quả thiên tai, cứu hàng nghìn người cùng phương tiện, tài sản thoát khỏi hiểm nguy. Hình ảnh người chiến sĩ quân hàm xanh quên mình giúp dân trong bão lũ đã góp phần tăng cường, củng cố mối quan hệ đoàn kết quân - dân, tô đẹp thêm hình ảnh Bộ đội Cụ Hồ trong giai đoạn cách mạng hiện nay.
Cùng với đó, thực hiện chương trình quân dân y kết hợp, những năm qua, các “thầy thuốc quân hàm xanh” tổ chức khám, chữa bệnh, cấp phát thuốc trị giá hàng tỷ đồng cho người dân hai bên biên giới. Nhất là gần đây, trước diễn biến phức tạp của dịch bệnh Covid-19, thực hiện chỉ đạo của Đảng, Nhà nước, QUTW, Bộ Quốc phòng, Đảng ủy, Bộ Tư lệnh BĐBP đã triển khai trên 1.600 tổ, chốt, hơn 10.000 cán bộ, chiến sĩ các đơn vị đã nỗ lực vượt qua mọi khó khăn, gian khổ, cùng với các lực lượng, chính quyền địa phương và nhân dân ở khu vực biên giới quản lý chặt chẽ biên giới, cửa khẩu, đường mòn, lối mở, kiên quyết không để dịch bệnh lan truyền vào trong nước. Nhiều đồng chí đã gác lại tình cảm riêng, gác việc tang gia, hoãn tổ chức đám cưới, để bám trụ cùng đồng đội thực hiện nhiệm vụ.

Tư tưởng và đường lối đối ngoại của Đảng, Bác Hồ, sự chỉ đạo của QUTW, Bộ Quốc phòng cũng đã được BĐBP quán triệt, vận dụng nhuần nhuyễn thông qua công tác đối ngoại Biên phòng. BĐBP đã phối hợp với lực lượng bảo vệ biên giới các nước láng giềng duy trì, thực hiện nghiêm chỉnh, hiệu quả các hiệp định, quy chế biên giới đã được ký kết. Nhiều hoạt động đối ngoại ân tình và hiệu quả đã được triển khai như: kết nghĩa “Đồn - Trạm, Tiểu đoàn hữu nghị, Biên giới bình yên” cho 150 cặp đơn vị; tổ chức các hoạt động như: "Giao lưu Quốc phòng biên giới", “Giao lưu hữu nghị biên giới”, “Giao lưu công tác chính trị”, “Giao lưu Biên cương thắm tình hữu nghị”... đã được tổ chức kết hợp với các hoạt động ngoại giao nhân dân thông qua tổ chức “Kết nghĩa cụm dân cư hai bên biên giới” cho 205 cặp cụm dân cư... Qua đó, đã góp phần xây dựng biên giới hòa bình, hữu nghị, hợp tác và phát triển.

Trong thời gian tới, để nâng cao chất lượng, hiệu quả thực hiện Chỉ thị và Cuộc vận động “Phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh Bộ đội Cụ Hồ”, cấp ủy, chỉ huy và cán bộ, chiến sĩ BĐBP cần tập trung lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện tốt một số vấn đề chủ yếu sau:

Một là, tiếp tục quán triệt sâu sắc mục đích, ý nghĩa, tầm quan trọng của việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh và lời dạy của Bác Hồ đối với BĐBP gắn với thực hiện nghiêm túc Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng và Cuộc vận động Phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh “Bộ đội Cụ Hồ” thời kỳ mới cho cán bộ, chiến sĩ. Cấp ủy, chỉ huy các cấp cần tập trung nâng cao ý thức trách nhiệm, hết lòng, hết sức phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân; chú trọng về rèn luyện, tu dưỡng đạo đức và lối sống, dân chủ và kỷ luật, thực hành chính quy trong toàn lực lượng; kiên quyết ngăn chặn có hiệu quả mọi biểu hiện tha hóa về đạo đức, lối sống, tư tưởng cơ hội, thực dụng, trung bình chủ nghĩa, hành vi tham nhũng, lãng phí. Thực hiện nghiêm các quy định về trách nhiệm nêu gương ở tất cả các cấp, cán bộ quản lý, chỉ huy, nhất là cán bộ chủ trì phải làm gương trước đơn vị, cấp trên làm gương cho cấp dưới, đảng viên làm gương cho quần chúng.

Hai là, trên cơ sở lời Bác Hồ dạy đối với BĐBP, các cơ quan, đơn vị tiếp tục rà soát, bổ sung, hoàn thiện tiêu chí đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên, quần chúng một cách cụ thể, sát với đặc điểm, nhiệm vụ của mình, lấy đó làm căn cứ cho mỗi cá nhân tự giác phấn đấu, tu dưỡng, rèn luyện; đồng thời, là cơ sở để hàng năm đánh giá, nhận xét cán bộ, đảng viên, quần chúng trong đơn vị. Các đơn vị tăng cường phối hợp với cấp ủy, chính quyền địa phương trong quản lý, giáo dục, rèn luyện cán bộ, chiến sĩ theo những tiêu chuẩn đã được cụ thể hóa; kịp thời bổ sung những yêu cầu mới phù hợp với thực tiễn đặt ra.

Ba là, cán bộ các cấp tăng cường công tác kiểm tra, đôn đốc, nhằm tạo sự chuyển biến mạnh mẽ, toàn diện trong thực hiện các nhiệm vụ được giao, tập trung sự lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện nhiệm vụ chính trị và các khâu đột phá, xây dựng chính quy và chấp hành pháp luật, kỷ luật trong toàn lực lượng. Nâng cao hiệu quả giáo dục pháp luật, hạn chế thấp nhất các vụ vi phạm pháp luật Nhà nước, kỷ luật quân đội, đảm bảo tuyệt đối an toàn trong huấn luyện, công tác và lao động sản xuất.

Bốn là, đẩy mạnh phong trào thi đua Quyết thắng và tiếp tục nhân rộng các điển hình tiên tiến trong học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Tổ chức tuyên dương, khen thưởng, động viên kịp thời các tập thể, cá nhân có thành tích tiêu biểu nhằm tạo chuyển biến tích cực trong thực hiện học tập và làm theo lời dạy của Bác Hồ đối với BĐBP.

(1) . Bài nói chuyện của Bác Hồ khi ra thăm đảo Cô Tô - Lịch sử BĐBP Quảng Ninh.
(2) . Hồ Chí Minh toàn tập, tập 12, trang 154, Nxb. CTQG Hà Nội

Thiếu tướng Đỗ Danh Vượng, Bí thư Đảng ủy, Chính ủy BĐBP