Việt Nam và Cuba thiết lập quan hệ ngoại giao vào ngày 2-12-1960. Trải qua 58 năm, dù tình hình thế giới có nhiều biến động, thăng trầm, song mối quan hệ đoàn kết, anh em giữa Việt Nam-Cuba ngày càng được củng cố, phát triển và gắn bó khăng khít trên nhiều lĩnh vực.

Hai bên thường xuyên trao đổi các đoàn cấp cao, mà gần đây nhất là chuyến thăm cấp Nhà nước tới Cuba của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng cuối tháng 3-2018. Tháng 9 vừa qua, đồng chí Salvador Valdés Mesa, Ủy viên Bộ Chính trị, Phó chủ tịch thứ nhất Hội đồng Nhà nước và Hội đồng Bộ trưởng Cộng hòa Cuba, Trưởng đoàn đại biểu Đảng, Nhà nước Cuba cũng tới Việt Nam để tham dự các hoạt động kỷ niệm 45 năm chuyến thăm của lãnh tụ Fidel Castro tới vùng Giải phóng miền Nam Việt Nam (9/1973-9/2018). Các cơ chế hợp tác song phương như Ủy ban liên Chính phủ, Hội thảo Lý luận giữa hai đảng, Tham khảo chính trị giữa hai Bộ Ngoại giao, Đối thoại Quốc phòng giữa hai Bộ Quốc phòng... được duy trì thường xuyên và hoạt động ngày càng hiệu quả.

Có thể nói, mối quan hệ đặc biệt Cuba-Việt Nam do Chủ tịch Hồ Chí Minh và lãnh tụ Fidel Castro dày công vun đắp là tài sản vô giá của hai Đảng, hai Nhà nước và nhân dân hai nước.

Trong bối cảnh chung tốt đẹp của quan hệ hai nước, hợp tác quốc phòng Việt Nam-Cuba ngày càng được tăng cường và phát triển theo hướng sâu, rộng trên tinh thần hữu nghị, đồng chí, anh em gắn bó thân thiết.

Năm 1964, Việt Nam mở Phòng Tùy viên Quốc phòng tại Cuba và năm 1966, Cuba đặt Phòng Tùy viên Quân sự tại Việt Nam. Trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, Cuba luôn đi đầu trong phong trào quốc tế ủng hộ Việt Nam. Chính phủ Cuba cũng đã cử một số đoàn quân sự sang Việt Nam nghiên cứu, học hỏi kinh nghiệm kháng chiến và cùng tham gia chiến đấu. Sau năm 1975, hai bên tăng cường trao đổi kinh nghiệm về chiến tranh nhân dân. Trong giai đoạn 1985-1992, Việt Nam đã cử nhiều lượt chuyên gia quân sự địa phương, chuyên gia trong một số chuyên ngành sang giúp Cuba xây dựng hệ thống phòng thủ các cấp và huấn luyện lực lượng bộ đội địa phương, dân quân tự vệ...

Trong bối cảnh tình hình mới, xuất phát từ thế mạnh và nhu cầu của mỗi bên, quan hệ quốc phòng Việt Nam-Cuba tiếp tục được hai bên tích cực thúc đẩy, thể hiện qua các chuyến thăm lẫn nhau của lãnh đạo cấp cao Bộ Quốc phòng hai nước, nổi bật là các đoàn Bộ trưởng, Tổng Tham mưu trưởng và Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị (TCCT). Cụ thể, trong tháng 11-2018, đoàn đại biểu quân sự cấp cao hai nước đã có các chuyến thăm cấp cao lẫn nhau. Ngày 26-11-2018, Đoàn đại biểu quân sự cấp cao Bộ Các Lực lượng vũ trang cách mạng Cuba do Bộ trưởng Leopoldo Cintra Frías làm Trưởng đoàn đã có chuyến thăm Việt Nam. Tại buổi hội đàm giữa Bộ trưởng Leopoldo Cintra Fríasvà Đại tướng Ngô Xuân Lịch, Ủy viên Bộ Chính trị, Phó bí thư Quân ủy Trung ương, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, hai bên đã chia sẻ các vấn đề quốc tế, khu vực mà hai bên cùng quan tâm; đánh giá kết quả hợp tác quốc phòng giữa hai nước thời gian qua, trọng tâm là kế hoạch hợp tác quốc phòng giai đoạn 2017-2019; thống nhất phương hướng hợp tác quốc phòng Việt Nam-Cuba thời gian tới.

Cùng thời điểm trên, Đoàn Cán bộ chính trị cấp cao Quân đội nhân dân Việt Nam do Thượng tướng Lương Cường, Bí thư Trung ương Đảng, Ủy viên Thường vụ Quân ủy Trung ương, Chủ nhiệm TCCT Quân đội nhân dân Việt Nam dẫn đầu cũng có chuyến thăm chính thức Cuba từ ngày 25 đến 28-11.

Trong cuộc hội đàm giữa Thượng tướng Lương Cường và Thượng tướng Alvaro Lopez Miera, Ủy viên Bộ Chính trị, Tổng Tham mưu trưởng, Thứ trưởng thứ nhất Bộ Các Lực lượng vũ trang cách mạng Cuba, hai bên nhất trí cho rằng, thời gian qua, quân đội hai nước đã chủ động, tích cực hợp tác theo các lĩnh vực mà hai bên đã thống nhất như: trao đổi đoàn, đào tạo, công nghiệp quốc phòng, chia sẻ kinh nghiệm xây dựng quân đội vững mạnh, đặc biệt là vững mạnh về chính trị…  Kết quả hợp tác quốc phòng thời gian qua đạt hiệu quả cao, là trụ cột và hình mẫu thúc đẩy các lĩnh vực hợp tác khác giữa hai nước, đóng góp tích cực vào việc củng cố, thắt chặt hơn nữa quan hệ đặc biệt Việt Nam-Cuba.

Trên cơ sở thống nhất đánh giá kết quả triển khai thực hiện Kế hoạch hợp tác giai đoạn 2017-2019, về phương hướng thời gian tới, hai bên cho rằng, trước những diễn biến phức tạp của tình hình, cần thúc đẩy hợp tác quốc phòng song phương đi vào chiều sâu, đạt hiệu quả cao hơn nữa, nhất là trên các lĩnh vực trao đổi đoàn, đào tạo, công nghiệp quốc phòng…; chú trọng các lĩnh vực hai bên có nhu cầu và thế mạnh. 

Hai bên đã trao đổi và thống nhất phương hướng thúc đẩy hợp tác về CTĐ, CTCT, trong đó tập trung vào một số lĩnh vực như trao đổi đoàn các cấp; trao đổi kinh nghiệm tiến hành CTĐ, CTCT trong quân đội; tăng cường hợp tác về bảo vệ chính trị nội bộ; thúc đẩy hợp tác trong lĩnh vực đào tạo, bồi dưỡng cán bộ chính trị; tăng cường giao lưu giữa các cơ quan thông tấn báo chí, phát thanh, truyền hình của quân đội hai nước; đẩy mạnh giáo dục, tuyên truyền về truyền thống hữu nghị đặc biệt giữa hai nước, hai quân đội. Thượng tướng Lương Cường và Thượng tướng Alvaro Lopez Miera thống nhất giao các cơ quan chức năng của quân đội hai nước tiếp tục phối hợp chặt chẽ, sớm hoàn thành Bộ hồ sơ về 60 năm lịch sử quan hệ quốc phòng Việt Nam-Cuba. 

Có thể nói, các chuyến thăm trên đã góp phần thúc đẩy hợp tác quốc phòng Việt Nam-Cuba ngày càng phát triển thiết thực, hiệu quả và lâu dài, góp phần củng cố và tăng cường quan hệ hữu nghị truyền thống tốt đẹp giữa hai Đảng, hai Nhà nước, hai quân đội và nhân dân hai nước.

Thu Uyên