PV: Đề nghị Bộ trưởng khái quát một số nét nổi bật trong công tác chỉ đạo, điều hành triển khai công tác dân tộc năm 2016?

Bộ trưởng, Chủ nhiệm Đỗ Văn Chiến: Ngay từ đầu năm, chúng tôi đã góp ý hoàn thiện nội dung văn kiện Đại hội lần thứ XII của Đảng về công tác dân tộc. Ngay sau Đại hội Đảng, UBDT đã ban hành Chương trình hành động theo Nghị quyết của Đại hội. Chúng tôi đã hoàn thiện, trình Thủ tướng phê duyệt các đề án, chính sách gồm: "Chính sách đặc thù hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội vùng dân tộc thiểu số (DTTS) và miền núi giai đoạn 2016 - 2020"; đề án "Hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội các DTTS rất ít người giai đoạn 2016 - 2025"; đề án "Cấp một số ấn phẩm báo, tạp chí cho vùng DTTS và miền núi, vùng đặc biệt khó khăn giai đoạn 2017-2020"; đề án "Tăng cường vai trò của người có uy tín đối với công tác dân tộc trong vùng DTTS" và đề án "Đẩy mạnh công tác phổ biến, giáo dục pháp luật và tuyên truyền, vận động đồng bào vùng DTTS và miền núi giai đoạn 2017-2021". Đặc biệt, Thủ tướng Chính phủ quyết định việc tổ chức lại Viện Dân tộc và trường Cán bộ Dân tộc thành Học viện Dân tộc, chính thức hoạt động từ ngày 1-10-2016.

Đồng thời, UBDT chủ trì, xây dựng dự thảo đề án "Chính sách đặc thù hỗ trợ hoạt động bình đẳng giới vùng DTTS"; dự thảo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ ban hành tiêu chí xác định thôn đặc biệt khó khăn, xã thuộc vùng dân tộc và miền núi giai đoạn 2016-2020 theo chuẩn nghèo đa chiều.

Bên cạnh đó, UBDT đã tổ chức thành công Hội nghị trực tuyến toàn quốc tổng kết 5 năm thực hiện Nghị định 05/2011/NĐ-CP về công tác dân tộc của Chính phủ và tổ chức thành công 2 chương trình lớn là lễ kỷ niệm 70 năm  cơ quan công tác dân tộc và lễ tuyên dương học sinh DTTS đạt giải cao trong kỳ thi quốc gia, đỗ thủ khoa, điểm cao vào đại học, cao đẳng năm 2016.

Chúng tôi đã phối hợp với các cơ quan liên quan xây dựng một số Thông tư hướng dẫn thực hiện chính sách dân tộc và tổ chức thực hiện các chương trình, dự án, đề án sau khi được Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ban hành.

PV: Thưa Bộ trưởng, trong năm 2017, UBDT sẽ có những chủ trương, giải pháp gì để tiếp tục đổi mới công tác dân tộc, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình hiện nay ?

 Bộ trưởng, Chủ nhiệm Đỗ Văn Chiến: Chúng tôi xác định, cần phải xây dựng một hệ thống chính sách dân tộc toàn diện hơn và mang tính kiến tạo phục vụ đồng bào ngày càng tốt hơn. Để làm được điều này, trong thời gian tới, UBDT sẽ tham mưu cho Chính phủ từng bước giảm dần chính sách hỗ trợ trực tiếp cho từng hộ gia đình sang chính sách đầu tư cho cộng đồng. Cơ cấu lại các chương trình, chính sách, thu gọn, thống nhất đầu mối quản lý để tránh chồng chéo, tập trung nguồn lực, nâng cao hiệu quả, làm rõ trách nhiệm của các ngành liên quan đến lĩnh vực công tác dân tộc; phân cấp mạnh hơn cho địa phương.

Chú trọng công tác đào tạo, bồi dưỡng, phát triển nguồn nhân lực, nhất là cán bộ người DTTS; phát huy vai trò của người có uy tín trong xây dựng và củng cố hệ thống chính trị cơ sở vùng dân tộc và miền núi. Quan tâm bảo tồn và phát triển giá trị văn hoá tốt đẹp của các DTTS; nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo, đặc biệt là đào tạo nghề cho thanh niên người DTTS; đẩy mạnh công tác chăm sóc sức khỏe, bảo đảm vệ sinh môi trường. Kết hợp phát triển kinh tế-xã hội với đảm bảo an ninh-quốc phòng vùng dân tộc và miền núi; cảnh giác và ngăn chặn những âm mưu lợi dụng vấn đề dân tộc, tôn giáo của các thế lực phản động lôi kéo, kích động đồng bào gây rối trật tự an toàn xã hội, chia rẽ khối đại đoàn kết các dân tộc.

Tăng cường và củng cố hệ thống chính trị vùng DTTS và miền núi. Với chức năng quản lý Nhà nước về công tác dân tộc, UBDT sẽ chủ động phối hợp với các bộ, ngành, địa phương trong việc xây dựng và tổ chức thực hiện chính sách dân tộc. Tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra, giám sát việc thực hiện chính sách dân tộc.

Đồng thời, đề xuất với Chính phủ sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện cơ chế, chính sách, chương trình, dự án phù hợp với tình hình thực tế và khả năng cân đối nguồn lực, bảo đảm tính khả thi, tránh chồng chéo. Tập trung ưu tiên các lĩnh vực: Phát triển cơ sở hạ tầng, giáo dục, đào tạo nghề và phát triển nguồn nhân lực; chuyển giao khoa học công nghệ, hỗ trợ tín dụng, phát triển sản xuất và tiêu thụ sản phẩm nông, lâm nghiệp; khuyến khích, thu hút đầu tư vào vùng DTTS và miền núi. Đổi mới phương thức tổ chức thực hiện chính sách thông qua kết nối các chính sách hiện hành trong một dự án, mô hình phù hợp với từng vùng, miền, phạm vi quy mô thôn, bản, nhóm hộ, bảo đảm thiết thực và hiệu quả.

PV: Trong bối cảnh, vùng đồng bào DTTS đã và đang bị ảnh hưởng bởi các mối đe dọa an ninh phi truyền thống. Với chức năng là cơ quan quản lý Nhà nước về công tác dân tộc, trong thời gian tới, UBDT sẽ có những chủ trương gì để góp phần giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội vùng DTTS?

Bộ trưởng, Chủ nhiệm Đỗ Văn Chiến: Tôi cho rằng, chúng ta phải có những giải pháp đồng bộ, cả ngắn hạn, trung hạn và dài hạn trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội ở khu vực đồng bào DTTS, trong đó, tập trung vào biện pháp đẩy mạnh phát triển kinh tế - xã hội, xóa đói, giảm nghèo, phát triển văn hóa, giáo dục, khoa học - công nghệ, bảo đảm an sinh xã hội, chăm lo, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần và sức khỏe cho đồng bào, tăng cường quốc phòng - an ninh...

Trong thời gian tới, UBDT sẽ phối hợp với các cơ quan chức năng đẩy mạnh công tác tuyên truyền về các mối đe dọa an ninh phi truyền thống ở vùng đồng bào DTTS, biên giới, nhất là những mối đe dọa có tính chất nguy hiểm, khó lường, liên quan đến các lĩnh vực đời sống xã hội ở vùng DTTS.

Mới đây, UBDT cũng đã triển khai xây dựng chương trình khoa học công nghệ cấp quốc gia về "Những vấn đề cơ bản và cấp bách về DTTS và chính sách dân tộc ở Việt Nam đến năm 2030". Trong chương trình này, vấn đề đánh giá tác động của các mối đe dọa an ninh phi truyền thống đến vùng DTTS đặc biệt được quan tâm. Chương trình sẽ triển khai thực hiện từ năm 2017.

Bên cạnh đó, UBDT sẽ tăng cường tham mưu đề xuất với Chính phủ các giải pháp, chủ trương, chính sách, cơ chế phù hợp với từng vùng miền để góp phần cùng với các lực lượng quân sự, công an, biên phòng giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội vùng DTTS.

PV: Mới đây, UBDT và Bộ Tư lệnh BĐBP đã ký kết chương trình phối hợp giai đoạn 2016-2021. Chương trình này sẽ được triển khai như thế nào để giúp đồng bào các dân tộc phát triển kinh tế-xã hội, cùng với BĐBP tham gia bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới quốc gia?

Bộ trưởng, Chủ nhiệm Đỗ Văn Chiến: Để cụ thể hóa chương trình phối hợp, ngay từ đầu năm 2017, chúng tôi sẽ tập trung chỉ đạo, đôn đốc, giao nhiệm vụ cho hệ thống cơ quan công tác dân tộc từ Trung ương đến địa phương, phối hợp chặt chẽ với lực lượng BĐBP trong việc nắm vững tình hình, bám sát thực tiễn của từng địa phương để kịp thời tham mưu, kiến nghị cho cấp ủy, chính quyền địa phương các giải pháp sát thực nhằm giữ vững chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới quốc gia, đẩy mạnh phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống tinh thần, vật chất cho nhân dân khu vực biên giới.

Lãnh đạo UBDT sẽ tăng cường kiểm tra, chỉ đạo, đôn đốc các cơ quan trực thuộc, đẩy mạnh công tác tuyên truyền các chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước đến đồng bào DTTS, đặc biệt là đồng bào vùng biên giới; vận động nhân dân không tham gia hoạt động vi phạm pháp luật, không di canh, di cư, không truyền đạo trái pháp luật, không tái trồng cây thuốc phiện, không nghe lời kẻ xấu lôi kéo, ổn định sản xuất, xóa đói, giảm nghèo, nâng cao đời sống của đồng bào, xây dựng nông thôn mới tại các vùng biên giới, góp phần bảo vệ vững chắc phên giậu của Tổ quốc.

Bên cạnh đó, chúng tôi sẽ triển khai phổ biến quy chế phối hợp đến cấp cơ sở để tham gia phối hợp có hiệu quả với lực lượng BĐBP trong một số vấn đề như hỗ trợ đồng bào xóa đói, giảm nghèo, tham gia xây dựng hệ thống chính trị cơ sở địa bàn biên giới, hải đảo; hướng dẫn đồng bào các dân tộc tham gia quản lý, bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, an ninh trật tự địa bàn biên giới, qua đó, nghiên cứu tổng kết thực tiễn để làm cơ sở nâng cao chất lượng tham mưu cho Chính phủ phát triển toàn diện địa bàn biên giới.

Trong năm 2017, UBDT có kế hoạch mời lực lượng BĐBP phối hợp, tham gia ý kiến vào một một số chương trình, đề án đặc thù phát triển kinh tế - xã hội, xóa đói giảm nghèo, nâng cao dân trí của đồng bào DTTS khu vực biên giới, hải đảo do UBDT chủ trì.

Bên cạnh đó, UBDT sẽ tiếp tục bám, nắm, tham mưu cho Chính phủ cấp phát một số báo, tạp chí xuống các đồn Biên phòng và các xã biên giới đặc biệt khó khăn, tạo điều kiện cho cán bộ, chiến sĩ BĐBP có thêm tài liệu tuyên truyền giúp đồng bào các dân tộc tiếp cận, nắm bắt đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và thông tin trong cả nước, từ đó, góp phần nâng cao dân trí khu vực biên giới, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội cùng với lực lượng BĐBP giữ vững chủ quyền, an ninh biên giới quốc gia.

PV: Xin trân trọng cảm ơn Bộ trưởng!

Bình Minh (Thực hiện)