Hợp tác kinh tế, thương mại chưa được như kỳ vọng

Ông Hoàng Quốc Khánh, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Lào Cai cho biết, hợp tác kinh tế thương mại giữa tỉnh Lào Cai, Việt Nam và tỉnh Vân Nam, Trung Quốc đạt được nhiều kết quả đáng khích lệ. Giai đoạn trước dịch bệnh Covid-19, kim ngạch xuất nhập khẩu qua cửa khẩu Lào Cai - Hà Khẩu tăng trưởng bình quân đạt 20,3%, trong đó, giá trị xuất nhập khẩu hàng nông sản chiếm trên 30% tổng giá trị hàng hóa xuất khẩu, với khối lượng nông sản xuất nhập khẩu hai bên đạt gần 2 triệu tấn mỗi năm.

Xét tổng thể, theo ông Tô Ngọc Sơn, Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường châu Á - châu Phi (Bộ Công thương), tỉnh Vân Nam có vai trò quan trọng trong hợp tác kinh tế, thương mại giữa Việt Nam và Trung Quốc. Tuy nhiên, dù có vị trí, vai trò quan trọng và nhiều tiềm năng, nhưng hợp tác kinh tế, thương mại của Việt Nam với địa phương nước bạn còn nhiều điểm đáng tiếc, chưa được như kỳ vọng.

Ông Sơn dẫn chứng: “Thương mại giữa Việt Nam và Vân Nam hiện vẫn còn rất khiêm tốn, năm 2022 mới đạt 3,2 tỷ USD, chỉ chiếm tỷ trọng 5% trong kim ngạch thương mại biên giới Việt Nam - Trung Quốc và chỉ bằng ½ so với giá trị thương mại giữa Vân Nam và Myanmar”. Cũng theo ông Sơn, lợi thế thương mại giữa Việt Nam và Vân Nam vẫn còn rất nhiều, tuy nhiên, ta chưa khai thác được tất cả các cửa khẩu với Trung Quốc do điều kiện đi lại. Bên cạnh đó, tỉnh Vân Nam vẫn chưa có nhiều cơ chế hợp tác với các bộ, ngành phía Việt Nam. Một số mặt hàng chủ lực của Việt Nam, điển hình như thủy hải sản, vẫn chưa khai thác được thị trường tiềm năng này”.

Làm rõ hơn vai trò của tỉnh Vân Nam trong hợp tác thương mại giữa Việt Nam - Trung Quốc, ông Lê Thanh Hòa, Phó Cục trưởng Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản Việt Nam cho biết, năm 2022, Việt Nam đã xuất khẩu nông, lâm, thủy sản được hơn 53 tỷ USD, thị trường Trung Quốc đóng góp hơn 14 tỷ USD. Các nhóm ngành hàng chủ lực mà Việt Nam xuất sang Trung Quốc gồm gỗ, sắn, rau quả, cao su. Trong đó, ngành quan trọng là cao su, chiếm đến 70% thị phần xuất đi thế giới, chủ yếu qua Vân Nam.

Phát huy hiệu quả các cửa khẩu đường bộ, đường sắt

Để khai thác thị trường Trung Quốc nói chung và thị trường Vân Nam nói riêng, theo ông Sơn, các cơ quan quản lý Nhà nước, chính quyền địa phương của Việt Nam cần xây dựng chiến lược phát triển ngành, xây dựng thương hiệu; xây dựng vùng sản xuất, nuôi trồng chuyên canh tập trung, quy mô lớn; định hướng sản xuất, nuôi trồng theo tín hiệu thị trường. “Để có thể tháo gỡ các rào cản kỹ thuật, cần tận dụng hiệu quả cơ chế hợp tác giữa hai nước. Đồng thời, cần xây dựng lộ trình, kế hoạch mở cửa thị trường cho mặt hàng xuất khẩu, đánh giá kỹ năng lực sản xuất trong nước và nhu cầu của thị trường” - ông Tô Ngọc Sơn chia sẻ.

Đối với doanh nghiệp, cần chú trọng xây dựng và bảo hộ thương hiệu bởi thực tế, tại thị trường Trung Quốc, đã xảy ra nhiều vụ việc chúng ta bị mất thương hiệu. Hai là, cần nghiên cứu và tuân thủ quy định về tiêu chuẩn chất lượng, kiểm nghiệm, kiểm dịch, bao bì đóng gói, truy xuất nguồn gốc của thị trường Trung Quốc. Cùng với đó, các doanh nghiệp cần tăng cường ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất, chế biến, bảo quản; nghiên cứu kỹ nhu cầu, xu thế phát triển của thị trường. “Xu thế của thị trường Trung Quốc hiện phát triển thương mại điện tử, do vậy, ta cần nắm bắt nhiều hơn nữa xuất khẩu qua hình thức thương mại điện tử” - Ông Sơn cho hay.

Trong thời gian tới, nhằm thúc đẩy hợp tác kinh tế thương mại với tỉnh Vân Nam, ông Sơn nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phát huy hiệu quả của các cửa khẩu đường bộ, đường sắt tiếp giáp với tỉnh Vân Nam. “Chúng ta có thể tận dụng hệ thống đường sắt để xuất khẩu sang nước thứ 3 vì có thuận lợi là bạn đã tăng hạn mức xuất khẩu của ta sang thị trường này để xuất khẩu đi nước thứ 3. Bên cạnh đó, cần tăng cường quảng bá các mặt hàng có tiềm năng của Việt Nam như thủy hải sản, trái cây; đồng thời tăng cường hoạt động xúc tiến thương mại, trao đổi đoàn công tác với tỉnh Vân Nam” - Ông Sơn nói.

Được biết, để tăng cường hợp tác kinh tế, thương mại, khai thác tiềm năng của thị trường Vân Nam, Bộ Công thương đã ký kết Bản ghi nhớ về tăng cường hợp tác kinh tế, thương mại với chính quyền tỉnh Vân Nam, đồng thời, xây dựng chương trình hành động với các hoạt động cụ thể cần triển khai trong thời gian tới. Bên cạnh đó, Bộ Công thương cũng thúc đẩy các cơ quan chức năng của tỉnh Vân Nam khẩn trương triển khai nhận thức chung của lãnh đạo cấp cao hai nước; trao đổi các biện pháp cụ thể và hiệu quả nhằm tạo thuận lợi thông quan tại các cửa khẩu biên giới.

Đề xuất giải pháp thúc đẩy hợp tác kinh tế, thương mại với tỉnh Vân Nam, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai Hoàng Quốc Khánh kiến nghị Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn hỗ trợ tỉnh Lào Cai duy trì tổ chức thường niên và gia tăng hiệu quả của Hội chợ thương mại quốc tế Việt - Trung tại mỗi bên; thúc đẩy phát triển, nâng cao chất lượng cơ sở hạ tầng, kết nối giữa các cửa khẩu và các khu (điểm) chợ biên giới Lào Cai - Vân Nam.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Trần Thanh Nam cho biết thêm, yêu cầu về tiêu chuẩn, quy chuẩn của thị trường Trung Quốc ngày càng cao nên các các doanh nghiệp cần thực hiện theo đúng các yêu cầu kỹ thuật; kết hợp với các đơn vị nông nghiệp địa phương để xây dựng vùng nguyên liệu; phối hợp với các đơn vị thực hiện cấp mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói để đáp ứng yêu cầu phía bạn. Các doanh nghiệp cũng cần chủ động liên hệ Ban quản lý các cửa khẩu để nắm bắt thông tin về tiến độ thông quan, tránh ùn tắc, đảm bảo chất lượng hàng nông sản, thời gian thông quan và chi phí vận tải.

An Nhiên