Thực tiễn 5 năm qua, Nghị quyết số 42 đã tạo ra hành lang pháp lý cần thiết cho công tác xử lý nợ xấu của các tổ chức tín dụng (TCTD), chi nhánh ngân hàng nước ngoài, Công ty TNHH một thành viên quản lý tài sản của các TCTD Việt Nam (VAMC), góp phần không nhỏ vào kết quả công tác cơ cấu lại hệ thống các TCTD gắn với xử lý nợ xấu giai đoạn 2016-2020 và duy trì tỉ lệ nợ xấu nội bảng dưới mức 2%.

Theo Ngân hàng Nhà nước, tổng nợ xấu xác định theo Nghị quyết số 42 tại thời điểm ngày 15-8-2017 là 541.600 tỷ đồng. Tính đến ngày 31-12-2021, nợ xấu phát sinh mới trong thời gian Nghị quyết 42 có hiệu lực là 251.300 tỷ đồng; nợ xấu chưa được xử lý là 412.670 tỷ đồng.

Đáng chú ý là một số lĩnh vực có số nợ xấu chiếm tỷ trọng cao trong toàn hệ thống như: cho vay tiêu dùng (48.650 tỷ đồng, chiếm 25,8%); bất động sản (34.700 tỷ đồng, chiếm 18,4%); BOT, BT giao thông (7.400 tỷ đồng, 3,92%)...

Đánh giá của cơ quan thẩm tra, việc xử lý nợ xấu theo Nghị quyết số 42 có nhiều tiến triển. Đến hết năm 2021, toàn hệ thống các TCTD đã xử lý được 380.200 tỷ đồng.

Tuy nhiên, Nghị quyết số 42 sẽ hết hiệu lực thi hành sau ngày 15-8-2022. Nếu dừng lại việc áp dụng Nghị quyết 42 trong khi chưa luật hóa, sẽ làm mất đi công cụ cho các TCTD thu hồi nợ xấu, kéo dài quá trình xử lý nợ xấu, xử lý tài sản bảo đảm, dễ dẫn đến việc phát sinh những tranh chấp giữa TCTD và khách hàng, tạo hệ lụy tiêu cực đối với nền kinh tế vĩ mô.

Trường hợp Nghị quyết số 42 không được tiếp tục thực hiện, số nợ xấu chưa được xử lý (bao gồm số nợ xấu phát sinh mới) dự kiến có thể lên đến mức 430.000 tỷ đồng vào cuối năm 2022 và 443.000 tỷ đồng vào cuối năm 2023.

Từ sự cần thiết trên, Chính phủ đề xuất Quốc hội thông qua việc kéo dài thời hạn áp dụng toàn bộ quy định của Nghị quyết số 42 đến ngày 31-12-2023 nhằm đẩy nhanh việc xử lý nợ xấu, tránh những tranh chấp phát sinh trong thực tiễn.

Chính phủ cũng kiến nghị Quốc hội giao Chính phủ chỉ đạo Ngân hàng Nhà nước Việt Nam chủ trì, phối hợp với Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, Tòa án nhân dân tối cao, các bộ, ngành có liên quan nghiên cứu, đề xuất luật hóa các quy định về xử lý nợ xấu cùng với việc rà soát, hoàn thiện Luật Các TCTD và các luật có liên quan đến xử lý nợ xấu và tài sản bảo đảm.

Nhưng nhiều đại biểu Quốc hội cho rằng, với quan điểm nợ xấu luôn là một phần tất yếu đồng hành cùng hoạt động ngân hàng, thì có nhất thiết phải kéo dài một nghị quyết thí điểm tới 7 năm.

Mặt khác, kết quả xử lý nợ xấu chưa thực sự vững chắc, thực trạng nợ xấu cho thấy nền kinh tế vẫn tiềm ẩn rủi ro; một số biện pháp áp dụng theo Nghị quyết số 42 chưa phát huy hiệu quả do vướng mắc ở các quy định pháp luật. Vì thế, nên đặt vấn đề sửa luật để khơi thông xử lý nợ xấu hơn là kéo dài thời hạn xử lý nợ theo Nghị quyết 42.

Mặc dù nhất trí với sự cần thiết kéo dài thời hạn áp dụng Nghị quyết 42, Ủy ban Kinh tế của Quốc hội đề nghị cần có giải pháp tích cực, quyết liệt hơn để tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc nói trên gắn với trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức cụ thể.

Trước áp lực nợ xấu của các TCTD dự báo sẽ gia tăng trong thời gian tới, Ngân hàng Nhà nước cần có các giải pháp để hướng dòng vốn tín dụng vào khu vực sản xuất, kinh doanh; chỉ đạo các TCTD nâng cao khả năng quản trị rủi ro, kiểm soát chặt chẽ hoạt động cho vay, đầu tư vào các lĩnh vực có số nợ xấu chiếm tỷ trọng cao.

Thanh Thảo