Giữa năm 2021, nhờ nguồn tin báo về những biểu hiện bất thường của các vị “khách lạ” đi thuyền trên dòng sông Nậm Nơn hướng về biên giới Việt Nam - Lào của thành viên Đội thuyền tự quản trên sông, suối biên giới, Đồn Biên phòng Mỹ Lý, BĐBP Nghệ An đã nhanh chóng cử lực lượng xác minh, kịp thời phát hiện, bắt giữ, xử lý 2 đối tượng về hành vi tổ chức cho 5 người khác xuất cảnh trái phép qua biên giới. Và kể từ khi thành lập đến nay, các thành viên Đội thuyền tự quản trên sông, suối biên giới đã cung cấp cho Đồn Biên phòng Mỹ Lý 10 nguồn tin, trong đó có 5 tin về hoạt động vi phạm quy chế biên giới. Đơn vị đã phối hợp với các lực lượng chức năng bắt, khởi tố 1 vụ/2 đối tượng tổ chức cho người khác xuất cảnh trái phép; ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính 4 vụ/4 đối tượng với số tiền 12 triệu đồng về hành vi xuất nhập cảnh trái phép.

Đoạn biên giới của đơn vị quản lý có chiều dài 48,468km với 9 cột mốc, từ 389-397, thuộc địa giới hành chính của 2 xã Mỹ Lý và Bắc Lý, huyện Kỳ Sơn, tỉnh Nghệ An; tiếp giáp với 2 cụm bản Loọng Cắng và Mường Dương, huyện Mường Quắn, tỉnh Hủa Phăn, Lào. Trước đây, các thuyền của người dân địa phương hoạt động trên sông, suối mang tính tự phát, tiềm ẩn nhiều nguy cơ vi phạm pháp luật, vi phạm quy chế quản lý biên giới. Cá biệt, đã có trường hợp chủ thuyền móc nối, tiếp tay, tổ chức cho người khác xuất cảnh trái phép bằng thuyền qua sông biên giới, bị đơn vị phát hiện và xử lý theo quy định.

Để đưa các hoạt động đi vào nền nếp, góp phần bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới quốc gia, Đồn Biên phòng Mỹ Lý xây dựng mô hình “Đội thuyền tự quản trên sông, suối biên giới”. Mô hình nhằm phát huy năng lực tự quản trong các chủ thuyền hoạt động trên sông, suối biên giới; tăng cường tuyên truyền, phổ biến pháp luật, quản lý chặt chẽ hoạt động; ngăn ngừa các hành vi vi phạm của các chủ thuyền. Từ đó, các chủ thuyền phối hợp chặt chẽ với đơn vị trong công tác quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia, phòng chống xuất nhập cảnh trái phép...

Đại úy Phan Đức Tâm, Chính trị viên phó Đồn Biên phòng Mỹ Lý cho biết: Đơn vị đã chủ trì, phối hợp với cấp ủy, chính quyền địa phương vận động các chủ thuyền tự nguyện tham gia Đội thuyền tự quản trên sông, suối biên giới, hỗ trợ kinh phí ban đầu để hoạt động. Cùng với đó, lựa chọn các thành viên có uy tín để thành lập Ban liên lạc (thường trực); cử cán bộ địa bàn hướng dẫn Đội thuyền tự quản trên sông, suối biên giới hoạt động có nền nếp. Cán bộ đồn cũng thường xuyên tham gia sinh hoạt cùng các thành viên, kết hợp tuyên truyền, phổ biến pháp luật, tuyên truyền các quy định về đảm bảo an toàn giao thông đường thủy...

Các thành viên tham gia Đội thuyền tự quản trên sông, suối biên giới đều có bản cam kết, trong đó có quy định: Kịp thời thông báo cho đồn Biên phòng, chính quyền địa phương các hoạt động, hành vi xâm phạm chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới quốc gia như: Làm hư hỏng, hủy hoại, xê dịch hoặc mất cột mốc biên giới; dấu hiệu nhận biết đường biên giới, các biển báo và công trình biên giới, làm thay đổi dòng chảy tự nhiên của sông, suối biên giới hoặc làm thay đổi đường biên giới quốc gia trên sông, suối.

Ngoài ra, Đội thuyền tự quản trên sông, suối biên giới có trách nhiệm nắm tình hình về việc cư trú, đi lại; hoạt động khai thác lâm thổ sản, khoáng sản trái phép trong khu vực biên giới; dùng chất nổ, kích điện hoặc các chất độc hại đánh bắt thủy sản ở sông, suối biên giới; xâm canh, xâm cư, săn bắn, chăn thả gia súc, chôn cất, di chuyển mồ mả trái phép qua biên giới; buôn lậu, vận chuyển hàng hóa, chất cấm, tội phạm mua bán người và đưa, đón người xuất nhập cảnh trái phép qua biên giới…

Anh Lô Văn Sơn (bản Xiềng Tắm, xã Mỹ Lý), Tổ trưởng tổ 1, Đội thuyền tự quản trên sông, suối biên giới cho biết: “Trước khi tham gia đội thuyền, chúng tôi chưa hiểu biết được hết những quy định về quốc gia, quốc giới. Hiện nay, được sinh hoạt trong đội thuyền, thường xuyên tiếp thu kiến thức mới, các thành viên hiểu rõ về quốc gia, quốc giới; nâng cao nhận thức, trách nhiệm trong bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, giữ gìn trật tự, an toàn xã hội ở khu vực biên giới”.

Ông Lương Văn Bảy, Chủ tịch UBND xã Mỹ Lý đánh giá: “Qua hơn 1 năm đi vào hoạt động, chúng tôi thấy mô hình “Đội thuyền tự quản trên sông, suối biên giới” đã mang lại những hiệu quả tích cực. Các thành viên thường xuyên được cập nhật, nâng cao kiến thức về biên giới, quốc gia, quốc giới; là hạt nhân tích cực trong công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật cho người dân ở khu vực biên giới. Các hành vi vi phạm, xâm phạm an ninh biên giới đều được thông tin kịp thời để lực lượng chức năng xử lý. Đặc biệt, tình trạng tiếp tay cho các hoạt động vi phạm pháp luật, gây mất trật tự khi hoạt động trên sông, suối không còn xảy ra”.

Lê Thạch